تفاوت بسیار قیمت بلیت هواپیما در مسیرهای مختلف، پروازهای چارتر، فصول اوج سفر و حتی خریداری بلیت به نرخ های متفاوت از سوی مسافران در یك پرواز و مشكلاتی از جمله عدم اجرای صحیح قوانین لغو پرواز، تا بدانجاست كه حتی دستگاه های نظارتی و قضایی نیز كه وارد این عرصه شده اند هنوز در برخی موارد موفق به اصلاح و ایجاد ثبات در بازار بلیت هواپیما نشده اند.
گرچه اخیرا انجام پروازهای چارتر در كشور متوقف و محدود به مقاصد كیش، قشم و شهرهای زیارتی شد اما هنوز هم نابسامانی در نرخ بلیت هواپیما در هنگام اوج تقاضای سفر وجود دارد.
آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در تمام مسیرها نیز خواسته ای است كه مورد پیگیری شركت های هواپیمایی است اما هنوز سازمان هواپیمایی كشور به طور كامل زیر بار این خواسته نرفته و همچنان بر ضرورت تعیین نرخ، كنترل و نظارت بر روند نرخ گذاری بلیت تاكید دارد.
نرخ بلیط هواپیما اغلب بر اساس روز پرواز و ایرلاین ها متفاوت است و گاهی این قیمت ها به قدری تغییر می كند كه مسافران از این كه نمی توانند در یك هواپیما دو صندلی با قیمت یكسان بخرند شكایت می كنند.
بازار آشفته بلیت هواپیما به گونه ای است كه گاهی مشاهده می شود در شرایط عادی بلیت هواپیمای مشهد- تهران و مسیر بالعكس در آخرین ساعات مانده به پرواز با 40 هزار تومان نیز قابل خریداری است اما در شرایط اوج مسافر این نرخ تا یك میلیون و 200 هزار تومان و حتی بیشتر نیز به سختی خریداری می شود.
در عین حال افزایش نرخ ارز و هزینه های خدمات و عدم همخوانی نرخ بلیت با هزینه های صرف شده یكی از گلایه های موجود شركت های هوایی است كه در این میان فرسودگی ناوگان هوایی نیز بر این مشكلات و هزینه ها افزوده است.
در این میان فرودگاه مشهد پس از فرودگاه مهرآباد تهران رتبه دوم را بین فرودگاه های كشور از نظر تعداد پرواز های داخلی و تعداد مسافر به خود اختصاص داده است به طوری كه در روزهای عادی به صورت میانگین انجام 180 پرواز و در زمان اوج تقاضای سفر 250 پرواز ورودی و خروجی در این فرودگاه ثبت می شود بنابراین ساماندهی بازار نرخ بلیت هواپیما در این كلانشهر با توجه به مسافرپذیر بودن مشهد یك اولویت و ضرورت محسوب می شود.
در این راستا خبرگزاری جمهوری اسلامی مركز خراسان رضوی میزگردی برای بررسی نوسانات نرخ بلیت هواپیما و راهكارهای كنترل این نابسامانی با حضور نمایندگانی از شركت های هواپیمایی، فعالان بخش خصوصی و دفاتر خدمات مسافرتی و نیز مسئولان متولی این حوزه برگزار كرد.
* افزایش هزینه بلیت و كاهش تقاضا
مدیركل امور رفاهی زائران استانداری خراسان رضوی با بیان این كه بررسی علت نوسانات نرخ بلیت هواپیما در آستانه سال نو و مسافرتهای نوروزی ضروری است گفت: خراسان رضوی و مشهد قلب معنوی ایران اسلامی و جهان اسلام محسوب می شود و تمام دلدادگان حضرت امام رضا (ع) خواهان سفری توام با خیالی آسوده به مشهد هستند.
مهدی فروزان افزود: زیربنایی ترین صنعت حمل و نقل، صنعت هوانوردی است كه به دلیل كاهش فاصله زمانی و سرعت در حمل و نقل بسیار مورد توجه زائران و گردشگران قرار دارد.
