دانشجویان خارجی اقتصاد آموزش عالی را شكوفا می كنند-1

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار دانشگاه ایرنا، اهمیت داشتن نگاه مستقل به دانشجویان خارجی و فعال كردن یك اداره كل برای این دانشجویان از آنجا نشأت می گیرد كه در برنامه های پنجم و ششم توسعه كشور به دانشگاه ها اجازه داده شده بخشی از ظرفیت آموزشی خود را از طریق پذیرش دانشجوی خارجی با دریافت شهریه تكمیل كنند.

در موارد خاص به منظور ترویج ارزش های اسلامی و انقلابی پذیرش دانشجوی خارجی با تصویب هیأت امناء بدون دریافت شهریه یا با تخفیف، مجاز است. هر چند در برنامه پنجم توسعه به پذیرش دانشجوی خارجی اشاره شده اما سند افق 1404 و برنامه ششم توسعه نگاه جدی تری به این مسئله دارد.

در این زمینه ایجاد یك اداره كل برای رسیدگی به امور 38 هزار دانشجوی غیر ایرانی كم از اداره كل امور دانشجویان داخل یا اداره كل بورس این سازمان نبود و رسیدگی به امور آموزشی، فرهنگی، علمی، عاطفی و روانی این دانشجویان از اولویت های اداره كل امور دانشجویان غیرایرانی محسوب می شود.

در ادامه، گفت و گوی خبرنگار دانشگاه ایرنا با عبدالحمید علیزاده را در خصوص سیاست های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان ستاد و سازمان امور دانشجویان و اداره كل امور دانشجویان غیرایرانی را به عنوان صف در امر پذیرش دانشجویان غیرایرانی از نظر می گذرانیم.

علیزاده عضو هیأت علمی دانشكده شیمی دانشگاه رازی كرمانشاه از فروردین ماه 96 با حكم مجتبی صدیقی رئیس سازمان امور دانشجویان به عنوان مدیركل امور دانشجویان غیرایرانی این سازمان منصوب شد.

**ایرنا: یكی از بندهای برنامه ششم توسعه به پذیرش دانشجوی خارجی اختصاص دارد. مراكز آموزش عالی ایران تا پایان برنامه ششم باید چند دانشجوی خارجی جذب كنند؟ در بحث پذیرش دانشجوی خارجی چه مباحثی نهفته است؟ در حالیكه ما در آموزش دانشجویان خودمان هم مشكلات زیادی داریم.

**علیزاده: بر اساس سند، متناسب با برنامه ششم توسعه، تعداد دانشجویان خارجی در كشور باید در اولین سال برنامه معادل هشت دهم، در سال دوم یك، در سال سوم 1.2 ، در سال چهارم 1.4 و در سال پایانی معادل 1.8 درصد دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی كشور باشد.

این سیاستگذاری با دو هدف عمده رخ می دهد. نخست، بسط و گسترش مناسبات و تعاملات فرهنگی با كشورهایی كه از آنها دانشجو می پذیریم (تحت عنوان كلی تر دیپلماسی علمی). هدف دوم، بحث شكوفایی اقتصاد آموزش عالی از این منظر است؛ چرا كه پذیرش دانشجوی خارجی شهریه پرداز یك منبع درآمد برای آموزش عالی و دانشگاه های ایران محسوب می شود. نكته مهم این است كه امروز در یك حالت گذار قرار داریم، بدین شكل كه در حال تغییر نگاه سنتی-ملی به آموزش عالی به یك نگاه مدرن-بین المللی هستیم.

در واقع آموزش عالی ایران خود را برای عبور از یك قالب سنتی ملی به یك قالب مدرن بین المللی آماده كرده است و در اصطلاح، توسعه آموزش عالی فراملی را در دستور كار خود دارد. یكی از این مسیرها و تجربه های موفق در تمام دنیا كه به آموزش عالی یك جامعه كمك می كند، پذیرش دانشجوی خارجی است. بنابراین، برنامه ششم توسعه بر دو هدف تاكید دارد، نخست بسط، گسترش و تعمیق مناسبات علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به منظور تقویت چارچوب دیپلماسی علمی كشور، دوم نگاه به اقتصاد آموزش عالی از مسیر پذیرش دانشجویان شهریه پرداز.

**ایرنا: با جدی شدن جذب دانشجوی خارجی در اسناد بالادستی، در حال حاضر چند هزار دانشجوی غیرایرانی داریم؟

** علیزاده: علاوه بر دانشجویان شاغل به تحصیل در جامعه المصطفی العالمیه، حدود 27 هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه های زیر مجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، 8 هزار نفر در دانشگاه آزاد اسلامی و 3 هزار دانشجو هم در دانشگاه های زیرمجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در حال تحصیل هستند.

