ديگر در ميان صداهاي ناهنجار كه بي‌شباهت به صداي توپ‌هاي جنگي نيست، كسي «زردي من از تو، سرخي تو از من» نمي‌خواند و ناراحتي‌ها و نگراني‌هاي سال كهنه را به آتش نمي‌سپارد تا در سال جديد، آسودگي و شادي را تجربه كند. در سال هاي اخير از چند هفته مانده به چهارشنبه سوري خبر انفجار خانه و انبار يا سوختن و قطع عضو سازندگان مواد محترقه خانگي را مي‌شنويم تا شب چهارشنبه سوري كه از بيم جان عزيزانمان از هر ترفندي استفاده مي‌كنيم تا فرزند يا فرزندانمان را در خانه نگه داريم. اين درحالي است كه متخصصان علم روان و پژوهشگران حوزه اجتماعي بر اين باورند كه چهارشنبه سوري يك سنت قديم ايراني است كه نيازمند پاسداشت و حمايت است، چراكه در سايه اين آيين ملي مي‌توان نشاط اجتماعي را تجربه كرد.دكتر آرش ميراب‌زاده، روانپزشك در اين باره به «ايران» مي‌گويد: هر رسم و آييني كه باعث شود افراد جامعه بدون خطر در كنار هم جمع شوند و آرامش را تجربه كنند بايد پاس داشته شود. چهارشنبه سوري يكي از سنت‌هاي قديمي ايراني است كه مي‌تواند در ايجاد شادي و نشاط اجتماعي و همچنين تقويت اميد اجتماعي مؤثر باشد و از اين رو اين سنت نيازمند حمايت است و متوليان اجرايي كشور بايد اين سنت را به گونه‌اي هدايت كنند كه مانند گذشته، مردم در كنار يكديگر بدون ترس، شادي جمعي را تمرين كنند.
اين استاد دانشگاه تأكيد مي‌كند: برگزاري درست چهارشنبه سوري به افزايش احساس غرور، شورملي و حميت ملي منجر خواهد شد از اين رو همه دست اندركاران بايد در اين راستا تلاش كنند.دكتر محمد جواد فاطمي، رئيس انجمن ققنوس (حمايت از بيماران سوخته) بر اين باور است كه چهارشنبه سوري سنتي باستاني است براي همبستگي و همدلي مردم جامعه، اما بي‌مهري نسبت به اين آيين باستاني و تلاش براي جلوگيري از برگزار شدن مراسم اين شب باعث انحراف آن شده است.
اين جراح پلاستيك در گفت‌و‌گو با «ايران» مي‌گويد: در گذشته‌هاي نه چندان دور چهارشنبه سوري جشني مردمي بود كه در آن اعضاي خانواده در كنار يكديگر شادي مي‌كردند، آجيل مي‌خوردند و با آرزوي سلامتي براي خود و اطرافيانشان از روي آتش مي‌پريدند و به استقبال سال جديد مي‌رفتند. اما متأسفانه سال هاست كه مردم ايران در چهارشنبه سوري به جاي تقويت همبستگي ملي و ارتباطات جمعي، تنها وحشت و ترس را تجربه مي‌كنند تا جايي كه طبيبان مطب‌هاي خود را زودتر تعطيل مي‌كنند و مغازه داران كركره‌هاي مغازه خود را پايين مي‌كشند. والدين هم كه از اين قاعده مستثني نيستند همه تلاش خود را به خرج مي‌دهند تا فرزند خود را در خانه نگه دارند و البته در بيشتر مواقع هم در اين امر ناتوانند.
دكتر فاطمي در ادامه با تأكيد بر اين‌كه سوختگي، صدمات دست و چشم سه آسيب شايع در شب چهارشنبه سوري است، مي‌گويد: متأسفانه بيشتر وسايلي كه در اين شب مورد استفاده قرار مي‌گيرد بالقوه سوزاننده است.
وسايل آتش بازي دست ساز مانند نارنجك‌ها و ديناميت‌هاي دست ساز نمونه‌اي از اين وسايل آسيب رسان هستند. آمارهاي سال گذشته نشان مي‌دهد 14 نفر در شب چهارشنبه سوري به دليل سوختگي شديد در بيمارستان مطهري ويزيت شدند و 63 مصدوم در بيمارستان حضرت فاطمه (س) به دليل صدمات دست و انگشتان تحت عمل جراحي قرار گرفتند.وي اظهار مي‌كند: چشم نيز يكي ديگر از اعضايي است كه به علت انفجار و پرتاب تركش نارنجك‌ها دچار آسيب‌هاي جدي و بعضاً غيرقابل جبران مي‌شود. تا جايي كه سال گذشته 240 نفر با آسيب چشم به مراكز تخصصي چشم پزشكي مراجعه كرده بودند. البته اين آمار مربوط به بيمارستان‌هاي تخصصي است و همه ساله تعداد زيادي مصدوم هم به بيمارستان‌ها و مراكز درماني غير تخصصي مراجعه مي‌كنند كه متأسفانه آمار دقيقي از اين افراد در دست نيست.