وی بیان كرد: پارسال 31 و نیم میلیون زائر به مشهد سفر كردند كه سه میلیون نفر آنان زائران خارجی بودند و این به معنای حجم بسیار ورود مسافر به این كلانشهر و خاص بودن صنعت حمل و نقل این شهر است.
سخنگوی ستاد خدمات سفر خراسان رضوی گفت: تا پایان دی ماه امسال حدود 29 میلیون و 231 هزار زائر وارد مشهد مقدس شدند كه به معنای رشد پنج درصدی در مسافران خارجی و رشد دو درصدی در مسافران داخلی است.
فروزان با بیان اینكه جا به جایی مسافر از طریق راه آهن به دلیل سهولت، امنیت زیاد و مناسب بودن نرخ آن امسال در مقایسه با پارسال 22 درصد افزایش دارد افزود: تصادفات در حوزه جاده ها وعدم اطمینان كافی به حمل و نقل جاده ای موجب كاهش 9 درصدی جابه جایی مسافر در این حوزه شده است.
وی ادامه داد: جا به جایی مسافر با هواپیما از اول امسال تاكنون در مقایسه با مدت مشابه پارسال 16 درصد كاهش داشته كه نشان از كاهش رغبت و تمایل مسافران به استفاده از این ناوگان است.
سخنگوی ستاد خدمات سفر خراسان رضوی با اشاره به نوسانات نرخ ارز در سال كنونی گفت: این امر به طور طبیعی بر افزایش هزینه های خدمات پروازی و قیمت بلیت هواپیما تاثیر داشته است.
فروزان افزود: گرچه افزایش غیر منطقی نرخ بلیت در زمان اوج تقاضا در شرایط قبل از افزایش نرخ ارز نیز وجود داشت اما در شرایط كنونی این نابسامانی بیشتر شده و همین امر موجب گلایه مسافران و نگرانی آنان برای نوروز امسال شده است.
وی ادامه داد: پیش بینی می شد با عملیاتی شدن برجام و قولهای اروپائیان صنعت هوانوردی ما دچار تحول چشمگیری شود كه در همین ارتباط تعدادی ایرباس نیز خریداری و منتقل شد اما با خروج آمریكا از برجام در عمل روند تحویل هواپیماها به ایران متوقف شد كه موجب شد نوسازی و افزایش ناوگان هوایی با مانع رو به رو گردد و این امر نیز در كاهش استقبال مردم از ناوگان هوایی تاثیرگذار بود.
* آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، بایدها و نبایدها
سخنگوی ستاد خدمات سفر استان خراسان رضوی گفت: اواخر پارسال با تصمیم سازمان هواپیمایی كشوری آزادسازی نرخ بلیت هواپیما به صورت جدی مطرح و از همان زمان نوعی رقابت بین چارتر كننده ها و شركتهای هواپیمایی ایجاد شد كه این وضعیت، محاسن و معایبی داشت.
فروزان امكان سفر با یك ایرلاین خاص با كمترین قیمت در دوره ای از سال را از محاسن آزادسازی نرخ بلیت هواپیما دانست و افزود: عدم پاسخگویی ایرلاینها در خصوص انجام نشدن پرواز یا بازپس دادن هزینه بلیت به مسافران در زمان لغو آن یك نقصان جدی بود كه در كنار تاخیرهای طولانی و فراوان پروازها موجب ورود دستگاه قضا به این موضوع با هدف احقاق حقوق مردم شد.
وی ادامه داد: آن چه امروز شاهدیم این است كه سازمان هواپیمایی كشور فروش بلیت هواپیما به صورت چارتر را جز در مسیرهای قشم، كیش و خارج از كشور حذف كرده است و فروش بلیت در سایر موارد توسط خود ایرلاینها صورت می گیرد كه این امر نیز نقاط قوت و ضعف خود را دارد.
سخنگوی ستاد خدمات سفر استان خراسان رضوی گفت: نقطه ضعف حذف فروش بلیتهای چارتر در این است هر ایرلاینی چون می داند كه در چه زمانی ظرفیت هواپیما پر می شود لذا سعی می كند نرخ كف بلیت هواپیما را در سقف خود نگه دارد و بر اساس میزان فروش بلیت نسبت به افزایش نرخ در ساعات نزدیك به پرواز اقدام می كند.
