به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، با وجود افزایش انتظارات برای بهبود نسبی روابط آمریكا و روسیه پس از روی كار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده اما این اتفاق رخ نداد و تنش ها همچنان بر قوت خود باقی ماند.
یكی از مهمترین مسائلی كه باعث تداوم تیرگی روابط و عدم نزدیكی روسای جمهوری این دو كشور شده، پرونده مداخله احتمالی روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریكاست. در این ماجرای بحث برانگیز كه «رابرت مولر» دادستان ویژه مسئولیت رسیدگی به پرونده را برعهده داشت تا پایان سال 97 نتوانست گزارش كامل و جامعی در این ارتباط ارائه دهد.
گزارش رابرت مولر بازرس ویژه مداخله روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریكا كه پنجم فروردین ماه منتشر شد به این نتیجه رسیده است كه ترامپ در زمان رقابت‌های انتخاباتی با روسیه 'تبانی نكرده بود.'
هر چند تحقیقات رابرت مولر 'به این نتیجه نرسیده' كه آقای ترامپ یا اعضای ستاد انتخاباتی‌اش مانع از اجرای عدالت شده باشند.
گزارش رابرت مولر كه تحقیقات آن ۲۲ ماه طول كشید شنبه پیش به دادستان كل تحویل داده شد.
در نامه‌ای كه ویلیام بار دادستان كل آمریكا به كنگره فرستاده آمده است: 'با این كه گزارش به این نتیجه نرسیده كه رئیس جمهور آمریكا مرتكب جرم شده اما او را تبرئه هم نمی‌كند'، هر چند كه به گفته دادستان كل، موضوع در حد تخلف هم نیست.
گزارش رابرت مولر كه تحقیقات آن ۲۲ ماه طول كشید دو روز پیش به دادستان كل تحویل داده شد.
در نامه دادستان كل آمریكا به كنگره آمده: 'این گزارش تلاش‌های روسیه برای تاثیرگذاری بر انتخابات را نشان می‌دهد و جرائمی را رخ داده مستند كرده است... بازرس ویژه شواهدی نیافت كه هیچ فرد آمریكایی یا اعضای ستاد انتخاباتی آقای ترامپ تبانی یا آگاهانه با روسیه هماهنگی كرده باشند.'
اما این تنها یك بخش از روابط پر چالش و قهری آمریكا و روسیه در سال گذشته بود. در گزارش پیش رو نگاهی خواهیم انداخت به مهمترین مسائل و رخدادهای بین دو كاخ سفید و كرملین در سال 97.
** جنگ دیپلمات ها
یكی از اتفاقاتی كه پارسال به تیرگی بیشر روابط غرب و روسیه انجامید به اخراج دیپلمات های طرف مقابل مربوط می شد. قضیه از این قرار بود كه «سرگئی اسكریپال» جاسوس دوجانبه روس و انگلیس به همراه دخترش جولیا 13 اسفند سال 96 مسموم شدند و دولت بریتانیا روسیه را متهم كرد در مسمومیت شیمیایی اسكریپال دست داشته اما كرملین این اتهام را رد نمود.
ماجرای اسكریپال بحران جدی دیپلماتیك بین كشورهای غربی و روسیه ایجاد كرد تا جایی كه فرودین ماه پارسال امریكا، كانادا و تعدادی از كشورهای اروپایی در اقدامی هماهنگ بیش از 100 دیپلمات و شهروند روسیه را اخراج كردند؛ اقدامی كه وزارت امور خارجه روسیه آن را غیردوستانه و تحریك آمیز خواند و نسبت به تبعات آن هشدار داد.
در جریان این رخداد در آمریكا «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری این كشور، دستور اخراج 60 شهروند روسیه را از سفارت این كشور در واشنگتن و سازمان ملل در نیویورك با هماهنگی متحدان ناتو صادر كرد. به گفته مقام‌های آمریكایی 48 نفر از این افراد مامور اطلاعاتی روسیه بودند كه از سفارت این كشور در واشنگتن اخراج شدند و 12 نفر دیگر هم از دفتر روسیه در سازمان ملل متحد در نیویورك خاك آمریكا را ترك كردند. همچنین دستور تعطیلی كنسولگری روسیه در شهر سیاتل آمریكا هم به دلیلی نزدیكی آن به یك پایگاه زیردریایی و ساختمان شركت بوئینگ صادر شد.
این عمل آمریكا چند روز بعد با اقدام متقابل كاخ كرملین همراه شد و روسیه به تلافی اخراج دیپلمات‌هایش از آمریكا، 60 دیپلمات آمریكایی را اخراج كرد و دستور تعطیلی كنسولگری آمریكا در سن پترزبورگ را داد؛ اقدام تلافی جویانه ای كه در قبال دیگر كشورهای غربی نیز اعمال شد.
