گاهي به فكر تجديد نظر در ويزاي لغو شده ميان ايران و تركيه مي‌افتد و گاهي نيز بالعكس با برنامه‌ريزي در جهت توسعه صدور رواديد براي گردشگران ترك سعي در افزايش شمار گردشگران ورودي از تركيه به ايران دارند. با اين حال اما هنوز اين توازن در آمار ورودي گردشگران به ايران ديده نمي‌شود و در آخرين آمار منتشر شده، ايران در دو ماهه اول سال جاري در صدر فهرست گردشگران تركيه قرار داشته است. بيش از 350 هزار ايراني طي اين مدت از تركيه ديدار كرده‌اند كه 11.7 درصد از كل گردشگران اين كشور را به خود اختصاص مي‌دهد.
ورود سالانه 500 هزار نفر از تركيه به ايران و در عوض خروج 2.5 ميليون نفر از ايران به تركيه، آماري است كه زنگ خطر را در گوش مسئولان گردشگري كشور به صدا در آورده است. از يك سال پيش كه آمار گردشگران ورودي و خروجي ايران منتشر شد، ارقام چشمگير گردشگران ايراني كه كشور را به مقصد تركيه ترك كرده بودند در مقابل تعداد اندك مسافران ترك به ايران آمده، متوليان گردشگري را به فكر واداشته است.
علي اصغر مونسان، رئيس سازمان ميراث فرهنگي آبان ماه سال 96 از اين عدم توازن تبادل گردشگر بين ايران و تركيه گلايه كرد. او اين گلايه را دستمايه طرحي قرار داد كه قرار بود به وسيله آن پروژه لغو ويزا بين ايران و ديگر كشورها به گونه‌اي هدفمند شود كه هم براي ايران و هم براي كشور مقابل، بازي دو سر برد باشد. از اين‌رو به نظر مي‌رسيد كه تجديد نظري در لغو ويزاي ايران با كشورهايي چون مالزي، گرجستان، ارمنستان، روسيه و تركيه و به تازگي صربستان كه به خروج گردشگران ايراني از كشور دامن زده بود، صورت گيرد.
سياستي كه به گفته مونسان، دو طرفه بوده و تا به امروز تنها يك طرف از آن سود برده است و سر ايران از اين سياستي كه در دوره دولت نهم كليد خورد و به لغو ويزاي ايران با 37 كشور جهان از جمله مالزي، تركيه، ارمنستان و گرجستان، صربستان، تانزانيا، سومالي، موزامبيك، كامبوج، اكوادور، گينه بيسائو، نيكاراگوئه، ماداگاسكار، تاجيكستان، لبنان، ونزوئلا، نپال، ساموا، بوليوي، دومينيكا و ميكرونزي منجر شده، بي‌كلاه مانده است.
كشورهايي كه در پيشنهاد نخست تعدادشان به60 كشور مي‌رسيد كه هيچ‌وقت نام‌شان مشخص نشد. گرچه اين پروژه تحت تاثير شرايط سياسي ايران در دوره اول رياست جمهوري محمود احمدي‌نژاد كه مخالفاني هم در داخل داشت، اجرا نشد، اما پروژه ويزاي فرودگاهي كه وزارت خارجه از آن به عنوان «برادر لغو ويزا» ياد مي‌كرد، با افزايش اعتبار تا 30 روز كه بعدها به 90 روز رسيد، جايگزين آن شد و به اجرا در آمد تا اتباع 180 كشور جهان بتوانند براي ورود به ايران ويزاي فرودگاهي دريافت كنند.
با اين حال اما اين طرح‌ها كه با هدف جذب و افزايش گردشگر خارجي نزديك به 13 سال است كه در حال اجرا است، مسئولان امر را با چالش روبه‌رو كرده است. نتايج بهدست آمده از اجراي اين طرح‌‌هاي لغو و صدور ويزاي فرودگاهي براي اتباع كشورهاي خارجي آن قدر مطلوب نبوده كه متوليان كنوني كشور بتوانند از طرح همكاران پيشين خود در امور گردشگري دفاع كنند. به همين دليل حالا تصميم ديگري گرفته‌اند. مونسان يك سال پيش از تمركز روي كشورهايي كه لغو ويزا با آنها به ورود بيشتر گردشگر منجر مي‌شود خبر داده و گفته بود: «لغو ويزا بايد هدفمند انجام شود، چون بعضي وقت‌ها اين كار به نفع ما نيست و باعث خروج بيشتر گردشگر و مسافر از كشور مي‌شود، به هر حال لغو ويزا سياستي متقابل است.»
