ارتباط صنعت و دانشگاه كمرنگ است

به گزارش ایرنا، بخش صنعت به تنهایی نمی تواند مشكل رونق تولید و بیكاری را رفع كند و از سوی دیگر دانشگاه نیز نمی تواند صرفا به صدور مدرك برای دانش آموختگان اكتفا كند، چه بسا مدارك دانشگاهی و پژوهش های علمی باید علاوه بر كارآمدی براساس نیاز صنعت و از سویی صنعت نیز با تولیدات علمی با استفاده از نیروهای كارآمد دانشگاهی و پژوهش های كاربردی عمل نماید.
این در تمام جهان یك اصل است كه دانشگاه ها باید نیروی متخصص كارآفرین تربیت كنند و صنایع نیز برای بهبود و افزایش بهره وری به سمت تولیدات دانشگاهی بروند.
تحقق ارتباط پویا و موثر صنعت و دانشگاه در گرو سیاست گذاری های كلان كشور است و این مهم نقش موثری در توسعه و پیشرفت اقتصادی كشور دارد.
فناوری عامل ایجاد ثروت، تولید دانش و ابزاری قدرتمند در توسعه ملی كشورها است، كه انسان به عنوان یكی از اركان آن، نقش محوری و بنیادین دارد.
بهره برداری از مدرن ترین ماشین آلات صنعتی بدون بكارگیری نیروی انسانی ماهر و متخصص ممكن نیست، وظیفه تربیت این نیروها برعهده دانشگاه هاست.
چنانچه نیروی انسانی متخصص، مهارت خود را در عرصه تولید و صنعت بكار گیرد، موجب پیشرفت خواهد شد.
بنابراین ارتباط صحیح صنعت و دانشگاه در هر كشوری می تواند نقش موثری در افزایش نوآوری و انتقال دانش و تكنولوژی داشته باشد و تنها در صورتی كه تعامل پایدار میان این دو نهاد برقرار شود، توسعه صنعتی و به تبع آن پیشرفت اقتصادی واجتماعی را در پی خواهد داشت.
ارتباط صنعت و دانشگاه فرآیندی است كه با گذر زمان تحقق می یابد و برگرفته از نیازهای ضروری ملی است.
با وجود اینكه چندین دهه است از این مقوله صحبت به میان آمده است، اما همچنان ارتباط پویا و موثری بین دانشگاه و صنعت در كشور كمرنگ است.
تحقق نیافتن این موضوع، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مركز چهارمحال و بختیاری را بر آن داشت تا با برگزاری میزگرد تخصصی با عنوان «واكاوای ارتباط صنعت و دانشگاه»، به بررسی راهكارهای كارشناسی و شیوه های مدیریتی این پدیده و رفع موانع ارتباط صنعت و دانشگاه را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
در این حوزه با حضور كارشناسان كارشناسان حوزه صنعت و دانشگاه در میزگرد تخصصی ایرنا مركز شهركرددر این میزگرد ویشتاسب سلیمانیان بروجنی رئیس مركز رشد دانشگاه شهركرد، محمدحسن قنبری كارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره صنعت معدن، تجارت، فرید براتی رئیس دانشگاه علمی كاربردی استان، خسرو طاهری مدیر امور موسسات و بازاریابی پارك علم و فناوری، عمار ادیب كارشناس بنیاد نخبگان چهارمحال و بختیاری دیدگاه های خود را پیرامون چالش های ارتباط صنعت و دانشگاه ارائه كردند.

** نگاه هزینه ای مدیران صنعتی به 'R&D'
كارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره كل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری ارتباط صنعت و دانشگاه را یك نیاز ضروری برای جامعه عنوان كرد و گفت: با وجودی كه تاكنون طرح های زیادی در این زمینه انجام شده است، نه تنها اعتماد متقابل بدست نیامده است، بلكه در مواردی نیازهای طرفین برطرف نشده است، بنابراین بررسی واقع بینانه توانمندی ها و نیازهای طرفین، ركن اساسی تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه است.