فروزان افزود: حسن این روش هم در این است كه به محض لغو پرواز، دفتر ایرلاین مربوطه در محل فرودگاه پاسخگوی مسافران است و سردرگمی و نارضایتی مسافران كاهش می یابد.
* كاهش 25 درصدی مسافران هواپیما
سخنگوی ستاد تسهیلات سفر خراسان رضوی با اشاره به آمار دریافتی از پروازهای فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد در پاییز امسال گفت: در این مدت پنج هزار و 492 پرواز داخلی با 807 هزار و 647 مسافر و نیز هزار و 238 پرواز خارجی با 174 هزار و 28 مسافر در فرودگاه مشهد انجام شده است.
فروزان افزود: در مجموع شش هزار و 730 پرواز با 981 هزار و 675 مسافر طی پاییز امسال در مشهد انجام شده است كه در مقایسه با مدت مشابه پارسال از نظر تعداد پروازها 27 درصد و از نظر تعداد مسافران 25 درصد كاهش وجود دارد.
او بیان كرد: در دی ماه امسال نیز هزار و 942 پرواز با جابه جایی 283 هزار و 516 مسافر در این فرودگاه به ثبت رسید.
فروزان تاكید كرد: در راستای ارتقای خدمات به مسافران و كمك به تسهیل سفر به دنبال این هستیم كه ساماندهی بازار بلیت هواپیما محقق شود تا زائران با كمترین مشكل خود را به مشهد برسانند و دغدغه هایشان كاهش یابد.
* نوسانات نرخ ارز و تاثیر بر بهای خدمات هوایی
رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی خراسان رضوی نیز گفت: ایجاد نوسانات نرخ ارز موجب تلاطم در نرخ بلیت هواپیما شد به همین دلیل با توجه به اینكه حداقل 50 درصد كار شركت های هواپیمایی وابسته به نرخ ارز است بنابراین این شركت ها نیز دچار سنگینی بار هزینه ها هستند و همین امر موجب افزایش نرخ پروازها شد.
سعید ولی زاده با بیان این كه از مهر ماه امسال نرخ مصوب پروازها اعلام شد افزود: بعد از آن نیز در آزادسازی نرخ بلیت هنوز سقف و كف تعیین نشده است و سازمان هواپیمایی كشوری هم صرفا اعلام كرده كه فروش بلیت تمامی پروازها از اول بهمن ماه باید به صورت سیستمی انجام شود و نرخهای پروازی نیز بر اساس كلاسهای پروازی تعیین می شود.
* آزادسازی نرخ، خارج از قواعد جهانی
دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی خراسان رضوی نیز در این میزگرد گفت: آزاد سازی نرخ بلیت هواپیما مربوط به امسال نیست و حدود چهار سال پیش در سازمان هواپیمایی كشور آغاز و با عنوان متنوع سازی نرخ مطرح شد.
مجید فرقانی افزود: آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در تمام دنیا اعمال می شود اما ابزار و ملزوماتی دارد كه یكی از ابزار اولیه آن وجود تعداد زیاد هواپیما در مسیرهای مختلف است كه بتواند عرضه و تقاضا را متعادل كند اما چه قبل و چه بعد از برجام شركت های هواپیمایی كشور بهره عمده ای از ورود هواپیما به كشور نبرده اند.
وی ادامه داد: طبق قراردادهای بین المللی ورود 250 فروند هواپیما به ایران مورد توافق قرار گرفته بود كه از این تعداد تنها ورود 18 فروند هواپیما به كشور محقق شد.
دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی خراسان رضوی گفت: آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در دنیا دارای جدول زمانی خاصی است به این شكل كه فروش بلیت در مسیر مشخص برای پرواز طی شش ماه آینده از امروز انجام می شود و هرچه به زمان پرواز نزدیك شود قیمت بلیت، گرانتر می شود در حالی كه هم اكنون این قانون و قاعده در ایران وارونه اعمال می شود.
