تفرش شهر مشاهیر ایران زمین

این شهرستان در 220 كیلومتری تهران و 85 كیلومتری شمال شرقی اراك و در مسیر جاده اراك - آشتیان قرار دارد و از دوران پیش از اسلام نیز یادگارهایی دارد كه این خطه را برای گردشگری منحصر به فرد كرده است.
قلعه‌های گبری، سنگ‌نگاره‌هایی در مناطقی از نقاط بیابانی تفرش و گورهای نشسته بر فراز روستای كبوران (گبران) یا آتشكده‌ای كه بر فراز روستای كبوران كه به چهار طاقی معروف است از جمله سرمایه های گردشگری تفرش است.
چشمه های خروشان، درختان سر به فلك كشیده، باغات پرنعمت، زمین سرسبز و هوایی پاك و دل انگیز، گوشه ای از زیبای های وصف ناپذیر طبیعت تفرش است كه سر بر دامان شهر نام آشنای تفرش قرار داده اند.
چشمه هایی كه از دل دره و صخره های چشم نواز و غول آسا در كنار طبیعت و باغات زیبای این منطقه می جوشند فرصتی برای تفرج را در این منطقه ایجاد كرده است.
آبشار قطره‌ باران یا كوه باران یكی از مناطق دیدنی شهرستان تفرش است كه در دهستان بازرجان در نزدیكی روستای كوریان (كریان) و در 30 كیلومتری شمال غرب شهر تفرش واقع شده و محدوده این آبشار در یك دره عریض قرار دارد و گیاه زیبای پرسیاوشان نیز مانند پوششی سبز دیواره‌های این آبشار را پوشانده است.
وجود یك قنات و ریزش مداوم قطرات آب از یك صخره منظره ای بسیار دیدنی ومكانی بسیار باصفا در دل بیابان به وجود آورده كه درتمام طول سال پذیرای جمع كثیری از گردشگران از تفرش وشهرهای اطراف می باشد چندی است این مكان با ایجاد پلكان و سرویس های بهداشتی سر و شكل تازه ای به خود گرفته است.
كریان (كوریان تفرش)، روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان تفرش در استان مركزی است، این روستا در دهستان بازرجان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال 1385، جمعیت آن 320 نفر (88خانوار) بوده‌است.
روستای خانك یكی از مناطق نمونه گردشگری طبیعی در استان مركزی كه در مسیر تفرش – ساوه قرار گرفته و این روستا یكی از روستاهای خوب استان مركزی است كه در 30 كیلومتری تفرش می باشد.
خانك در ابتدا مانند كیك تولدی به رنگ قهوه ای سوخته به چشم می آید كه علت آن وجود اكسید آهن در خاك این روستا است در ابتدای خانك و در پس كوچه باغ ها قناتی هست كه شهره عام و خاص است.
علاوه بر قنات آبشار خانك هم بهانه دیگری برای دیدن این روستا شده است در گذشته های نه چندان دور وجود این آبشار بهانه ای برای ایجاد یك آسیاب سنتی در كنار این آبشار بوده است.
جاذبه های طبیعی تفرش در جای جای این منطقه پراكنده است بنابراین برای دیدن آن ها باید به تدریج از شهر فاصله گرفت.
نزدیك ترین این نقاط روستای طاد چسبیده به تفرش است، تاجایی كه می توان آن را تفرش دانست.
بزرگترین ویژگی طاد داشتن باغ های میوه زیاد است كه به یمن وجود قنات خوش نفس روستا این چنین قبراق و سرحال ایستاده است.
قنات روستا در مركز روستا واقع شده و آب آن پس از ذخیره شدن در یك استخر بزرگ از طریق جوی های متعددی در باغ های سراسر طاد توزیع می شود، این قنات وسیله ای طبیعی برای تعدیل هوا، گهواره ای برای پرورش میوه های ناب و سرانجام محیط روح افزا كه حاصل آن آرامش روح خسته ی آدمی است.
در محله فم شهر تفرش و در نزدیكی تكیه زاغرم نیز مسجد شش ناو، گرمابه فم و امامزاده محمد قراردارد، این بنا به دوره قاجار تعلق دارد.