محمد حسن قنبری در این میزگرد در رابطه با عوامل كندی روند ارتباط صنعت با دانشگاه تصریح كرد: نبود اعتماد بین این دو نهاد باعث شده است كه بسیاری از مدیران صنایع تمایلی به همكاری با پژوهشگران نداشته باشند كه این مقوله ناشی از به روز نبودن مدیران صنعت و شناخت نداشتن از واحدهای آر ان دی یا همان اتاق فكر است.
كارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوری اداره كل صنعت، معدن و تجارت استان با تاكید بر اهمیت تحقیق و توسعه یا «R&D» به عنوان یك عامل پایدار كننده صنایع، تصریح كرد: متاسفانه ضعف شناخت از « تحقیق و توسعه» باعث شده است كه مدیران صنعتی آن را به عنوان یك هزینه بدانند، نه یك سرمایه و ارزش افزوده، درحالی كه « R&D» یك تحول است و بسیاری از صنایع بزرگ دنیا موفقیت خود را مدیون اتاق فكرهای خود هستند و همواره در تلاشند تا بهترین نیروهای متخصص را در مراكز خود جذب كنند.
قنبری خاطرنشان كرد: در برنامه سوم توسعه كشور توجه ویژه ای به آموزش های تخصصی مدیران صنایع و تامین هزینه های پژوهشی شده بود كه در قالب طرح هایی نظیر 'دو در هزار' به اجرا در آمد، اما متاسفانه چنین برنامه هایی به صورت مقطعی اجرا می شوند و پس از آن تدابیری انگیزشی برای ارتباط صنعت با بخش های پژوهشی و دانشگاه دیده نشد و موجب شد فاصله این دو نهاد از یكدیگر بیش تر شود، از طرفی نبود ثبات اقتصادی مدیران صنعتی را دچار سردرگمی و بی برنامگی كرده است.
وی در ادامه افزود: وزرات صنعت، معدن، تجارت، طرح های مهمی در این خصوص در دست اجرا دارد كه مهمترین آنها طرح تاپ (طرح توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار) است.
این كارشناس صنایع و معادن استان در خصوص نحوه اجرای طرح تاپ گفت: در طی این طرح ها تلاش شده است تا شناخت دو سویه ای از نیازهای صنعت و توانمندی های دانشگاه ایجاد شود و با تعریف و عملیاتی كردن پایان نامه های دانشجویی در موضوعات تقاضا محور صنعت، در نظر كردن فرصت های مطالعاتی برای استادان دانشگاهی و جذب نخبگان علمی در اتاق فكر یا بخش
«R&D» صنایع در ازای خدمت سربازی اجرا می شود كه در نهایت پیش بینی شده است.
قنبری افزود: خروجی این كار در بخش صنعت قابل توجه باشد و از طرفی مزایایی نیز برای قشر دانشگاهی به دنبال داشته باشد.
وی تاكید كرد: اجرای این روند از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و باید تمامی جوانب كار بررسی شود، زیرا چنانچه صنایع از دانشگاه بازخورد مثبتی در حل مشكلات فناورانه خود نگیرند نه تنها این ارتباط عمیق تر نمی شود، بلكه روند معكوسی در پیش خواهیم گرفت و بی اعتمادی صنعت را در پی خواهد داشت.
این كارشناس حوزه صنعت تصریح كرد: در گذشته انگیزه ای برای پژوهشگرلن دانشگاهی در ارتباط با صنعت ایجاد نمی شد كه با تصویب طرح تاپ تلاش شد این انگیزه ایجاد شود.
وی در ادامه تصریح كرد: برخی دستورالعمل ها و بخش نامه ها هم در وزارت علوم و هم در وزارت صنایع مشكلاتی ایجاد كرده است كه به منظور رفع این موانع تلاش هایی صورت گرفته و در صدد تدوین آیین نامه هایی متناسب با نیاز روز كشور باید بود.