فرقانی افزود: بنابراین به دلایل مختلف از جمله كمبود و نبود قواعد و قوانین و مقررات و وجود مافیای بزرگ فروش چارتری بلیت هواپیما در كشور نمی توان آزادسازی را به معنای واقعی اجرایی كرد.
وی ادامه داد: درست است كه فروش بلیت پرواز به صورت چارتر تنها در قالب ارائه بسته سفر برای مسیرهای مشخص، مجاز اعلام شده است اما همچنان تعدادی چارتر كننده عمده هستند كه پروازهای بسیاری را در كشور چارتر می كنند.
دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی خراسان رضوی گفت: باید در حوزه فروش بلیت به صورت چارتر برای شهر زیارتی مشهد نگاه منطقی و واقع گرایانه ای داشت یعنی همه مسافران مشهد خواهان خرید بسته سفر نیستند و همه 31 میلیون مسافر ورودی از هتل و بسته سفر هم استفاده نمی كنند بلكه درصد بسیاری با وسیله نقلیه شخصی و وسایل دیگری غیر از هواپیما وارد مشهد می شوند و اقامتشان هم ضرورتا در اماكن مجاز صورت نمی گیرد.
فرقانی افزود: بر این اساس این تصمیم سازمان هواپیمایی كشوری غیر كارشناسی است و باید از فعالان واقعی بازار و نظرات كارشناسی در تصمیم گیری ها استفاده كرد.
وی ادامه داد: افزایش نرخ ها در ایام مختلف برای مسیر مشهد - تهران متفاوت است و این وضعیت باید ریشه یابی شود كه آیا این نرخ گذاری بر اساس عرضه و تقاضاست یا شرایط روز بازار.
دبیر انجمن صنفی دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی خراسان رضوی گفت: در ایام تعطیلات چند روزه بهمن ماه قیمت بلیت مشهد به كیش تا یك میلیون تومان و بلیت مشهد به تهران تا 800 هزار تومان نیز افزایش یافت در حالی كه چند روز بعد از تعطیلات این نرخ به 100 هزار تومان كاسته شد كه این وضعیت نشان از نبود برنامه دارد.
فرقانی گفت: شركت های هواپیمایی برای تامین هزینه ها در زمان هجوم مردم و افزایش تقاضا سوء استفاده می كنند كه این وضعیت به مردم، دفاتر خدمات مسافرتی و بخش های مختلف فعال در این عرصه هزینه نا به جا تحمیل می كند.
وی افزود: طبق جدول كاری كه از 50 سال پیش اعمال می شود شركت های هواپیمایی در مسیر داخلی پنج درصد و در مسیر خارجی 9 درصد كمیسیون برای دفاتر خدمات مسافرتی لحاظ می كنند اما چارتر كننده ها هیچ قانونی را در این زمینه رعایت نمی كنند و حقوق دفاتر را نیز پرداخت نمی كنند.
وی با بیان اینكه سازمان هواپیمایی كشور، شركت های هواپیمایی چارتر كننده را رها كرده است اظهار كرد: در حالی عملكرد بسیاری از دفاتر خدمات مسافرتی در زمینه عرضه بلیت هواپیما و نرخ اعلامی زیر سوال می رود كه منشا این معضل در سازمان هواپیمایی كشوری است كه به عنوان یك دستگاه نظارتی باید بر نرخ بلیت و كم و كیف حمل و نقل هوایی نظارت كند.
* قانون فراموش شده 20 درصدی چارتر
فرقانی با اشاره به اینكه اگر قرار است پروازهای چارتری حذف شود دیگر نباید امروز و فردا كرد گفت: از 50 سال پیش طبق فرمول اجرایی در ساختار شركت های هواپیمایی، یك شركت هواپیمایی باید 80 درصد صندلی های خود را به صورت برنامه ای و 20 درصد را به صورت چارتری بفروشد اما با آغاز فروش بلیت های چارتری این قانون مهم به فراموشی سپرده شد.