اسكلت و فضای اصلی مخزن این آب انبار را دوازده ستون، هجده جرز، بیست گنبد و دو غلام گردش مخصوص هوا تشكیل می دهند. تمام ستون ها با تیرهای چوبی به یكدیگر كلاف كشی شده اند.
منطقه شكار ممنوع بازرجان نیز در بخش شمالی استان مركزی و در شمال شهرستان تفرش واقع شده است.
این منطقه از مناطق كوهستانی، تپه ماهوری، دره‌ای و رودخانه‌ای تشكیل یافته است و بلندترین نقطه این منطقه كوه توال با ارتفاع 2396 متر و پست‌ترین نقطه آن واقع در رودخانه قره چای با ارتفاع 1300 متر است.
منطقه شكار ممنوع بازرجان اقلیم سرد و نیمه خشك دارد و به دلیل موقعیت خاص زیستگاهی و جغرافیایی (خشكی و آبی)، از نظر حیات گیاهی و جانوری از موقعیت مناسبی برخوردار است.
این منطقه از لحاظ جغرافیای گیاهی به منطقه ایرانی- تورانی تعلق دارد و دارای گونه‌های مختلفی از انواع گیاهان علفی، بوته‌ای، درختچه‌ای و درختی همچون درمنه، انواع گرامینه‌ها، خاكشیر، كاسنی، غازیاقی، شاتره، گل بابونه، باریجه (بالامبو) و اسپند است.
در این منطقه جانوری چون قوچ و میش، كل و بز، گرگ، گراز، كفتار، شغال، روباه، خرگوش، سمور، تشی، سگ آبی، كبك، تیهو، باقرقره، فاخته، قمری، انواع مرغابی و غاز، حواصیل، عقاب، دلیچه، سُهره، انواع مارهای سمّی و آبی، لاك‌پشت و انواع ماهی از خانواده كپور زندگی می‌كنند.
چشمه آب معدنی گراو (گرّو) در فاصله پنج كیلومتری شهرستان تفرش و میان دو روستای كبوران و طراران واقع شده است. این چشمه متشكل از چند قسمت در سطح زمین است كه از آن‌ نقاط آب به حالت جوشش از زمین خارج می‌شود در یك قسمت آب به همراه گاز كربنیك فراوان از زمین خارج می‌شود.
آب این چشمه از نوع بیكربناته مخلوط است و به نسبت تقریباً مساوی یون‌های سدیم و كلسیم دارد.
گفته می‌شود كه آب این چشمه دارای خواص درمانی متعدد می‌باشد. استحمام در آب این چشمه تسكین‌دهنده درد بوده و سبب باز و بسته شدن عروق می‌شود.
از دیگر اثرات آب این چشمه بر بدن، افزایش جریان خون پوستی و قرمز شدن پوست، كاهش موقتی فشار خون و آهسته شدن نبض می‌باشد. آشامیدن مقدار كمی از این آب قبل از غذا، به هضم آن كمك كرده و ترشحات گوارشی را افزایش می‌دهد.
شش ناو بنای سلجوقی در مركز شهر تفرش، در محله «فم» قرار دارد و یكی از مساجد با ارزش و قدیمی این شهرستان است. این مسجد دارای مقصوره، شبستان، ایوان و صحنی مفرح است.
قنات شش ناو از زیر مقصوره و دورن صحن این مسجد می‌گذرد و پس از عبور از داخل تكیه مجاور، از زیر یك چنار كهن‌سال بیرون می‌آید و آب آن از شش‌ناو (ناودان) فرو می‌ریزد و در كوی‌ها و محله‌ها سرازیر می‌گردد.
وجه تسمیه شش‌ناو همین ناودان‌های شش‌گانه است كه برای سهولت در امر توزیع آب ایجاد شده‌اند. برفراز مقصوره مسجد شش ناو، گنبدی كلاه‌خود با قاعده‌ای به شكل هشت ضلعی و ساقی به بلندی پنج متر تماماً از آجر دیده می‌شود.
غار امجك در ارتفاعات كوه امجك و در فاصله 63 كیلومتری شمال غربی تفرش در استان مركزی قرار دارد.
در زیر این كوه چشمه‌ای قرار دارد كه از سقف كوه می‌چكد و به دلیل اینكه جنس سنگ آهكی می‌باشد بر اثر گذشت زمان دو استلاكمیت (قندیل) به وجود آمده كه از سقف كوه آویزان است.