قنبری یادآور شد: دانشگاه ها هنوز پژوهش محور هستند و از نسل چهارم دانشگاه ها یعنی دانشگاه های فناور محور فاصله دارند، از طرفی صنعت نیز همگام با روند تحولات جهانی پیش نرفته است.
قنبری در رابطه با هدف شكل گیری صنایع در چهارمحال و بختیاری توضیح داد: از ابتدا رویكرد صنعتی به استان چهارمحال و بختیاری وجود نداشت و صنایع شكل گرفته نیز براساس سرریز صنایع استان های همجوار و به صورت مقطعی ایجاد شدند و حتی مدیران صنعتی ما نیز غیر بومی بودند.
وی همچنین به ظرفیت قابل توجه كنونی و اهمیت حفظ این واحدهای صنعتی تاكید و گفت: هم اكنون صنایع قابل توجه و راهبردی در استان در حال فعالیت هستند و بیش از 40 محصول منحصر بفرد در این مراكز در حال تولید است.

** ضعف در سیاست گذاری های كلان و نبود تعامل صنعت و دانشگاه
رئیس مركز رشد دانشگاه شهركرد نیز در این میزگرد تصریح كرد: ارتباط صنعت و دانشگاه مقوله پیچیده و مفصلی است و نمی توان نسخه واحد برای حل تمام جوانب آن این پیچید.
ویشتاسب سلیمانیان بروجنی به طرح های پیشنهادی در خصوص ارتباط دادن دانشگاه و صنعت اشاره كرد و اظهار داشت: هرچند وزارتخانه های مختلف با تدوین و اجرای طرح هایی سعی در پر كردن خلاء ارتباط این دو نهاد داشته اند اما متاسفانه در بیشتر موارد این طرح ها به صورت یكجانبه و بدون تعامل و كارشناسی طرفین تهیه و تدوین شده و در نتیجه برخی نیازها و شرایط نادیده گرفته می شود.
وی در رابطه با تبعات این یكجانبه گرایی توضیح داد: به عنوان مثال اگر پروژه یك دانشجوی مقطع دكترا به صورت یك طرح مساله محور در صنعت تعریف شود، آیا این پروژه امكان دفاع و تالیف مقاله در سطح بین المللی كه مصوب آیین نامه های وزرات علوم است را دارا می باشد؟
سلیمانیان تاكید كرد: اگر چنین شرایطی برای دانشجویان تحصیلات تكمیلی مهیا نشود بی شك برای انجام چنین پروژه هایی ترغیب نخواهد شد، در نتیجه باید ساز و كارهایی در وزارت علوم و تحقیقات به منظور تعریف فرصت های مطالعاتی استادان در بخش صنعت پیش بینی و تدوین شود.
این استاد دانشگاه شهركرد چنین برنامه هایی را جز طرح های زود بازده تقسیم بندی كرد و گفت: این طرح ها تاثیر مقطعی دارد و نتایج چشمگیری از آنها در دراز مدت حاصل نمی شود، بنابراین راه حل برون رفت از معضلات صنعت انجام كارهای بنیادی است.
وی در ادامه گفت: هرچند معاونتی تحت عنوان «پژوهش و فناوری» در دانشگاه ها تعریف شده است، اما باید واقع بینانه به این موضوع مهم بپردازیم كه به چه میزان در رشد دادن یكسان دو بال پژوهش و فناوری موفق عمل كرده ایم.
سلیمانیان گفت: هرچند دانشگاه ها در تربیت پژوهشگران موفق عملكرد رضایتمندی داشته اند اما باید بررسی كنیم كه این نهاد تا چه میزان در پرورش افراد فناور نیز موفق بوده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه با انتقاد از برخی ساز و كارهای نادرست بهره وری از نیروی متخصص و تحصیل كرده در كشور تصریح كرد: در حال حاضر شرایط كشور بگونه ای است كه هنوز برای دانشجویانی كه از دانشگاه های فارغ التحصیل می شوند، شغل پایدار ایجاد نشده است، در صورتی كه همین افراد در خارج از كشور می توانند شرایط شغلی خوبی بدست آوردند، بنابراین نمی توان دانشگاه ها را در تربیت نسل تحصیل كرده ناموفق دانست.