وی با بیان اینكه تا قبل از برجام با 200 تا 300 میلیارد تومان سرمایه گذاری امكان خرید یك شركت هواپیمایی با سه هواپیما وجود داشت كه پس از آن به صورت چارتر فروش بلیت انجام می شد افزود: هنوز هم خرید كلی صندلی های پرواز توسط چارتر كننده ها ادامه دارد.
وی بیان كرد: اصل سیاست آزادسازی بر بنای درستی گذاشته نشده و این طرح با دیدگاه غیر كارشناسی شروع شده است و به هیچ وجه در این طرح به ابزار لازم نگاه دقیق نشده و به مسائل قانونی نگاه جامعی صورت نگرفته است.
* نبود توجیه اقتصادی در مسیرهای پروازی كوتاه
معاون بازرگانی شركت هواپیمایی آسمان در مشهد نیز با بیان اینكه شركت های هواپیمایی دارای ماهیت دولتی تابع دستور العمل سازمان هواپیمایی كشوی هستند گفت: این شركت ها ملزم به رعایت كف و سقف نرخ هستند و نرخ گذاری در آنها بر اساس كلاس پروازی صورت می گیرد.
مجید محمدیان افزود: در فصول اوج تقاضا و غیر پیك تمامی نرخ های پروازی در این شركت ها یكسان و طبق قواعد و قوانین مشخص اعمال می شود و به هیچ وجه اجازه ارزان و گران فروشی ندارند.
وی با بیان اینكه پرواز چارتری در شركت های دولتی نداریم اظهار كرد: در كل دنیا 80 درصد ظرفیت یك پرواز به صورت سیستمی به فروش می رود.
وی با بیان اینكه هزینه های پرواز طی ماه های اخیر بسیار افزایش یافته به طوری كه پروازها در مسیرهای داخلی و بخصوص كوتاه به هیچ وجه به صرفه شركت های هواپیمایی نیست، افزود: به این ترتیب انجام پرواز مشهد - تهران با هواپیمای چهار موتوره توجیه اقتصادی ندارد و این پرواز صرفا در مسیر مشهد به شانگهای دارای صرفه اقتصادی می باشد.
محمدیان گفت: اوضاع نابسامان و فشار بر شركت های هواپیمایی نیز باید در نرخ گذاری لحاظ شود زیرا بسیاری از پروازها صرفا با هدف خدمت به مردم برقرار است.
وی افزود: قیمت جهانی هر ساعت پرواز 50 دلار است و اعمال این نرخ برای كشور ما نیز امری منطقی محسوب می شود.
* طرح نظارتی فروش بلیت هواپیما
رئیس شعبه سیار اداره كل تعزیرات حكومتی خراسان رضوی گفت: حضور و ورود دستگاه های نظارتی به مسائل موجود در حوزه نرخ گذاری بلیت هواپیما با هدف آرامش مردم در شرایط اقتصادی كنونی و ضرورت رعایت حقوق مصرف كننده صورت می گیرد.
امید جلیلی افزود: در اجرای طرح های نظارتی طبق چهار سال اخیر هنگام اوج تقاضا از جمله ایام عید و تابستان و نیز مناسبت های مذهبی نظارت ویژه ای بر روند فروش بلیت هواپیما اعمال می شود كه در این راستا براساس برنامه ریزی انجام شده از هفتم اسفند امسال تا 12 فروردین ماه سال آینده طرح نظارت بر فروش بلیت هواپیما در مشهد انجام می شود.
وی اظهاركرد: در نظارت بر روند فروش بلیت در مشهد چهار موضوع و مشكل اصلی شناسایی شده است كه مهمترین آن تفاوت قیمت در فروش بلیت توسط شركت ها و دفاتر خدمات مسافرتی با نرخ اعلامی از سوی سازمان هواپیمایی كشوری است.
وی با بیان اینكه بیشترین آمار پروازی در مسیر مشهد به تهران و برعكس است كه بیشترین مشكل نیز در این خط پروازی وجود دارد گفت: عدم استرداد بهای بلیت پروازهای لغو شده و پاسخ ندادن به مسافران دومین مشكل است كه موجب نارضایتی فراوان از سوی مسافران می شود.
