به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اعلام پنجمین نامزدی «عبدالعزیز بوتفلیقه» برای انتخابات ریاست جمهوری الجزایر كه حدود یك ماه و نیم دیگر قرار است برگزار شود، این كشور مهم شمال آفریقا را دستخوش اعتراضات خیابانی ساخته است.
اعتراضاتی كه از اوایل اسفندماه الجزایر را فراگرفت گسترده ترین تجمعات این كشور از زمان شروع «بهار عربی» تاكنون محسوب می شود؛ پدیده ای كه از سال 2011، شمال آفریقا و برخی از كشورهای خاورمیانه را درنوردید و سرنگونی حاكمان اقتدارگرای مصر، تونس، لیبی و یمن را به همراه داشت، در اردن و مراكش تحت لوای اصلاحات مهار شد و در كشورهایی چون بحرین به سركوب مخالفان دولت انجامید.
از نگاه تحلیلگران، آنچه در كشاكش تحولات بهار عربی به اصلی ترین عامل تداوم وضعیت موجود الجزایر تبدیل شد، امروز نیز در حكم ترمزی برای جلوگیری از دگرگونی های عمیق و اساسی عمل خواهد كرد.
** در الجزایر چه می گذرد؟
همچنان كه اشاره شد اعتراضات ده روز گذشته در الجزایر، تحولات این كشور را مورد توجه ناظران قرار داده است. این تحولات به دلیل اینكه چند هفته پس از اوج گیری تجعات ضددولتی سودان و اعلام وضعیت اضطراری در این كشور به وقوع می پیوندد، برای برخی ناظران نشانه هایی از دور تازه اعتراضات و تحولاتی مشابه بهار عربی در كشورهای عربی- آفریقایی را به نمایش می گذارد. در مقابل این نگاه، بسیاری هم شرایط این دو كشور را متفاوت دیده و امكان تكرار رخدادهای سال 2011 را رد می كنند.
همچنان كه اشاره شد، نامزدی مجدد بوتفلیقه سبب شد تا اعتراضات در الجزایر شعله ور شود. طی روزهای اخیر طیفی گسترده از روزنامه نگاران، دانشجویان، شهروندان عادی و مخالفان لیبرال، چپگرا و اسلامگرایِ حزب حاكم «جبهه آزادیبخش ملی» به خیابان ها آمده اند و اعلام می دارند كه نمی خواهند بوتفلیقه بار دیگر در الجزایر رئیس جمهور شود.
اعتراضات اخیر هر چند منجر به درگیری هایی میان مردم و نیروهای امنیتی شده اما مخالفان اعلام داشته اند قصد دارند خواسته های خود را به صورت كاملا مدنی و مسالمت آمیز پی گیری كنند. از سوی دیگر احزاب مخالف دولت، انتخابات آتی را تحریم كرده اند.
بوتفلیقه كه از سال 1999 تاكنون یعنی به مدت 20 سال ریاست جمهوری را در الجزایر در دست داشته طی سال های اخیر شرایط جسمانی مناسبی برای اداره كامل اجرایی این كشور را نداشته است.
مخالفان می گویند بوتفلیقه كه از سال 2013 به دلیل سكته اوضاع مساعد جسمانی ندارد و مدت ها است در بیمارستانی در سوئیس بستری است نباید برای بار پنجم نامزد ریاست جمهوری شود. به گفته آنان وی طی سالیان اخیر حتی عاجز از حضور در مجامع عمومی بوده در واقع اكنون نمادی برای ادامه حاكمیت یك الیگارشی غالب متشكل از نخبگان سیاسی، اقتصادی و نظامی محسوب می شود.
معترضان، نتیجه این اوضاع را نابسامانی های مختلف به ویژه گسترش فساد و بیكاری می دانند و می گویند ریاست جمهوری بوتفلیقه روی ویلچر نوعی دهان كجی به دموكراسی و منافی شان الجزایری ها است.