وی افزود: همه بار مسئولیت تربیت افراد تحصیلكرده بر دوش دانشگاه نیست زیرا در تربیت یك شخص فناور عوامل متعددی از جمله خانواده ها و فرهنگ عمومی جامعه و آموزش های بنیادی در مدارس موثر هستند.
سلیمانیان عنوان كرد: معضل تربیت افراد با نگاه فناورانه و كارآفرین حتی در مراكز رشد و پارك های علم و فناوری نیز مشهود است كه ناشی از بی توجهی به مهارت های علوم انسانی و اقتصاد در تربیت نسل جوان جامعه است.
رئیس مركز رشد دانشگاه شهركرد خاطر نشان كرد: سیاست مراكز رشد و پارك های علم و فناوری تشكیل و تاسیس واحدهای تولیدی بر پایه تحقیق و توسعه است.
سلیمانیان افزود: از درون شركت های دانش بنیان صنایعی شكل می گیرد كه با كمترین هزینه، اشتغال زایی قابل توجهی دارند و از ابتدا نیز فنون تجارت و بازاریابی را آموخته اند.
وی عنوان كرد: تاكنون نیز واحدهای موفقی از این مراكز نه تنها در شرایط اقتصادی موجود به سود دهی رسیده اند، بلكه محصولات خود را در بازارهای جهانی نیز عرضه می كنند و برخی نیازهای كشور در شرایط تحریم برطرف كرده اند.
وی ادامه این چرخه را كه براساس اصول تحقیق و توسعه و فنون «R&D » است، راهكار برون رفت از این معضلات دانست و افزود: پتانسیل های یك كشور نباید نادیده گرفته شوند و توجه به اقتصاد درون زا و برون گرا سرلوحه كار واحدهای اقتصادی و صنعتی قرار بگیرد.
سلیمانیان بروجنی با انتقاد از برخی سیاست های نادرست برنامه ریزی استان در سطح كلان خاطر نشان كرد: صنعت باید خود را نیازمند دانشگاه ببیند و به این عرصه ورود پیدا كند در غیر این صورت تلاش برای حل معضلات آن به بیراهه رفتن است.

** فناوران در برنامه ریزی های كلان دیده نمی شوند
رئیس دانشگاه علمی كاربردی چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به فقدان زیربنای اساسی و اصول پایه ریزی شده در شكل گیری صنعت كشور، گفت: بحران صنعت امروز ریشه در گذشته دارد كه ناشی از مشكلات ساختاری است، زیرا مبنای صنعت علمی نبوده است.
فرید براتی افزود : دانشگاه در مسیر خود به درستی حركت كرده است و تمامی الزامات قانونی درون خود را با نیازهای جامعه تغییر داده است از این رو مشكلات ارتباط برقرار نكردن صنعت با دانشگاه در سطح كلان است و از عهده دانشگاه خارج است كه بتواند این مسئله را حل كند.
وی در ادامه گفت: در قانون برنامه سوم توسعه قانون ورود اعضای هیات علمی دانشگاه ها به بخش صنعت پیش بینی شده بود، همچنین ریشه پارك علم و فناوری در قانون چهارم برنامه توسعه دیده شد اما در اواخر برنامه پنجم به اجرا در آمد، بحران اشتغال نیز در قانون پیش بینی شده بود و حتی راهكارهایی در اسناد بالادستی برای آن پیشنهاد شده بود، بنابراین مشكل ما در نبود قانون نیست بلكه در نبود اجرای قوانین است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تاكید كرد: جریان نوآوری به وجود آمده در دانشگاه ها و مراكز رشد در افق بلند مدت امیدوار كننده است و نتایج چشمگیری برای كشور به دنبال خواهد داشت، اما راه حل سریعی برای كمك به بحران كنونی صنعت نیست.
