به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، خریدمان را در كیسه های پلاستیكی می ریزیم و خیلی از اوقات غذایمان را نیز در ظروف یكبار مصرف می خوریم، در مهمانی ها از سفره یكبار مصرف استفاده می كنیم و در خانه های همگی مان قاشق و چنگال پلاستیكی به حتم وجود دارد. انگار برای انجام دادن هر كاری عادت كرده ایم كه از كیسه ها و ظروف پلاستیكی استفاده كنیم. در مناسبت های مختلف مانند جشن ها، مراسم مذهبی، هنگام تفریح در پارك ها، مناطق ساحلی و جنگل ها آنچه كه باقی می ماند تنها حجمی از انبوه پلاستیك است. كمتر فردی وجود دارد كه در طبیعت از خود عكسی داشته باشد كه در پس زمینه آن تصویری از كیسه های پلاستیكی دیده نشود.
بر پایه آمارهای منتشره، سرانه مصرف پلاستیك در ایران بسیار بالا است، به طوری كه هر فرد ایرانی روزانه سه پلاستیك وارد محیط زیست می كند و این مقدار سالیانه به بیش از 2 میلیون تن می رسد. این كیسه های پلاستیكی كه به بخش مهمی از زندگی ما تبدیل شده اند با قرار گرفتن در محیط و با حركت و وزیدن بادها جا به جا می شوند و گاهی در مسیرها رودخانه ها و آبراه ها قرار می گیرند و به علت ساكن ماندن آب، آلودگی محیط را در پی دارند و سبب تولید انواع حشرات مضرر می شوند. تحقیقات نشان می‌دهد كه تمام پلاستیك‌ها در صورت گرم شدن، مواد شیمیایی مضری آزاد می كنند كه باعث بیماری های تنفسی می شوند. سالیانه هزاران گونه از جانوران آبزی و پرندگان دریایی بر اثر خوردن این كیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند. كیسه های بلعیده شده پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراكنده می شوند و از میان بردن حیاتی دیگر را ادامه می دهند.
در بسیاری از كشورهای جهان با اجرای «سیاست های ملی» جنبشی همگانی علیه استفاده از پلاستیك راه افتاده است كه در این راستا مردم تلاش می كنند، پلاستیك را از زندگی روزمره خود حذف كنند. اجرای اقدام هایی مانند ممنوعیت مصرف كیسه های پلاستیكی یكبار مصرف، وضع مالیات بر مصرف، حذف و جایگزینی میكروپلاستیك ها، استفاده از پلاستیك های زیست تجزیه پذیر و ... با هدف كاهش آلودگی محیطی به ویژه در مناطق گردشگری و ساحلی جهان از جمله این موارد به شمار می رود.
از این رو ضروری است تا ایران نیز با درك این واقعیت و وضع قوانین مربوطه برای ترغیب مردم، محدودیت صنایع و صنوف، حمایت از بازیافت و سرمایه گذاری در موارد جایگزین پلاستیك، گام های لازم را برای كم كردن فاصله خود با دیگر كشورها بردارد تا آسیب های این ماده را برای محیط زیست به حداقل برساند.
«محمد درویش» كارشناس محیط زیست و عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در گفت وگو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا با بیان این موضوع كه روند مصرف پلاستیك در ایران بسیار بالا است، گفت: بخشی از مصرف پلاستیك در كشور اجتناب ناپذیر است اما روند استفاده از آن بسیار نگران كننده به نظر می رسد زیرا این موضوع عاملی مهم در تخریب روزافزون محیط زیست به شمار می رود.
در ادامه متن كامل این گفت وگو را می خوانیم:
** ایرنا: با توجه به اینكه ایران جزو 10 كشور نخست دنیا در زمینه مصرف پلاستیك است، این عادت مصرف از چه مسأله ای نشأت می گیرد؟
*** درویش: قیمت پلاستیك در ایران نسبت به موارد مشابه بسیار ارزان است و همین مساله سبب می شود تا مردم روزانه از این ماده برای كارهای روزمره خود به میزان زیادی استفاده كنند. به هرحال ایران كشوری نفت خیز است و واحدهای پتروشیمی در آن به وفور یافت می شود و همین موضوع عاملی به شمار می رود تا مواد پلاستیكی به راحتی در اختیار همگان قرار بگیرد. رسم و رسومات ملی- مذهبی زیادی در طول سال در كشور اجرا و به بهانه های مختلف غذاها و نوشیدنی های نذری داده می شود، در این میان استفاده بی رویه از كیسه ها و ظروف یكبار مصرف پلاستیكی به قدری در این مراسم افزایش می یابد كه با گذر از هر كوچه و خیابانی، انبوهی از این مواد به چشم می خورد. برخی از رستوران های شهری و میان راهی نیز به دلیل سهولت در كار و سرویس دهی بیشتر به مشتریان از این ظروف استفاده می كنند. البته در برخی موارد به علت رعایت نشدن بهداشت واحدهای بهداشتی دستور استفاده از ظروف یكبار مصرف را برای آنها صادر كرده است اما در واقع این مساله به طور ناخودآگاه به محیط زیست آسیب های جبران ناپذیری را وارد می سازد. سالیانه در ایران بیش از 500 هزار تن پلاستیك مصرف می شود و به همین دلیل در فهرست كشورهای پرمصرف پلاستیك قرار می گیریم و این درحالی است كه از نظر تعداد جمعیت هفدهمین جمعیت جهان را دارا هستیم اما با این وجود هر ایرانی به طور متوسط سه برابر شهروندان دیگر كشورها پلاستیك مصرف می كند.