مجموع این سه بخش بالغ بر 38 هزار دانشجوی خارجی است كه در دانشگاه های ایران مشغول به تحصیل هستند. استراتژی آموزش عالی بر این اساس است كه ابتدا به متقاضیان پیرامونی خود در مقوله تحصیل كمك كند. ایران با كشورهای بسیاری مرز آبی و خاكی دارد و متقاضیان از این كشورها در اولویت پذیرش ما قرار دارند چرا كه اغلب كشورهای توانمند در مقوله آموزش، اولویت اصلی شان حوزه های پیرامونی است. البته تنوع ملیتی دانشجویان خارجی در ایران بسیار بالا است حتی از آمریكای جنوبی هم دانشجوی خارجی در دانشگاه های كشور مشغول به تحصیل داریم.

**ایرنا : بیشتر این دانشجویان بر اساس تفاهمنامه های ایران با سایر كشورها جذب می شوند یا خودشان متقاضی تحصیل در دانشگاه های ایران هستند؟

** علیزاده: هم اكنون در مرحله آغازین این حركت گسترده ملی هستیم. هدفگذاری در مقوله پرورش نیروی انسانی موضوعی نیست كه نتایج آن را ظرف یك یا دو سال مشاهده كنیم. ایران تقریباً طی سال های اخیر (از اواخر برنامه پنجم تا شروع برنامه ششم توسعه) جدی تر وارد این عرصه شده است.

در نقشه جامع علمی كشور و سند افق چشم انداز 1404 تاكید بر این شده كه ایران به قدرت اول منطقه تبدیل شود. اما یكی از مسیرهای تاثیرگذار برای رسیدن به این هدف، توسعه آموزش عالی فراملی و تقویت دیپلماسی علمی است. بنابراین معتقدم جذب دانشجوی خارجی یك پدیده نوپا در كشور است و خوشبختانه دانشگاه های ما در این فرایند، به هنگام خبردار شده و حتی در سند راهبردی دانشگاه ها اهداف، برنامه ها و اقدامات ارزشمندی پیش بینی و حتی پیاده شده است.

مدل جذب و پذیرش دانشجوی خارجی در كشور، به دو صورت بورسیه و غیربورسیه است. البته بخشی از دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در ایران نیز با استفاده از حق شركت در كنكور وارد دانشگاه های ایران می شوند.

عده ای دیگر از دانشجویان غیرایرانی با پرداخت شهریه تحصیل می كنند و گروه سوم نیز از طریق بورسیه برای تحصیل وارد كشور می شوند. خوشبختانه با همكاری دانشگاه های ایران تعداد دانشجویان غیربورسیه در مقایسه با دانشجویان طی سال گذشته رشد چشمگیری دارد.

**ایرنا: آیا این مسئله را بررسی كرده اید كه دانشجویان شهریه پرداز خارجی با چه انگیزه ای ایران را برای تحصیل انتخاب می كنند؟

**علیزاده: هر فردی كه می خواهد مقصدی را برای تحصیل انتخاب كند ابتدا به دنبال اشتراكات است. اگر بخواهیم كشورهای دارای بیشترین دانشجو را در ایران بررسی كنیم به نكته جالبی می رسیم. در حوزه كشورهای پیرامونی، اشتراكات دینی، مذهبی، جغرافیایی، زبانی و حتی قومی با اغلب كشورها داریم. همه این ها در واقع پتانسیل آموزش عالی ایران است كه با كشورهای همسایه خود چنین اشتراكاتی دارد. تمام این عوامل، زیرساخت و زمینه علاقمندی مردمان كشورهای پیرامونی را برای تحصیل در ایران فراهم می كند. این عوامل در كنار شهرت و توانمندی آموزش عالی كشور زمینه های اصلی به شمار می رود.

**ایرنا: برای اینكه یك دانشجوی خارجی بتواند در ایران تحصیل كند، چه پارامترهایی از سوی دانشگاه ها به عنوان ملاك پذیرش قرار داده شده است؟

**علیزاده: به منظور حفظ جایگاه و اعتبار بین المللی همچنین كیفیت آموزش در كشور برای پذیرش این دانشجویان شرایط عمومی و اختصاصی متعددی در نظر گرفته می شود. ابتدا باید از سن و معدل قابل قبولی برخوردار باشند. البته این دانشگاه های ما هستند كه تصمیم می گیرند چه افرادی را با وجود چه شرایطی بپذیرند.