وی با تاكید بر توانمندی های دانشگاه های كشور گفت: چالش های علمی صنعت قابل حل است و دانشگاه توانمندی لازم را جهت حل این مشكلات دارد اما عمده مشكلات صنعت در حال حاضر ناشی از مشكلات اقتصادی و عدم برنامه ها است.
استاد دانشگاه شهركرد تصریح كرد: در مواردی نیز صنعت از راهكارهای دانشگاه استقبال نمی كند كه ناشی از عدم اعتماد و یا به روز نبودن مدیران صنعتی در حوزه «R&D» است.
رئیس دانشگاه علمی كاربردی استان اظهار داشت: تنها در صورتی می توان انتظار معضلات فناورانه صنعت را داشته باشیم كه این مشكلات به درستی دیده شود و نگاه واقع بینانه ای از شرایط آنها داشته باشیم.
وی تاكید كرد: روش شركت زایشی یا (spin off) كه در پارك مطرح و اجرا می شود راه حل مشكل تكنولوژیك صنایع است.
براتی با انتقاد از رویكرد تزریق تسهیلات در راستای تقویت صنایع عنوان كرد: با وام و تسهیلات نمی توان بنگاه اقتصادی راه اندازی كرد و متاسفانه بسیاری از واحدهای فناور شكل گرفته آینده تضمین شده ای پیش رو نخواهند داشت زیرا در برنامه ریزی های كلان هیچ افقی برای آینده فناوران و صنعت متصور نشده است و برنامه ها تنها به صورت مقطعی است.
وی در ادامه افزود: نهادهایی كه برنامه ریزی و سیاست گذاری های كلان را در استان بر عهده دارند هیچگاه دانشگاه ها را در تدوین طرح توسعه و آمایش دخیل نمی كنند و به طور معمول در این برنامه ها نیازها و توانمندی های دانشگاه به درستی دیده نمی شود.

**افق روشن جنبش فناورانه كشور
مدیر امور موسسات و بازاریابی پارك علم و فناوری استان با اظهار خشنودی از تلاش برای ترویج نگاه فناورانه و نوآوری در صنعت گفت: تغییرات مثبت فرهنگی و جنبش فناورانه در چند سال اخیر بسیار امیدوارانه است.
خسرو طاهری در خصوص نقش پارك و علم و فناوری در تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه گفت: یكی از وظایف پارك علم و فناوری، ترویج و اشاعه فرهنگ نوآوری، خلاقیت و فناوری در جامعه است.
وی در ادامه افزود: پارك علم و فناوری در جهت تحقق یافتن ارتباط صنعت و دانشگاه خطی مشی تعریف شده ای پیش رو دارد و در همین راستا برنامه هایی به منظور هدایت دانشجویان مراكز آموزش عالی به خصوص مقاطع تحصیلات تكمیلی به سمت صنعت و همچنین ایجاد شركت های فناور و دانش بنیان در دستور كار پارك قرار گرفته است كه می توان به طرح پایان نامه یار اشاره كرد.
طاهری توضیح داد: این طرح در استان با همكاری و انعقاد تفاهمنامه بین دانشگاه شهركرد و پارك علم و فناوری در حال اجرا است و سامانه مختص آن نیز راه اندازی شده است.
این كارشناس پارك علم و فناوری در رابطه به چگونگی انجام این طرح گفت: در این طرح از پایان نامه هایی كه مورد نیاز یك صنعت خاص باشند حمایت شده و حتی در مواردی نیز انجام چنین پژوهش هایی موجب شكل گیری شركت های دانش بنیان «اسپین آف» یا «زایشی» با اشتغال پایدار شده اند، از طرفی ایده های فناورانه دانشجویان تحصیلات تكمیلی و اساتید دانشگاه نیز در این مركز مورد حمایت قرار گرفته و تجاری سازی می شوند.