** ایرنا: استفاده از روش های نوین و جایگزین در راستای كاهش آلودگی های ناشی از مصرف پلاستیك تا چه اندازه می تواند موثر باشد؟
*** درویش: برای كاهش مصرف پلاستیك باید از چند راه به عنوان طرح جایگزین استفاده كرد. بسیاری از زنان خودسرپرست در واحدهای تولید كیسه های پارچه ای مشغول به كار هستند كه بسیاری از هنرمندان روی این كیسه ها با طراحی و نوشته هایی مربوط به محیط زیست سعی در تشویق شهروندان برای جایگزینی این كیسه های پارچه ای دارند. در كنار این موارد واحدهای صنعتی باید قیمت تمام شده پلاستیك را افزایش دهند تا رقبا در بازار از ظروف یكبار مصرف با پایه گیاهی استفاده كنند زیرا این ظروف تجدید پذیر هستند و در طبیعت كمتر از 2هفته تجزیه و تبدیل به مواد غذایی می شوند. دولت نیز می تواند به تمام واحدها و سازمان های مربوطه دستور دهد تا در مراسم ها و همایش هایی كه برگزار می شود، از پكیج های پارچه ای استفاده كنند كه اگر این تمهیدات اعمال شود به طور مسلم ابعاد فاجعه ای كه در محیط زیست در حال رخ دادن است كاهش پیدا خواهد كرد.
** ایرنا: استفاده از تجربه های كشورهای دیگر در این زمینه تا چه اندازه می تواند موثر واقع شود؟
*** درویش: امروزه سیاست ها، برنامه ها و راهكارهای مختلفی به منظور كاهش مشكلات و حجم زباله های تولیدی به ویژه زباله های پلاستیكی در جوامع مختلف مورد توجه مسوولان قرار گرفته است. كه یكی از این برنامه ها در جهت مقابله با تولید زباله های پلاستیكی در كشورهای مختلف، اخذ مالیات به ازای مصرف محصولات پلاستیكی به شمار می رود. در كشورهای اروپایی وقتی مردم برای خرید از فروشنده تقاضای كیسه پلاستیكی می كنند، فروشنده در قبال آن هزینه ای می گیرد كه همین مساله سبب می شود تا فرد به همراه خود كیسه های پارچه ای داشته باشد و اینگونه با نپرداختن هزینه اضافی به اقتصاد خانواده كمك كند اما این موضوع در ایران حالت عكس دارد. وضع قوانین سختگیرانه برای استفاده نكردن از پلاستیك می تواند انگیزه ایجاد كند، یعنی شهروندانی كه پلاستیك كمتری استفاده می كنند، مالیات كمتری بدهند.
همچنین صنایعی كه در بسته بندی از پلاستیك كمتری استفاده كنند یا پلاستیك های قابل بازیافت به كار می برند، از مشوق های مالیاتی برخوردار شوند. بنابراین می توان در قوانین برای صاحبان مشاغل، صنایع و مردمی كه داوطلبانه می كوشند، پلاستیك را از سبد مصرف خود كم كنند، ایجاد انگیزه كرد. گام بعدی حمایت دولت از سرمایه گذاری در پلاستیك های تجدید پذیر است. مقصر اصلی رفتارهای مردم در حوزه مصرف پلاستیك، شاید دولت ها، سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان صمت باشند كه تاكنون هیچ اقدامی برای تغییر رفتار شهروندان و حل این بحران انجام نداده اند.
** ایرنا: كمپین ها و تشكل های زیست محیطی در حل مشكلات محیط زیست چه نقشی می توانند ایفا كنند؟
*** درویش: پویش ها و تشكل های زیست محیطی باید از یك اتاق فكر منسجم برخوردار باشند و شیوه نامه های خود را با شرایط محیطی به روز كنند زیرا حل ریشه ای تهدیدهای مربوط به حوزه محیط زیست به وسیله سمن ها و تشكل های زیست محیطی میسر می شود. همچنین فرهنگسازی كه از جمله وظایف مراكز آموزشی به ویژه آموزش و پرورش و رسالت مهم رسانه‌ها به شمار می رود، مانع از مصرف بی‌رویه كیسه‌های پلاستیكی خواهد شد. در كنار این موارد باید تمهیدات قانونی وجود داشته باشد، اینكه تنها گفته شود كه مردم پلاستیك مصرف نكنند اما همچنان قیمت آن ارزان باشد و دولت در صدد ایجاد انگیزه برای كاهش تولید پلاستیك نباشد، از جمله آسیب های مخربی است كه محیط زیست را به طور جدی تهدید می كند. در بسیاری از كشورها هنگام خرید از مردم بابت تحویل بطری های پلاستیكی مبلغی اضافی دریافت می شود تا اینگونه بتوانند بطری های خالی شده را به صاحبان شركت ها بازگردانند و پول خود را دریافت كنند اما در ایران جز در مواردی خاص این موضوع جدی گرفته نشده است. در واقع دریافت هزینه یا پول اضافی به ازای مواد پلاستیكی در هنگام خرید از مصرف كننده می تواند گامی مؤثر در كاهش مصرف مواد پلاستیكی و همچنین بازیافت این مواد باشد. مردم باید انگیزه لازم در كاهش مصرف پلاستیك را داشته باشند.
پژوهشم**9117**2002**9131
تهران- ایرنا- زباله های تجدیدناپذیر از جمله تهدیدات زیست بوم و منابع طبیعی به شمار می روند كه پیامدهای آن حیات كره زمین را با خطر روبرو می سازد. در این میان زباله های پلاستیكی از لحاظ میزان حجم و وسعت تخریب در زمره موادی قرار می گیرند كه اثرات جبران ناپذیری بر زندگی انسان وارد می كنند. از این رو باید با اتخاذ تدابیر ویژه در جهت كاهش استفاده از آنها حركت كرد.
