نقش های تحمیلی بر تن میراث فرهنگی

در زمانه ای كه عمده بودجه كشورهای گردشگرپذیر را درآمد حاصل از توریسم داخلی و خارجی تامین می كند، كشور ما سهم چندانی از این صنعت ندارد و حتی میراث بیشمار باستانی و تاریخی كشور ما به دلیل عدم ارزش گذاری و اهمیت ندادن، دستخوش تخریب و كنده كاری و یادگاری نویسی است.
در شهرهای تاریخی كشورمان مانند شیراز، میراث ارزشمند از سوی برخی نهادهای خاص مورد هجوم لودرها و بولدوزرها قرار می گیرد و یا میراث غنی خطه فارس نظیر تخت جمشید، ارگ كریم خانی و آرامگاه سعدی و حافظ دستخوش یادگار نویسی ها و كنده كاری هایی می شود كه زیبایی این آثار تاریخی ارزشمند را مخدوش می كند.
برخی افراد كه گاه به گفته روانشناسان از بیماری وندالیسم( عشق به خرابكاری) رنج می برند و تعداد آنها نیز كم نیست، اقدام به تخریب اموال عمومی و یا نوشتن یادگاری بر پیكر آثار تاریخی می كنند.
امكان ندارد در بازدید از اماكن تاریخی و گردشگری ایران با یادگاری و تاریخ نویسی مواجه نشوید، مساله ای كه روانشناسان تحت عنوان وندالیسم و یك ناهنجاری روانی از آن نام می برند.

** تخریب گران میراث
رویا طاهری روانشناس و پژوهشگر در گفت و گو با خبرگزاری ایرنا می گوید كه یكی از پدیده های ناخوشایند در سراسر جهان و خصوصا در كشور ما روحیه تخریب گری برخی افراد در اماكن عمومی است كه ناشی از وندالیسم است.
او بیان كرد: در قریب به اتفاق ابنیه تاریخی و فرهنگی با پدیده دیوارنویسی مواجه هستیم و بسیاری از گردشگران داخلی كه با هدف گذراندن تعطیلات و تفریح و بدون آگاهی، از اماكن تاریخی بازدید می كنند، از خود اقدام به دیوارنویسی در این محل ها می كنند تا رد پایی از خود به جا بگذارند.
این روانشناس و پژوهشگر افزود: آگاهی دادن به جامعه در زمینه لزوم حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و تاریخی و نقش این میراث در توسعه شهرها و كشور، مساله بسیار مهمی است كه باید از سوی مدیران فرهنگی و رسانه ها به صورت هدفمند دنبال شود.
طاهری اضافه كرد: آشنا كردن دانش آموزان، كودكان و نوجوانان با اهمیت میراث فرهنگی و تاثیر آن در ابعاد اجتماعی و اقتصادی هر جامعه باید از سنین پایین و به صورت مستمر آموزش داده شود؛ در صورتی كه در حال حاضر این آگاهی بخشی ها وجود ندارد و یا اگر در دروس مدارس گنجانده شده باشد، بسیار اندك است.

** محل مخصوص برای نوشتن یادگاری تاسیس شود
این روانشناس گفت: كنده كاری و یادگار نویسی در اماكن عمومی و ابنیه تاریخی بیشتر از سوی افرادی بروز داده می شود كه از اعتماد به نفس كمی برخوردار هستند.
وی اظهار داشت: نصب تابلوهای بزرگ در كنار ابنیه تاریخی برای ثبت حضور گردشگران و نوشتن یادگاری می تواند از تخریب میراث فرهنگی و تاریخی جلوگیری كند.