حاكمان الجزیره برای پایان دادن به اعتراضات، راهكارهای گوناگونی را در دستور كار قرار داده اند. در اولین اقدام، بوتفلیقه رئیس ستاد انتخاباتی خود را عوض كرد. در تازه ترین تمهید هم بیانیه ای از سوی ستاد انتخابات وی خطاب به مردم الجزایر صادر شد كه بر اساس آن بوتفلیقه اعلام داشته در صورت دستیابی به پنجمین ریاست جمهوری، یك سال بیشتر به كار خود ادامه نخواهد داد و دستور برگزاری همه پرسی قانون اساسی و انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری بدون حضور خود را صادر می كند.
** مهمترین مانع پیش روی دگرگونی عمیق سیاسی در الجزایر
هنوز معلوم نیست بیانیه اخیر بوتفلیقه چه تاثیری در ادامه اعتراضات خواهد داشت. آنچه مشخص است اینكه نخبگان سیاسی الجزیره قصد دارند از فرصتی یك سال و چند ماهه برای جست وجوی جانشینی مطمئن برای رئیس جمهوری كنونی بهره جویند.
با این حال، عامل مهمتری وجود دارد كه می تواند در صورت گسترش اعتراضات و تعمیق بحران به مثابه یك ترمز ذهنی در جامعه الجزایر عمل كند.
به نوشته بسیاری از رسانه ها، ترس درگیری در جنگ داخلی هنوز بر حافظه الجزایری ها سنگینی می كند و وضعیت بی ثبات و مصائب همسایه شرقی یعنی لیبی پس از سقوط «معمر قذافی» مزید بر علت شده تا بسیاری همچنان به بوتفلیقه رای دهند.
از دید بسیاری از مخالفان هم حضور بوتفلیقه در راس قدرت طی 20 سال گذشته حداقل این مزیت را داشته كه مانع از تكرار وضعیت بحرانی دهه 90 میلادی شود.
الجزایر با عبور از سال های استقلال از فرانسه (1962 میلادی به بعد) شاهد اجرای سیاست هایی درآمیخته از عدم تعهد و سوسیالیسم بود. وقوع تحولاتی جدید در دهه 80 سبب شد تا «شاذلی بن جدید» در این كشور دست به اصلاحاتی لیبرالی بزند. ادامه این تحولات بروز اعتراضاتی بود كه با اقبال به اسلامگرایان این كشور همراه شد.
«جبهه نجات اسلامی» الجزایر تشكلی بود كه در انتخابات شهرداری ها در سال 1990 گوی رقابت را از جبهه آزادیبخش ملی ربود و می رفت تا در انتخابات ریاست جمهوری سال 1992حزب حاكم را با شكست مواجه سازد.
توقف این انتخابات از سوی نظامیان كه دلیل آن جلوگیری از هرج و مرج و بروز ناامنی در الجزایر عنوان شد، سرآغاز درگیری های داخلی در این كشور شد؛ درگیری هایی كه به نوشته برخی منابع طی یك دهه 200 هزار نفر را قربانی خود ساخت.
این درگیری ها پس از انتخاب بوتفلیقه به ریاست جمهوری و به رغم اتهام زنی مخالفان كه سلامت انتخابات سال 1999 را زیر سوال می برند رو به فروكش نهاد و وی توانست از طریق طرحی موسوم به آشتی ملی به این درگیری ها پایان دهد.
این سابقه تاریخی باعث شده تا بسیاری از معترضان مطالبه خود را به شكلی مسالمت آمیز مطرح كرده و اعلام دارند مطالبات سیاسی و اقتصادی خود را نه از طریق سرنگونی نظام سیاسی كه با كنار رفتن بوتفلیقه دنبال می كنند.
از همین رو این احتمال وجود دارد كه نخبگان حاكم بتوانند با وعده اصلاحات، تغییر قانون اساسی و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری مخالفان را برای خالی كردن خیابان ها متقاعد سازند.
پژوهش**9279
تهران- ایرنا- نامزدی مجدد رئیس جمهوری الجزایر، این كشور را طی ده روز گذشته درگیر اعتراضاتی گسترده كرده است. با این حال، هراس از بازگشت جنگ داخلی عاملی است كه گرایش اراده اكثریت به سمت دگرگونی كامل اوضاع در الجزایر را دشوار می سازد.