وظیفه دانشگاه ها در این میان بسیار حساس است چرا كه ضرورت دارد به هنگام پذیرش دانشجویان، مدارك و اسناد سوابق تحصیلی فرد متقاضی با نگاه علمی و آكادمیك بررسی و ارزیابی شود و صرفاً با هدف افزایش تعداد دانشجو پذیرش صورت نگرفته و موضوع بسیار مهم، كیفیت آموزش است.

خوشبختانه دانشگاه های ما با توجه به توانایی علمی و آموزشی از استانداردهایی برای پذیرش دانشجوی خارجی برخوردارند.
سیاست وزارت علوم هم ضمن تاكید بر افزایش كمی دانشجویان خارجی، حفظ كیفیت و اعتبار آموزش عالی است.

**ایرنا: در این میان نكته جالبی را مطرح كردید. به نظرتان دانشجویی كه از آمریكای جنوبی ایران را برای تحصیل انتخاب می كند چه دلیلی دارد یك كشور آسیایی را برای تحصیل برگزیند؟ اساساً در چه رشته هایی مشغول به تحصیل می شوند؟

**علیزاده: دلائل انتخاب ایران توسط این قبیل دانشجویان برای ما جالب بوده كه پاسخ آن در دو قسمت است. سازمان امور دانشجویان در راستای افزایش جذب دانشجو از اقصی نقاط دنیا و گسترش مرزهای تعاملات و مناسبات علمی و دانشگاهی در زمینه های مختلف، همكاری گسترده ای با وزارت امور خارجه، رایزن ها و نمایندگی های جمهوری اسلامی در كشورهای مختلف دارد. در این میان پتانسیل هایی كه قابلیت سرمایه گذاری، همكاری و گسترش تعاملات را ایجاد می كنند به عنوان دانشجوی بورسیه شناسایی و به ما معرفی می شوند.

برخی دانشجویان خارجی هم شخصاً علاقمند به تحصیل در ایران هستند چرا كه برخی از رشته های تحصیلی مانند زبان و ادبیات فارسی فقط در دانشگاه های ایران دائر است. این افراد به رشته های زبان و ادبیات فارسی، ایران شناسی، مطالعات ایران، عرفان اسلامی، فلسفه اسلامی، شرق شناسی، مطالعات تاریخ اسلام و.... علاقمندند و تنها در دانشگاه های ایرانی می توانند به تحصیل در این رشته ها مشغول شوند چرا كه این دانشگاه ها از دیرباز با استادان نامدار و مجرب، مجری این رشته ها شناخته شده اند.

بنابراین، دانشجویان خارجی با علم به این مسائل مسافر ایران می شوند و حتی بسیاری از دانشجویانِ كشورهای دور بنا به دلایلی كه مطرح شد، ایران را مقصد تحصیل خود انتخاب می كنند. دانشجویان خارجی به جز برخی رشته های دارای ملاحظات، محدودیتی در پذیرش ندارند و این مسئله به صورت هدفمند مدیریت می شود.
همچنین در تلاش هستیم روی جذب و پذیرش دانشجویان كشورهایی تمركز و سرمایه گذاری كنیم كه پس از رفع مشكلات و درگیری ها در كشور متبوع شان و در دوران سازندگی به عنوان متخصص و مهندس فعال شوند.
به عنوان مثال، امروز افغانستان به كمك دانشگاه های ایرانی در پرورش نیروی انسانی نیاز دارد. در پی تعامل با این كشور، طی دو سال گذشته تعداد بسیاری از مربیان و استادان افغانستان توسط دانشگاه های ایران در حال آموزش هستند.
در خصوص سایر كشورها، آموزش عالی ایران مورد علاقه دو تیپ از دانشجویان خارجی قرار می گیرد. تیپ اول متقاضیان آنهایی هستند كه رشته های دائر در دانشگاه های ایران را در جاهای دیگر سراغ ندارند، در این مورد به رشته های علوم اسلامی، عرفان اسلامی، ایران شناسی، زبان و ادبیات فارسی، فلسفه اسلامی و علوم قرآنی اشاره می كنم. تیپ دوم متقاضیان نیز بر اساس تفاهمنامه های دوجانبه و در راستای تقویت دیپلماسی علمی كشور و تعامل با سایر كشورها داریم جذب می شوند.

گفت و گو از: فاطمه زارعی
ادامه دارد
**9492**1601**