** زمانی برای پاكسازی دیوارنویسی ها
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس گفت: دیوارنویسی‌هایی كه در اماكن تاریخی و گردشگری شیراز نظیر آرامگاه سعدی،حافظ و ارگ كریم خان زند ایجاد می شود هر سال پاكسازی می شود و امسال نیز در آستانه نوروز 98 این كار انجام خواهد شد.
مصیب امیری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: دیوارنویسی در اماكن فرهنگی و تاریخی چالشی اجتماعی است كه شاهد آن هستیم هرچند كه در سال های اخیر كاهش نسبی نیز داشته است.
امیری ادامه داد: مردم به میراث فرهنگی توجه ویژه‌ای دارند اما در برخی مواقع مواردی از ناهنجاری های اجتماعی نیز وجود دارد كه می تواند به میراث فرهنگی استان فارس ضربات غیرقابل جبرانی وارد كند.
وی اضافه كرد: نیروهای حفاظت از میراث فرهنگی تعدادی مشخص و اغلب نیز محدود هستند، هرچند كه با استفاده از دوربین مدار بسته نیز بر اماكن میراثی نظارت می شود و اگر مواردی از دیوارنویسی مشاهده شود، سریعا با عوامل آن برخورد جدی و حتی قضایی صورت می گیرد.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس در خصوص دیوارنویسی های ارگ كریم خان زند شیراز نیز گفت: سال گذشته بخش زیادی از دیوارنویسی‌های این محل پاكسازی شد و امسال نیز دوباره این كار انجام خواهد شد.
وی افزود: تیم مرمت ارگ كریم خان زند هم اكنون در حال پاكسازی و مرمت دیوارنویسی های این محل هستند و البته اقداماتی نیز در آینده صورت می گیرد كه به موقع به اطلاع مردم خواهد رسید.
مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس درباره وضعیت و مرمت بنای آرامگاه سعدی نیز گفت: دیوارشویی این محل به منظور پاكسازی دیواره نویسی ها و بهبود شرایط محیطی در آستانه نوروز انجام خواهد شد اما مرمت كامل آن زمان بر است و در حال حاضر با توجه به افزایش تعداد گردشگران در آستانه سال نو تا اردیبهشت 98 ممكن نخواهد بود.
او عنوان كرد: براساس برنامه ریزی انجام شده بهسازی و مرمت آرامگاه سعدی در خردادماه 98 آغاز و ظرف مدت سه ماه به اتمام خواهد رسید كه در قالب آن بنای این محل از جمله قطعات سنگی و پنجره فلزی مرمت خواهد شد.
امیری ادامه داد: مرمت آرامگاه سعدی نیازمند مسدودسازی مقبره است كه در حال حاضر با توجه به استقبال گردشگران در ایام نوروز ممكن نخواهد بود.
وی اضافه كرد: دیوارنویسی و یادگاری‌هایی هم كه در محل حوض ماهی آرامگاه سعدی ایجاد شده تا قبل از فرارسیدن نوروز 98 پاكسازی می شود.
به گفته مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس، عملیات اجرایی مركز سعدی شناسی كه در محوطه پشت آرامگاه سعدی احداث خواهد شد از طریق روش بی –او- تی به سرمایه گذار بخش خصوصی واگذار شده و اكنون مراحل آن در حال انجام است كه پیش بینی می شود در سال آینده انجام گیرد و روند تحول مجموعه سعدی نیز آغاز شود.

**دیوارنویسی ها از طریق دادگاه پیگیری می شود
همچنین مدیر امور حقوقی اداره كل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس در گفت و گو با ایرنا گفت: تاكنون مواردی از دیوارنویسی در اماكن تاریخی استان فارس همچون ارگ كریم خان زند از طریق مراجع قضایی پیگیری شده و به نتیجه نیز رسیده است.
ابراهیم حقیقی افزود: قضات دادگستری استان فارس درباره دیوارنویسی هایی كه در اماكن تاریخی و میراثی این استان صورت می گیرد، بنابر ماده 588 قانون مجازات اسلامی همكاری لازم را در این باره انجام می دهند.
وی ادامه داد: ماده 588 قانون مجازات اسلامی كه برای رسیدگی این موضوع به آن استناد می شود شامل این مسئله است كه هر كس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماكن، محوطه یا مجموعه های فرهنگی، تاریخی یا مذهبی كه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده یا تزئینات و ملحقات و اشیا و لوازم و یا خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماكن مذكور كه مستقلا واجد هویت فرهنگی تاریخی و مذهبی می باشند خرابی وارد آورد، علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از یك تا 10 سال محكوم خواهد شد.
رئیس بخش حقوقی اداره كل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس با اشاره به اینكه تخلفات دیوارنویسی در اماكن میراثی و گردشگری فارس با استناد به این قانون دنبال خواهد شد، گفت: هر نوع تخریب آثار تاریخی كه یگان حفاظت و یا اداره كل میراث فرهنگی به بخش حقوقی برای پیگیری گزارش شود، سریعا رسیدگی به آن در دستور كار امور حقوقی میراث فرهنگی قرار خواهد گرفت.
وی در پاسخ به ذكر مواردی از پیگیری قانونی دیوارنویسی در اماكن تاریخی فارس افزود: مواردی در زمینه دیوارنویسی اماكن فرهنگی در سال های اخیر وجود داشته كه از جمله آن می توان به دیوارنویسی در ارگ كریم خان زند اشاره كرد كه فرد متخلف به جبران خسارت وارده محكوم شد.
حقیقی بر این موضوع كه مقام قضایی از پیگیری موارد تخریب و دیوارنویسی در این ابنیه پشتوانه كافی انجام می دهد، تاكید كرد.

**هزینه های نامشخص
مسئول فنی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس اعلام كرد كه تمیز كردن دیوارنویسی در اماكن فرهنگی بعد از چهارشنبه سوری انجام می شود.
سیامك بصیری در مصاحبه با ایرنا افزود: پاكسازی دیوارنویسی ها زیر نظر مدیر اماكن فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی فارس انجام می شود و مدیر این مجموعه از اعتبارات سالانه برای پاكسازی دیوارنویسی ها اطلاع دارند.
خبرنگار ایرنا در روزهای گذشته اقدام به برقراری تماس با همت محمدی ،سرپرست امور ارتباطات اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس برای اطلاع از میزان هزینه های پاكسازی یادگاری نویسی كرد كه این كار بی نتیجه ماند.
9873 /1876
گزارش از محمدامین افشارپور