جلیلی مشكل دیگر را در حوزه فروش بلیت در شبكه های مجازی و دفاتر فروش فاقد مجوز دانست و افزود: بیشتر مسافران به هنگام حضور در اطراف حرم مطهر رضوی از این دفاتر بلیت می خرند.
وی گفت: این آمادگی وجود دارد كه با دفاتر مجازی فاقد مجوز نیز با همكاری پلیس فتا برخورد شود و در این زمینه همكاری انجمن دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری مورد نیاز است.
وی مشكل دیگر را فروش بلیت توسط آژانسها و دفاتر خدمات مسافرتی كه فاقد مجوز فروش بلیت هواپیما (بند الف) هستند دانست و افزود: عرضه كالا و خدمات بیش از بهای قانونی تخلف است و با این تخلف به شدت برخورد خواهد شد.
جلیلی با بیان اینكه در حوزه تخلفات نرخ بلیت هواپیما 58 پرونده در سال جاری در مشهد تشكیل شده است اظهار كرد: 18 پرونده از این تعداد مربوط به دفاتر خدمات مسافرتی فاقد مجوز بند الف است.
وی گفت: میزان محكومیت این آژانسها و دفاتر خدمات مسافرتی در این پرونده ها یك میلیارد و 300 میلیون ریال است.
* مافیای چارتر، حقیقتی غیر قابل انكار
جلیلی با اشاره به اینكه چندین سال است كه در بازار بلیت هواپیما شاهد اتفاقات و وقایع غیر قابل انكار بوده ایم گفت: از آن جمله می توان به وجود مافیای چارتر توسط چند نفر در مشهد اشاره كرد.
وی افزود: فعالان عرصه بلیت هواپیما و دفاتر خدمات مسافرتی و شركت های هواپیمایی باید در زمینه رقابتی كردن فضای فروش اقدام هماهنگ و مشترك انجام دهند تا با رقابتی شدن فضا از هرگونه سوء استفاده و فعالیت مافیا در این عرصه جلوگیری شود.
* نرخ هواپیما مانعی برای حضور گردشگران نیست
سخنگوی ستاد خدمات سفر خراسان رضوی با بیان اینكه نوسانات شدید نرخ بلیت هواپیما در میزان ورود گردشگران تاثیر منفی ندارد گفت: این نوسانات در نحوه ورود گردشگران به مشهد و تغییر انتخاب ناوگان حمل و نقل از سوی آنان تاثیرگذار است.
فروزان افزود: در حوزه ریلی افزایش رام قطار و در حوزه جاده ای افزایش سالانه پنج درصدی ظرفیت جابه جایی در استان از اتفاقات خوبی است كه موجب تسهیل سفر برای مسافران شده است.
وی با بیان اینكه برای افق سال 1404 پیش بینی ورود 40 میلیون زائر داخلی و هشت میلیون گردشگر خارجی به استان انجام شده كه تا كنون به صورت تقریبی محقق شده است اظهار كرد: باید برای میزبانی از مسافران و زائران به صورت كامل و با كیفیت عالی همچنان برنامه ریزی موثر و هدفمند داشت و در ستاد خدمات سفر نیز هر سال در كمیته های مختلف آن خدمات دهی به مسافران بازنگری و برنامه ریزی می شود.
فروزان افزود: در حوزه نرخ گذاری بلیت هواپیما تصمیم گیری در حوزه استانی نیست و باید از سوی سازمان هواپیمایی كشوری با لحاظ كردن شرایط مختلف و نظرات كارشناسی تصمیم گیری لازم انجام شود.
7496 / 6053
مشهد- ایرنا- یكی از عوامل موثر در توسعه سفرهای داخلی و خارجی، گسترش صنعت حمل و نقل هوایی است حال آن كه این صنعت در مقاصدی مانند مشهد چند سالی است گرفتار نوسانات نرخ بلیت شده است.
