رویشگاه‌های جنگلی ایران، چهار برابر توجه جهانی را می‌طلبد

درختان در بیشتر فرهنگ‌ها و ادیان جایگاه ویژه و ارزشمندی دارند، در دین مبین اسلام هم بر حفظ طبیعت و درخت تاكید شده به طوری كه شكستن شاخه درخت به شكستن بال فرشته تشبیه شده است.
درخت نماد آبادانی، شاخص سرسبزی، خرمی و مظهر زندگی است و باعث لطافت هوا، آسایش و صفا و پاكی طبیعت می‌شود كه باید آن را قدر بدانیم.
یك درخت بالغ در هر فصل به اندازه نیاز مصرف 10 نفر در سال اكسیژن تولید می‌كند، در نتیجه جنگل‌ها به عنوان فیلترهای عظیم، هوای زمین را تصفیه می‌كنند، پالایش خاك و كنترل آلودگی صوتی نیز از دیگر مواهب درختان است، آنها می‌توانند به اندازه یك دیوار سنگی سر و صدای ناشی از فرودگاه‌ها و بزرگراه‌ها را كاهش دهند.
از سوی دیگر با كاهش سرعت روان‌آبها باعث نفوذ بیشتر آنها به درون آبخوان‌ها و جلوگیری از هدر رفت آب می‌شوند، كاهش فرسایش خاك، ذخیره‌سازی دی اكسید كربن و در نتیجه كاهش تغییرات اقلیم و افزایش گرمای زمین از دیگر مزایای درختان است.
با تمام این مزایا اما به نظر می‌رسد در كشور آن‌طور كه باید به درختان و حفاظت از آنها توجه نمی‌شود؛ نابودی دو میلیون هكتار از جنگل‌های شمال از دهه 30 تاكنون گواه این ادعاست.
بنا به گفته عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع كشور، حدود 1.6 میلیون هكتار از جنگل‌های شمال كشور باقی مانده است كه این رقم در دهه 30 حدود 3.5 میلیون هكتار بود یعنی در این مدت حدود دو میلیون هكتار عرصه جنگلی را از دست داده‌ایم، البته نیمی از 1.6 میلیون هكتار موجود نیز تا حدود زیادی تخریب شده است.
«محمد درویش» روز چهارشنبه همزمان با روز درختكاری و آغاز هفته منابع طبیعی در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: طبق آخرین آمار، حدود 12 میلیون هكتار وسعت رویشگاه‌های جنگلی كشور است اگر این رقم را بر 80 میلیون جمعیت ایرانی تقسیم كنیم سرانه هر نفر برای جنگل كمتر از دو دهم هكتار می شود در صورتی كه میانگین سرانه هر شهروند در كره زمین 8 دهم هكتار جنگل است.
دبیر سیاست محیط‌ زیست در مركز بررسی‌‌های راهبردی نهاد ریاست جمهوری ادامه داد: یعنی اینكه سهم هر ایرانی كمتر از یك چهارم متوسط سهم هر شهروند كره زمین از جنگل است بنابراین باید توجه ما به حفظ رویشگاه‌های جنگلی، چهار برابر توجه جهانی به حفظ جنگل‌ها باشد كه البته نه تنها چنین اتفاقی نیفتاده بلكه ما هر سال شاهد كاهش سطح رویشگاه‌های جنگلی كشور هستیم.
این فعال محیط زیست افزود: گزارش‌هایی داشته‌ایم مبنی بر اینكه بخش‌های وسیعی از جنگل‌های هیركانی در حال خشك شدن هستند، همچنین حدود 4 میلیون نهال شمشاد به خصوص گونه هیركانیوم كه گونه اندمیك ایران است و در هیچ جای دیگر دنیا وجود ندارد خشك شده است.
وی ادامه داد: همچنین در دو دهه اخیر حدود 15 میلیون پایه بلوط خود را در جنگل‌های زاگرس كه بزرگترین رویشگاه‌های ماست از دست داده‌ایم، وضعیت در منطقه ارسباران به دلیل ساخت‌وسازها، فعالیت‌های معدنی و تجاوز به عرصه‌ها به بهانه توسعه كشاورزی بسیار نامطلوب است.
درویش گفت: وضعیت جنگل‌های دریایی و آبی ما نیز مناسب نیست، در منطقه خلیج فارس و دریای عمان به علت قاچاق سوخت و رها كردن گازوییل در رویشگاه‌های مانگروها، حرا و چندل‌ها آثار بسیار نامطلوبی بر جای مانده و این آلودگی‌ها موجب كاهش توان زیست‌پالایی این اكوسیستم منحصر به فرد شده است.
وی افزود: در مناطق مركزی كشور به دلایل مختلف، فشار بیش از حد دام بر مراتع افزایش یافته است و دو میلیون هكتار جنگل‌های دست‌كاشت این منطقه كه عمدتا طاق، گز و استبرق هستند در معرض خطر نابودی و تبدیل شدن به زغال قرار گرفته‌اند.
به گفته وی؛ در زاگرس هم 30 درصد از عرصه 6 میلیون هكتاری جنگل را از دست داده‌ایم.
درویش درباره طرح تنفس جنگل و تاثیر آن بر حفاظت از عرصه‌های جنگلی گفت: طرح تنفس جنگل نیز عملا به طور كامل اجرا نشده است چون دولت نتوانست بودجه لازم را تامین كند، همچنان گزارش‌های متعددی به دست ما می‌رسد كه نشاندهنده این است كه همواره قاچاق چوب از جنگل‌های شمال ادامه دارد.
درختان به علت 33 خدمتی كه به اكوسیستم ارائه می‌كنند یكی از ارزشمندترین موجودات زنده در جهان هستند، اگر درختان نبودند در تولید اكسیژن، ترسیب كربن، حفاظت از تنوع زیستی، حفاظت از خاك و انباشت سفره‌های آب زیرزمینی با مشكلات جدی روبه‌رو می‌شدیم.
وی با تاكید بر اهمیت درخت در حفظ اكوسیستم افزود: به همین دلیل یك درخت 50 ساله تا 200 هزار دلار به خاطر خدماتی كه به اكوسیستم یا همان بوم‌سازگان ارائه می‌دهد ارزشگذاری شده است.
درویش وضعیت جنگل‌های كشور را بسیار نامطلوب و نگران‌كننده توصیف كرد و گفت: اگر نتوانیم به سرعت حساسیت مردمی را نسبت به حفظ جنگل‌ها افزایش دهیم و اگر نتوانیم برای ارتقای كیفیت طرح تنفس جنگل فكر دقیقی كنیم با یك بحران بسیار جدی روبه‌رو خواهیم بود.
درویش اظهار داشت: مردم باید بدانند كاشت درخت صرفا در مناسبت‌هایی مانند روز درختكاری در اطراف شهرها به هیچ وجه نمی‌تواند ضامن ریه‌های طبیعی جنگل برای تولید اكسیژن در مناطق شمالی، غربی، شرقی و جنوبی كشور باشد پس باید با هم و در كنار هم به فكر حفاظت از این دستگاه بزرگ اكسیژن‌ساز باشیم.
در تقویم ایران از 15 تا 22 اسفندماه به عنوان «هفته منابع طبیعی» نامگذاری شده كه با «روز درختكاری» آغاز می‌شود.
علمی 9014** 1055