** تحریم های آمریكا علیه روسیه
دو ماه بعد از نبرد دیپلمات ها یعنی در خردادماه پارسال شاهد تحریم هایی از سوی آمریكا علیه روسیه بودیم. در این ماه سنای آمریكا با رای قاطع بسته تحریم های جدید علیه روسیه را تصویب كرد. سناتورها این طرح را با 97 رای مثبت در برابر 2 رای منفی از تصویب گذراندند. این طرح یك بسته تحریمی را در بر می گرفت كه بخش های كلیدی اقتصاد روسیه و افرادی را كه در حمله سایبری ادعایی علیه آمریكا در جریان انتخابات ریاست جمهوری 2016 نقش داشته اند، نشانه می رفت.
سناتورهایی كه از این لایحه حمایت كردند همچنین به دخالت های روسیه در سوریه و اوكراین اشاره كردند. در واقع آنها با این اقدام خود بر نظر سازمان های اطلاعاتی آمریكا درباره دخالت روسیه در مبارزات انتخاباتی آمریكا صحه گذاشتند. آمریكا به همراه اتحادیه اروپا از سال 2014 با متهم كردن روسیه به دخالت در امور داخلی اوكراین، تحریم های گسترده ای از جمله در ابعاد سیاسی و دیپلماتیك، اقتصادی و مالی و نظامی علیه روسیه به اجرا در آورد. در مقابل روسیه نیز تحریم های متقابلی را علیه این كشورها به اجرا گذاشت كه بویژه خسارات مالی واقتصادی قابل توجهی متوجه كشورهای اتحادیه اروپا كرد. در عین حال روسیه همكاری با آمریكا را در بسیاری از موارد مانند همكاری های هسته ای به حالت تعلیق در آورد.
اما به راستی هدف اصلی آمریكایی ها از تحریم های مداوم مسكو چیست؛ پرسشی كلیدی كه «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه به آن پاسخ داد. وی تحریم ها را به عنوان ابزاری برای تضعیف قدرت روسیه دانست و تاكید كرد كه «آمریكایی ها احساس می كنند روسیه رقیب جدید آنها است و به دنبال مهار روسیه هستند.»
** نخستین ملاقات ترامپ و پوتین
با وجود تداوم اختلافات بین دو كاخ سفید و كرملین اما تیرماه پارسال اتفاقی تاریخی رخ داد و آن دیدار روسای جمهوری دو گسور در هلسینكی بود. ترامپ در یك كنفرانس خبری در كنار پوتین قرار گرفت و حتی علیرغم گزارش واحدهای امنیتی آمریكا، او را مسوول نفوذ در انتخابات 2016 ندانست و سعی كرد بر مشتركات تكیه كند. ترامپ چند بار اظهار داشت كه هر دو كشور آمریكا و روسیه را مسوول نابسامانی و زوال رابطه دوجانبه می داند. اظهارات ترامپ در آمریكا مورد تأیید هیچیك از دو حزب دموكرات و جمهوریخواه قرار نگرفت.
در این ملاقات پوتین انكار كرد كه در امور داخلی آمریكا یا در انتخابات مداخله كرده ولی برای اولین بار تأیید كرد كه او شخصاً علاقه مند بود كه ترامپ برنده انتخابات بشود. ملاقات هلسینكی پشت درهای بسته انجام شد و فقط مترجم ها در آن حضور داشتند. این ملاقات مورد انتقاد شدید محافل داخلی آمریكا قرار گرفت.
دیدار ترامپ و پوتین در حالی برگزار شد كه سه روز پیش از آن، وزارت دادگستری آمریكا 12 افسر اطلاعاتی ارتش روسیه را متهم كرد كه با هك كردن كامپیوترهای حزب دموكرات در جریان انتخابات سال 2016 تلاش كردند با تخریب هیلاری كلینتون، نامزد حزب دموكرات، بر نتایج انتخابات آمریكا تاثیر بگذارند. در پی اعلام این اتهامات بسیاری از سیاستمداران آمریكایی از جمله «چاك شومر» رهبر دموكرات ها در مجلس سنا به دلیل حمله به دموكراسی كشورشان، خواهان لغو این دیدار شده بودند.
هر چند دیدار نخست روسای جمهوری دو كشور انجام شد اما دیدار بعدی آنها كه قرار بود در حاشیه نشست گروه «جی20» صورت گیرد از سوی ترامپ لغو شد؛ اقدامی كه با واكنش سران روسیه مواجه شد و كرملین در این باره گفت كه «حالا پوتین وقت بیشتر برای دیدارهای مفید در این نشست دارد.»