غار امجك در ارتفاع 1900 متری از سطح دریا بر فراز دره سلطان امجك قرار گرفته است.
ورودی آن دیواره‌ای به طول 12 متر دارد كه برای ورود به آن باید به كمك ابزار از این دیواره گذشت.
تفرش با آرامشی وصف ناپذیر، طبیعتی دلچسب و دست نخورده و اقلیمی كوهستانی و بكر تاریخ و سبقه بلندی در پرورش شخصیت های برجسته دارد كه بسیاری از آنان در آن سوی مرزهای ایران زمین شهرت و اثرگذاری داشته و مجموعه این مسایل آن را به دیاری ارزشمند بدل كرده كه ارزش ها و داشته های آن كمتر شناخته شده اند.
بسیاری تفرش را با نام پروفسور «محمود حسابی» می شناسند و هرگاه نام این شخصیت بزرگ علمی بیان می شود بیرق تفرش برافراشته می شود اما واقعیت آن است كه پروفسور حسابی تنها یك ستاره تابناك در آسمان افتخارات این شهرستان كوچك اما اثرگذار است.
پروفسور حسابی پدر علم فیزیك نوین ایران شخصیت بزرگ علمی در سال سوم اسفندماه1281 در تهران متولد شد در عمر 89 ساله خود رخدادهای علمی بزرگی را رقم زد كه تا به امروز یاد و نام آن بر سر زبان هاست و در كنار علم فیزیكی عناوینی چون پدر مهندسی نوین ایران، پدر فرهنگستان ایران، پدر علوم نوین ایران را همراه با نام خود یدك می كشد.
این شخصیت علمی اقداماتی همچون انجام نخین نقشه برداری فنی و تخصصی كشور، نخستین راه سازی مدرن و علمی ایران، پایه گذاری دانشسرای عالی و دارالمعلمین عالی، ساخت نخستین رادیو در كشور، راه اندازی تخستین مركز زلزله شناسی بی كشور، راه اندازی اولین رآكتور اتمی سازمان انرژی اتمی كشور، پایه گذاری نخستین بیمارستان خصوصی در ایران، به نام بیمارستان گوهرشاد را به انجام رسانده است و علاوه بر آن صدها خدمات ریز و درشت دیگر در كشور با نام و همت این بزرگمرد به ثبت رسیده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان تفرش به ایرنا گفت: تفرش یكی از معدود شهرستان های ایران است كه نام شخصیت های بزرگی را در تاریخ كشور برای خود ثبت كرده است.
سید «مجتبی حیدری» تصریح كرد: در كنار پروفسور حسابی كه از سرآمدهای علمی شهرستان تفرش و ایران به شمار می رود می توان شخصیت هایی چون استاد «عباس سحاب» به عنوان پدر علم جغرافیا و بنیانگذار دانش نقشه‌نگاری به شیوهٔ نوین در ایران نام برد.
این نخبه علمی در دی ماه سال 1300 در روستای فم تفرش متولد شد و در عمر 79 ساله خود خدمات علمی بسیاری را تقدیم كشور كرد كه بنیانگذاری مؤسسه جغرافیایی و كارتوگرافی سحاب و كتابخانهٔ جغرافیایی سحاب را می توان از جمله این خدمات دانست.
وی افزود: از دیگر شخصیت های علمی می توان به «عیسی بهنام» اشاره كرد كه در سال 1285 متولد شد و عنوان پایه گذار موزه مردم‌شناسی تهران است و در علم باستان شناسی و هنر ایرانی از چهره‌های جهانی برجسته و بنام به شمار می رود.
حیدری، ابوالقاسم بهرامی را از دیگر رجال علمی تفرش دانست و گفت: این شخصیت در سال 1273 متولد شد و با تلاش های فراوان لقب پدر میكروب شناسی ایران را به خود اختصاص داده است و در عمر 56 ساله خود خدمات علمی شاخصی را به انجام رساند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تفرش بیان كرد: عنوان پدر پیوند مغز استخوان ایران به «اردشیر قوام زاده» اختصاص دارد كه در سال 1319 در تفرش متولد شد و در حال حاضر نیز به عنوان عضو هیات علمی و استاد گروه داخلی در بخش خون و آنكولوژی بیمارستان شریعتی خدمات پزشكی خود را ارایه می كند.