طاهری، به تلاش پارك علم و فناوری استان چهارمحال و بختیاری در حمایت از صنایع موجود و حل مشكلات تكنولوژیك آنها توضیح داد: این مركز با همكاری سازمان صنعت معدن تجارت نسبت به شناسایی واحدهای فعال تحقیق و توسعه صنایع كه برنامه پژوهش محور و فناورانه و توجیه فنی و اقتصادی داشته باشند، اقدام كرده است و با استقرار آنها در محل دفاتر شركت های پارك، حمایت های همه جانبه ای را از آنها به منظور پویایی و عرضه محصول متناسب با تقاضای بازار داشته باشه عمل می آورد كه در این مرحله نیازهای صنایع در قالب طرح های پژوهش محور به دانشگاه معرفی می شوند.

** انتظار معقول صنعت از دانشگاه
كارشناس بنیاد نخبگان چهارمحال و بختیاری نیز در خصوص نقش این سازمان در ارتباط صنعت و دانشگاه توضیح داد: بنیاد ملی نخبگان یك دستگاه ستادی است نه اجرایی و نقش یك زنجیره واسط یا تسهیل كننده ارتباط دهنده صنعت و دانشگاه را برعهده دارد و برنامه هایی را درسطح ملی تدوین و ابلاغ كرده كه می توان به جذب سربازان نخبه علمی در پروژه های صنعتی، اعطای مقرری ماهیانه به دانشجویان ممتاز اعطای در ازای انجام كارهای پژوهشی توام با كار عملی زیر نظر استاد راهنما در طرح های پژوهشی تقاضا محور و تجاری سازی اختراعات اشاره كرد.
عمار ادیب در این میزگرد گفت: حمایت از صنعتی شدن طرحهای پژوهشی، اعطای تسهیلات و پرداخت 50 درصد حقوق و مزایای دانش آموختگان جذب شده در واحدهای فناورانه اشاره كرد.
وی خاطرنشان كرد: پارك علم فناوری استان برنامه هایی را هم در سطح استان در دست اجرا دارد كه از جمله می توان به بازدیدهای علمی از مراكز صنعتی و دانشجویان، طرح دوست علمی به منظور ترویج فرهنگ كارآفرینی است و رویداد متنا اشاره كرد.
ادیب در خصوص رویدادهای مرتبط با این حوزه در بنیاد نخبگان استان عنوان كرد: رویداد متنا (مشكل گشای توانمندسازی نوآوری و اقدام) بحث اجرایی شده طرح تاپ به صورت استانی است كه با همكارای دفتر ارتباط با صنعت بنیاد و واحدهای صنعتی در حال انجام است كه مرحله اول به بحث عارضه یابی و بررسی مشكلات صنایع استان اختصاص یافته و سپس پروپزوال رفع مشكل توسط اعضای هیات علمی دانشگاه شهركرد تدوین شد.
وی در ادامه افزود: در مراحل بعدی طی فراخوانی از تیم های دانشجویی دعوت به عمل آمد تا راهكارهای خود را در رابطه با حل این معضلات ارائه كنند، سپس طرح های ارائه شده بررسی و داوری شدند و از تیم های برتر دعوت به عمل آمد تا ارتباط خود را با صنایع مربوطه آغاز كنند.
این كارشناس بنیاد ملی نخبگان اظهار داشت: رویداد متنا تلاش كرد كه مشكلات صنایع را شناسایی نموده و در قالب پروژه های دانشجویی به راهكارهای حل آنها بپردازد.
ادیب تاكید كرد: صنعت باید انتظار معقول و واقع بینانه ای از دانشگاه داشته باشد زیرا 100 درصد مشكلات فناورانه از جانب دانشگاه حل نمی شوند، همانطور كه در همه دنیا همه مسائل صنعت در اتاق های فكر یا «R&D» قابل حل نیستند.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با وجود برخورداری از ظرفیت های بالقوه در حوزه صنعت و برخورداری از دانشگاه های مرتبط، همچنان بهره ای از توسعه صنایع نبرده است.
2097/9244/6021