سياست لغو ويزا، سياستي است كه اغلب كشورها براي رونق گردشگري خود استفاده مي‌كنند اما آنچه كه ايران را با چالش روبه‌رو كرده انتخاب كشورهاي هدف براي لغو ويزا بوده، نه اجراي سياست لغو ويزا. اگرچه علي‌اصغر مونسان نسبت به سياست لغو ويزا گلايه داشته اما بر حذف آن تاكيد ندارد.
او گفته است: «لغو ويزا موضوع مهمي است كه آن را تعقيب مي‌كنيم، چون معتقديم اين پروژه بايد هدفمند پيش برود، بايد نخست كشورهاي هدف‌مان را تشخيص دهيم و به شكلي سياستگذاري كنيم كه اين موضوع براي ما بُرد ـ بُرد باشد، نه اينكه لغو ويزا انجام دهيم و خروج بيشتر گردشگر از كشور را موجب شويم.» اما سياست رئيس سازمان ميراث فرهنگي درباره كشورهايي كه لغو ويزا با آنها سبب افزايش گردشگر خروجي بوده؛ نيز سياست حذفي نيست.
او در گفت‌وگوهاي خود با رسانه‌ها اعلام كرده كه با اين كشورها كاري ندارد، چون تعدادشان خيلي محدود است، اما كشورهايي هدفي هستند كه لغو ويزا با آنها مي‌تواند به ورود بيشتر گردشگر كمك كند. اين موضوع بررسي و سپس با وزارت خارجه به بحث گذاشته مي‌شود.
گرچه تا به امروز سخني از كشورهايي كه قرار است به ليست كشورهاي لغو ويزا شده با ايران اضافه شوند، به ميان نيامده اما تغيير روند تبادل گردشگر بين ايران و تركيه يكي از اهداف اصلي سازمان گردشگري ايران به نظر مي‌رسد. گويا تركيه نمي‌تواند از جمله كشورهايي باشد كه سياست لغو ويزا با هر نوع سود و زياني كه به ايران وارد مي‌كند، ناديده گرفته شود.
حالا در آخرين اقدامات در اين رابطه حرمت الله رفيعي، رئيس انجمن دفاتر مسافرت هوايي و جهانگردي ايران به تركيه سفر كرده و طي ملاقات خود با «فيروز باقليكايا»، رئيس انجمن دفاتر مسافرتي تركيه با او توافق‌نامه‌اي در راستاي گسترش همكاري‌هاي گردشگري منعقد كرده است. رفيعي در اين ديدار اعلام كرده كه «ايران قصد دارد در زمينه ميزان تبادل گردشگر با كشور تركيه به توازن برسد.»
پيشتر نيز، ابوالفضل مكرمي‌‌فر، مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي از اجراي برنامه‌هايي براي به توازن رسيدن گردشگران بين ايران و تركيه خبر داده و گفته بود كه تلاش داريم با برنامه‌ريزي براي توسعه صدور رواديد براي گردشگران ترك، افزايش معرفي جاذبه‌هاي گردشگري ايران و خراسان رضوي و تدابير و تمهيداتي در تبادل مسافر، توازن لازم ميان جمعيت گردشگران دو كشور فراهم شود.
به گفته او، مشهد و خراسان رضوي ظرفيت بالايي براي جذب گردشگران و زائران ترك دارد. براساس آنچه او گفته، در اولين اقدام، هيئت گردشگري خراسان رضوي به تركيه سفر كرده و در ادامه با انجام هماهنگي‌هاي لازم تدابيري براي سفر هيئت گردشگري تركيه به مشهد صورت گرفته كه دي ماه سال جاري هيئت گردشگري تركيه را عازم ايران كرده است.
با اين حال گرچه هنوز نتايج محسوسي از اقدامات متوليان گردشگري ديده نمي‌شود اما نوروز 98 شايد بهترين زمان براي مشاهده و سنجش اقدامات مسئولان در ايران باشد.
منبع: روزنامه ابتكار؛ 1397.12.01
گروه اطلاع رساني**9370**2002
تهران- ايرنا- رسيدن به توازن در گردشگري با كشورهايي چون تركيه كه سال‌ها است به مقصد اصلي سفرهاي خارجي ايرانيان بدل شده يكي از اهدافي است، كه سازمان گردشگري براي نيل به آن تلاش مي‌كند.