حیدری تصریح كرد: «احمدپارسا» پدر علم گیاه شناسی نوین، سید «عبدالحسین میرسپاسی» پدر علم روانشناسی، دكتر «حسام الدین خرمی» پدر گنجینه اسناد تاریخی و مكتوب معاصر ایران، «جواد حاجیان» پدر علم زمین شناسی ایران، میرزا «اسماعیل خان لشكر نویس تفرشی» معروف به دبیر پدر علم انساب ایران(نسبت شناسی) و «محمد قوامی» صاحب نخستین مدرك دكترای برق در ایران از جمله رجال علمی تفرش هستند كه هر كدام در حیطه كاری خود اتفاقات بزرگ علمی را منجر شده اند.
حیدری اظهار كرد: در كنار پدران علمی شخصیت های علمی دیگر نیز از این خطه سربرآورده اند كه می توان به «پروانه وثوق» مادر درمان سرطان در ایران، دكتر «مریم میرهادی» نخستین زن دندانپزشك ایران، «سمیرا حجازی» از نوابغ جراحی در آلمان و «محمد رحیمی طرخورانی» نابغه ریاضی اشاره كرد كه در كنار شهرت داخلی همتراز و در مراوده با شخصیت های جهانی بوده اند.
وی عنوان كرد: «مرتضی مشفق كاظمی» كه به عنوان پدر علم رمان نویسی ایران شهره است نیز از دیگر فرهیختگان پرورش یافته دیار تفرش است، این شخصیت ادبی در سال 1281 متولد شد و با وجود آنكه مناصب سیاسی همچون وزیرمختار ایران در سوریه و سفیر ایران در هند را تجربه كرد اما نویسندگی را ادامه داد و رمان تهران مخوف وی نخستین رمان اجتماعی فارسی قلمداد می شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی توضیح داد: «نیره سعیدی» نخستین زن ایرانی دریافت كننده جایزه ادبی یونسكو و اصالتا تفرشی است كه برای ترجمه آثار لافونتن شاعر فرانسوی به عنوان قصه‌های لافونتن این جایزه را در یافت كرد، همچنین برای مدتی مدیریت مجله بانو به عنوان تنها مجله تخصصی بانوان در تهران را دنبال كرد.
وی، «محمد تقی صالحی»، میرزا سید «احمد تفرشی»، «مرتضی سیفی سمیع تفرشی» را از دیگر شخصیت های ادبی شهرستان تفرش عنوان كرد.
حیدری با اشاره به هنر خیز بودن خطه تفرش گفت: این سرزمین هنرمندان بسیاری را به كشور تقدیم كرده است كه شاخص ترین آن استاد «علی حاتمی» پدر سینمای تاریخی ایران است كه در سال 1323 در تفرش متولد شد و در طول عمری هنری و كاری خود آثار فاخر همچون هزار دستان، مادر، ستارخان، كمال الملك را با دیالوگ های ماندگار را خلق كرد و در سال 1375 به دلیل ابتلا به بیماری سرطان از دنیا رفت.
وی اضافه كرد: «علی مصفا»، «لیلا حاتمی»، «آزیتا حاجیان»، «نیكی كریمی»، «فرامرز قریبیان»، «مهرانه مهین ترابی» و «تورج معین» از جمله هنرمندان عرصه سینما و تئاتر هستند كه از خطه تفرش سربرآورده اند و هركدام كارنامه هنری ویژه ای از خود به جای گذاشته اند.
حیدری بیان كرد: تفرش موسیقدانان بسیاری را نیز پرورش داده است به طوریكه كه «عبدالله دوامی» اولین ردیف خوان آواز ایرانی، «حسین علی نكیسا» استاد آواز ایران، «علی اكبر امینی» آهنگساز و «حسین سرشار» نخستین خواننده اپرای ایرانی در جهان از جمله هنرمندان موسیقی هستند كه نام تفرش را در بلندای موسیقی كشور قرار داده اند و در كنار موسیقدانان شعرای شاخصی همچون «طاهر تفرشی» و «قدسی تفرشی» مربوط به قرن دهم هجری، «میرعبدالغنی» تفرشی شاعر عصر صفوی، میرزا «صادق هجری تفرشی» در دوره افشاریه، میرزا «اسماعیل خان تفرشی» در دوره قاجار و فروغ فرخ زاد در عصر معاصر در گنجینه هنری تفرش می درخشند.