** اختلاف بر سر اجرای پیمان موشكی
با ورود «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریكا به كاخ سفید هر چند انتظار بهبود نسبی روابط بین این كشور و روسیه شكل گرفت ولی این دو كشور بر سر برخی مسائل همچون «منع موشك‌های میان برد هسته‌ای» (INF)، بارها دچار چالش شده اند. آمریكا، روسیه را ناقض پیمان مذكور می خواند و مقامات مسكو، معتقدند آمریكا از مدت ها پیش به این توافق پشت كرده است.
پارسال هم یكی از اختلافات بسیار جدی بین روسیه و آمریكا به مساله خروج یا ماندن در پیمان «منع موشك‌های میان برد هسته‌ای» (INF) ارتباط می یافت. بر پایه پیمان «آی ان اف» كه حدود سه دهه پیش (1987 میلادی) بین «رونالد ریگان» رئیس جمهوری آمریكا و «میخائیل گوباچف» آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی به امضا رسید، تولید و آزمایش موشك های كوتاه برد 500 كیلومتر تا میان بردهایی 5500 كیلومتری (در مجموع 300 تا 3400 مایل) از سوی دو طرف منع شد.
در سال گذشته موضوع آزمایش موشك های جدید روسیه با نام «ssc-8» خبرساز شد و واكنش مقامات ناتو (سازمان پیمان آتلانتیك شمالی) را نیز به همراه داشت به طوری كه «ینس اشتولتنبرگ» دبیر كل ناتو تاكید كرد در صورت تكرار و تداوم چنین حركت هایی از سوی مسكو، ناتو به آن واكنش نشان خواهد داد اما وی در مورد نوع واكنش چیزی نگفت.
در ماه های پایانی پارسال (بهمن ماه) شاهد تعلیق تعهدات از سوی ترامپ بودیم و رئیس جمهوری ایالات متحده در بیانیه‌ای كه روز جمعه 12 بهمن منتشر شد در این زمینه تصریح كرد «آمریكا فردا (شنبه 13 بهمن) تعهدات خود در چهارچوب پیمان INF را به حال تعلیق درآورده و روند خروج از آن را آغاز می‌‌كند.» در بیانیه همچنین آمد كه این روند «تا شش ماه به طول خواهد انجامید، مگر آن كه روسیه با نابود كردن همه موشك‌ها، پرتابگرها و تجهیزاتی كه ناقض متن پیمان هستند، به تعهداتش عمل كند.»
** حمایت پوتین از ارتش اروپایی در مقابل آمریكا
پس از آن كه «امانوئل مكرون» رئیس جمهوری فرانسه دیگر بار ایده ارتش واحد اروپایی را مطرح ساخت، این ایده با استقبال كاخ كرملین مواجه شد. از این رو ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در گفت وگو با شبكه خبری «راشاتودی» در پاریس، ضمن حمایت از ایده تشكیل ارتش اروپایی، تلاش كشورهای عضو اتحادیه اروپا برای تقویت توان دفاعی و امنیتی شان را كاملا طبیعی دانست.
وی كه برای شركت در یكصدمین سالروز اعلام پایان جنگ جهانی اول در پاریس به سر می برد، در پاسخ به سوالی درباره تشكیل ارتش اروپایی، اظهار داشت «اتحادیه اروپا تشكل اقتصادی قدرتمندی است. لذا خواست كشورهای عضو آن برای استقلال و ارتقاء توان دفاعی و امنیتی شان كاملا طبیعی است. به نظر من این خواست در جهان امروز كه چند جانبه‌گراست تحول مثبتی است.»
استقبال پوتین از ایده ارتش مستقل و واحد اروپا دقیقا مقابل سیاست ها و اهداف آمریكایی است كه از طریق ناتو بر اروپا تاثیر و نفوذ دارد. بی دلیل نبود كه پس از مطرح شدن این ایده از سوی مكرون، او با انتقادات شدید ترامپ مواجه شد.
افزون بر مسائلی كه مطرح شد، پارسال روسیه و آمریكا بر سر مسائل دیگری نیز اختلاف نظر داشتند. جنگ تجاری و تعرفه ای آمریكا با روسیه، مخالفت روسیه با آمریكا بر سر خروج از برجام و برقراری مجدد تحریم های ثانویه علیه جمهوری اسلامی و همچنین اختلاف مسكو با كاخ سفید در امور مربوط به كشورهای منطقه همچون سوریه، یمن و غیره از آن جمله بودند. ضمن این كه این اختلافات در مسائل فرامنطقه ای همچون بحران ونزوئلا و مداخله آمریكا در آن نیز مشهود بود.
پژوهش**9242**1552
تهران- ایرنا- آمریكا و روسیه در سال گذشته به دلیل اختلاف نظر پیرامون مسائل منطقه ای و بین المللی، روابط تیره ای را تجربه كردند كه نبرد دیپلمات ها، جنگ تعرفه ای، تحریم های تنبیهی متقابل، اختلاف بر سر اجرای پیمان موشك های میان برد هسته ای از جمله نمودهای این روابط بودند.