** سوختگي زندگي را تباه مي‌كند
ميزان سوختگي در ايران 8 برابر متوسط جهاني است و به گفته معاون اجتماعي وزارت بهداشت، هر درصد سوختگي 5 ميليون تومان هزينه براي نظام سلامت كشور به همراه دارد. در چنين شرايطي، ضعف پوشش بيمه‌اي براي شيوه‌هاي جديد درمان و پانسمان‌هاي مؤثر، هزينه درمان سوختگي را بشدت بالا برده تا جايي كه كمتر كسي مي‌تواند از عهده پرداخت كامل هزينه‌هاي درمان برآيد. از اين رو به جاي درمان مناسب به استفاده از درمان سنتي كه نتيجه مطلوبي ندارد پناه مي‌برند. البته به گفته متخصصان حتي پرداخت هزينه‌هاي هنگفت درمان سوختگي هم نمي‌تواند فرد مصدوم را به زندگي طبيعي بازگرداند، چراكه در سوختگي‌هاي با درجه شديد نمي‌توان از هيچ روش ترميمي براي عضو آسيب ديده استفاده كرد و مصدوم تا پايان زندگي با اين آسيب‌ها و البته حسرت از دست دادن سلامتي همراه خواهد بود. از اين رو بايد راهكاري انديشيد تا نسل جوان كه بيشترين قربانيان آتش بازي پايان سال هستند در امان بمانند.دكتر فاطمي با تأكيد بر اين‌كه مسئولان بايد تدبيري بينديشند تا جشن چهارشنبه سوري به شكل سابق خود بازگردد، مي‌گويد: اگر جشن چهارشنبه سوري به جشني خانوادگي تبديل شود بي‌شك آسيب‌ها كاهش خواهد يافت چراكه هيچ فردي در كنار اعضاي خانواده و والدينش رفتار ناهنجار انجام نخواهد داد. معمولاً افراد سعي مي‌كنند در جايي كه شناخته نمي‌شوند رفتار‌هاي ناهنجار انجام دهند چون در چنين شرايطي قضاوت نخواهند شد.رئيس انجمن ققنوس پيشنهاد مي‌دهد: خوب است در پارك‌ها يا مكان‌هاي عمومي فضايي براي برگزاري جشن چهارشنبه سوري اختصاص يابد تا خانواده‌ها در كنار يكديگر به شادي بپردازند. البته حضور و نظارت نيروهاي اورژانس، آتش نشاني و نيروي انتظامي در برگزاري صحيح و مناسب مراسم شب چهارشنبه سوري و پيشگيري از بروز حوادث غيرمترقبه بسيار مؤثر است. بي‌شك در چنين شرايطي افرادي كه رفتار ناهنجار بروز مي‌دهند به دليل آسيب رسان بودن از سوي جامعه طرد خواهند شد.وي همچنين به تشكيل كمپيني اشاره مي‌كند كه با شعار «يك نفر هم زياده» به اين معنا كه يك نفر آسيب ديده هم زياد است شروع به فعاليت كرده است. اين كمپين با كمك وزارت بهداشت، شهرداري، نيروي انتظامي، آتش نشاني و اورژانس تهران تلاش مي‌كند با اطلاع‌رساني در جهت كاهش حوادث شب چهارشنبه سوري گام بردارد.
** از بين رفتن محله‌ها عامل نبود شادي‌هاي دسته جمعي
محمد زينالي مردم شناس هم در اين باره به «ايران» مي‌گويد: شادي‌هاي دسته جمعي نياز به سازمان‌هاي جمعي دارند. متأسفانه در ايران چون سازمان‌هاي اجتماعي استحكام كافي ندارند و نسبت به مسئوليت‌هاي خود تا حدودي بي‌توجه هستند هر اتفاقي مي‌تواند منجر به بروز فاجعه در جامعه شود.
او ادامه مي‌دهد: براي همين هم هست كه سالهاست كه ما با چالش برگزاري چهارشنبه سوري در كشور مواجه هستيم. در اين سال‌ها به رغم اين‌كه سازمان‌ها اقدامات گسترده‌اي براي اين روز انجام مي‌دهند اما هر ساله با تلفات زيادي روبه‌رو هستيم.اين مردم شناس مي‌گويد: حضور كم رنگ و بدون ساختار سازمان‌هاي اجتماعي باعث مي‌شود كه بازار حرف اول را در همه چيز بزند. مثلاً اگر سود در فروش ترقه باشد شهر پر مي‌شود از اين ماده و...او مي‌افزايد: البته در اين بين كساني هم وجود دارند كه دست به كارهاي خطرناك در چهارشنبه سوري نمي‌زنند. اين هم به اين خاطر است كه عقلانيت در اين افراد به اندازه اي رشد پيدا كرده كه باعث مي‌شود امنيت و سلامت خود را به خطر نيندازند.
زينالي يكي از دلايل نبود شادي‌هاي جمعي را از بين رفتن محله‌ها مي‌داند و مي‌گويد: ما محله‌ها را از بين برديم و به جاي آن شهرك و منطقه درست كرديم. اين كار باعث شد تا در شادي‌هاي دسته جمعي دچار مشكل شويم. بنابراين اگر محله‌ها وجود داشت همبستگي و هويت بين مردم پررنگ‌تر بود و راحت‌تر مي‌توانستيم مردم را در چهارشنبه سوري كنترل كنيم.
منبع: روزنامه ايران؛ 1397،12،28
گروه اطلاع رساني **1699**2002
تهران- ايرنا- سال هاست كه چهارشنبه سوري ديگر بهانه‌اي براي شاد شدن و دورهم ماندن نيست بلكه تداعي كننده حوادث تلخ و ميدان رزمي است كه فرمانده و رهبرانش همان فروشندگان نارنجك و ترقه‌هاي غير استاندارد هستند و مبارزان كه نه، قربانيانش را نوجوانان و جواناني تشكيل مي‌دهند كه به دنبال دستيابي به شادي و هيجان سلامتي خود را سلاخي مي‌كنند.