وی، «علی منظوری»، «عباس منظوری»، «عبدالحسین صفای تفرشی» را از جمله خطاطان به نام كشور دانست و گفت: «محمد بهرامی» بنیانگذار نخستین كارگری نقاشی در ایران است كه نسبت به شهرستان تفرش بر می گردد همچنین «ولی الله ترابی» مرشد نقالان ایران برخاسته از تفرش است كه شهرتی جهانی دارد.
كارشناس میراث فرهنگی تفرش بیان كرد: «اسماعیل میرفخرایی» اولین مجری تلویزیون ایران است كه پرورش یافته تفرش و متعلق به خاندان میرفخرایی است و استاد سید «محمد میرشكرایی» نیز استاد مردم شناسی ایران كه آیین نوروزگان را به ثبت جهانی رساند از بزرگان تفرش است.
حیدری گفت: تفرش رجال سیاسی هنری و فرهنگی بسیاری را نیز در طول تاریخ ایران داشته است كه می توان به «ضیاالملك تقی تفرشی» وزیر ناصرالدین شاه، «میرزا عباس خان سمیع تفرشی» وزیر امورخارجه و مسئول امور مالی تهران در دوره قاجار، «عباس علی تفرشی» خطاط عصر ناصری، میرزا «موسی مستوفی تفرشی» معاونت حكومت تهران در دوره قاجار، «هدایت الله تفرشی» ریاست كل دارای ارتش در زمان فتحعلی شاه قاجار، «شرف الدین علی تفرشی» نخست وزیر تفرشی در زمان سلطنت خوارزمشاهیان اشاره كرد.
فرماندار تفرش با تاكید بر معرفی شخصیت های بزرگ تفرش عنوان كرد: استان مركزی بهشت مفاخر و مامن پدران علمی كشور است به طوری كه یك چهارم بزرگان، مفاخر و عالمان از این خطه تقدیم كشور شده اند و شهرستان تفرش نیز خود به تنهایی بهشتی از مشاهیر و مفاخر كشور قلمداد می شود كه دانشمندان و نخبگان علمی، فرهنگی، ادبی و سیاسی شاخصی را پرورش داده است.
«حمید رضا فراهانی»بیان كرد: نام تفرش تداعی گر پدران علمی كشور است به طوری كه 22 پدر علمی ایران از دیار هستند و با توجه به سابقه كهن، تاریخ عمیق و فرهنگی غنی این خطه و نشانه های موجود می توان به تمدن این سرزمین در روزگاران كهن پی برد و وجود بیش از 500 دانشمند، هنرمند و سیاستمدار و شخصیت های بزرگ گواهی بر این مدعا است.
وی تصریح كرد: تفرش به واسطه شخصیت های بزرگ به خود می بالد و با شناسایی و معرفی آنان می توان توسعه گردشگری شهرستان را بیش از هر زمانی دیگر رقم زد و وجود موزه مردم شناسی تفرش بسیار مورد استقبال گردشگران قرار دارد.
وی اظهار كرد: با ارائه ظرفیت های تفرش می توان این بخش از ایران و استان مركزی را به عنوان یكی از شاخص ترین مقاصد گردشگری مطرح كرد و گردشگران داخلی و خارجی را میزبان بود.
فراهانی بیان كرد: تورهای گردشگری ظرفیت بزرگی برای تفرش محسوب می شود چراكه در كنار طبیعت بكر و نقاط گردشگری و طبیعت گردی دست نخورده شهرستان شناساندن مشاهیر این خطه نقطه قوت و عطفی برای توسعه گردشگری تفرش به شمار می رود.
شهرستان تفرش به عنوان یكی از توابع استان مركزی با جمعیت بیش از 24 هزار نفر در 85 كیلومتری شمال شرق مركز استان و همچنین 200 كیلومتری پایتخت واقع شده است.
3017/6013/