به گزارش خبرنگار ایرنا، دانشنامه ها همان طور كه از نام شان بر می‌آید منابع اصلی ثبت اطلاعات ملی یا قومی در یك حوزه جغرافیایی محسوب می‌شوند. دانشنامه‌ها بر اساس نوع موضوع دانشنامه تعاریف مختلفی دارند.
دانشنامه‌های قومی بر اساس تعاملات میراث مادی و معنوی یك قوم یا یك منطقه جغرافیایی و فرهنگ گردآوری می شوند. دانشنامه مازندران هم ناظر بر مجموعه دستاوردهای تاریخی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مازندران و تبرستان قدیم است.
تألیف این دانشنامه در بخش میراث معنوی از سال 1380 كلید خورد و از سال 1390 به طور رسمی در فرهنگخانه مازندران به مدیریت زنده یاد احمد محسن پور و با سرپرستی جهانگیر نصری اشرفی، كار گردآوری و تدوین بزرگ ترین مرجع علمی شناخت مازندران و تبرستان آغاز شد. قرار بود كه در تدوین و انتشار این دانشنامه نهادهای دولتی نیز همراه باشند، اما به گفته سرپرست دانشنامه مازندران، وعده های داده شده از سوی مسئولان تا كنون محقق نشده و با وجود پایان یافتن كار گردآوری و تدوین و صفحه آرایی دانشنامه مازندران و تبرستان، به خاطر تأمین نشدن منابع مالی مورد نیاز برای چاپ، چندین ماه است كه دانشنامه مازندران در انتظار چاپ مانده است.
سرپرست دانشنامه مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت : در برخی استان های دیگر مسئولان و پژوهشگران و دانشوران از اوایل انقلاب دست به كار شدند و توانستند دانشنامه های ارجمندی را تدوین كنند و در خدمت تعمیق داده های علمی كشور قرار دهند ، اما در مازندران هنوز دانشنامه ای كه داشته های فرهنگی و اجتماعی و اطلاعات مختلف این منطقه در آن ثبت شده باشد منتشر نشده است.
جهانگیر نصری اشرفی با بیان این كه دانشنامه ها ویترین علمی و فرهنگی یك قوم هستند ، گفت : به طور طبیعی در تمام دنیا مسئولان سازمان ها و نهادهای فرهنگی مسئولیت تأمین بودجه و امكانات تألیف دانشنامه را به عهده دارند و دانشوران فارغ از هر نوع دغدغه مالی سعی می كنند به مفاهیم و مسائل مضمونی دانشنامه بپردازند ، اما این دانشنامه تا كنون تقریباً هیچ كمك دولتی دریافت نكرده است ، یعنی وظیفه آشكاری را كه مراكز فرهنگی و سیاسی استان برای حمایت از این دانشنامه در جهت تأمین منابع مالی داشتند، مورد توجه این نهادها قرار نگرفت و بر خلاف قول ها تقریبا هیچ گامی برداشته نشد.
** پنج هزار صفحه نامه نگاری
وی با اشاره به پیگیری های مكرر برای جذب اعتبارات فرهنگی به منظور چاپ دانشنامه ، گفت : شاید به اندازه تمام صفحات دانشنامه ، یعنی افزون بر پنج هزار صفحه نامه نگاری انجام دادیم تا مسئولان از دانشنامه حمایت كنند. نشست های مختلفی با مسئولان مربوطه از جمله استانداران قبلی و استاندار كنونی، مدیران كل فرهنگ و ارشاد اسلامی و حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار كردیم ، اما متأسفانه به جز لطفی كه وزیر به خاطر این كه از ابتدا در جریان روند تولید این دانشنامه بود و برای پیش خرید این مجموعه گام هایی برداشت، سایر نهادهای استانی تقریبا كار بایسته ای انجام نداده اند.
نصری اشرفی افزود : این دانشنامه حاصل تلاش بیش یكهزار و 200 تن از دانشوران بومی ، ملی و فراملی درباره موضوعات مختلف مازندران است. انتظار داریم مسئولان و بویژه استاندار محترم مازندران كه قول هایی هم برای حمایت دادند، برای چاپ و انتشار این مجموعه ما را یاری كنند.
** در انتظار تحقق وعده ها
وی گفت : دانشنامه مازندران و تبرستان نزدیك به یك سال است كه آماده چاپ است و مجوز چاپ را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت كرد. این از نوادر روزگار است كه یك دانشنامه در كشوری آماده چاپ شود و حدود یك سال از مجوز چاپش هم بگذرد، اما به خاطر مسائل مالی چاپ نشود تا در اختیار مردم قرار بگیرد. این در حالی است كه تا كنون بخش زیادی از هزینه های انجام شده توسط برخی فعالان فرهنگی و نیكوكاران علاقه مند به فرهنگ پرداخت شد.
سرپرست دانشنامه مازندران افزود : امیدوارم با توجه به قولی كه استاندار محترم در آخرین جلسه ای كه داشتیم به ما دادند بتوانیم این دانشنامه را چاپ كنیم و برگی از هویت و میراث مادی و معنوی استان را برای نسل های آینده به یادگار بگذاریم.
** جای خالی فرهنگ در سبد دغدغه نمایندگان مجلس
نصری اشرفی درباره میزان همراهی نمایندگان مجلس برای حمایت از دانشنامه مازندران و تبرستان گفت : تا كنون به جز آقای یوسف نژاد نماینده محترم مردم ساری در مجلس شورای اسلامی كه جلساتی را با ایشان در مجلس و دفتر وزیر داشتیم و تلاش هایی برای جذب حمایت كرد، متأسفانه دیگر نمایندگان استان كار خاصی نكردند. فكر می كنم این مسأله اصلا مشمول ذهن نمایندگان مجلس نیست.
وی افزود : متأسفانه دانشنامه به عنوان یك مرجع و پدیده مهم علمی هنوز در بین نخبگان و مسئولان كشور ما جایی ندارد. شاید دانشنامه را هم مثل سایر كتاب ها می‌بینند ، در حالی كه دانشنامه هویت تاریخی و سرزمینی یك كشور یا یك منطقه است.
او توضیح داد : نكته قابل توجه این كه راهكارهای قانونی هم برای حمایت از دانشنامه چه در قوانین عادی و چه در قوانین موضوعه دیده شد ، اما هنوز این اتفاق نیفتاد. با توجه به این كه این پروژه ملی است و ارتباطی با افراد و شخصیت ها ندارد امیدوارم هر چه زودتر مسئولان پای كار بیایند تا نخستین دانشنامه مازندران و تبرستان بزرگ منتشر شود.
سرپرست دانشنامه مازندران درباره ویژگی های فنی این اثر نیز اظهار داشت: این دانشنامه موضوعی مدخلی بوده و به فراخور شرایط مسائل و موضوعات قومی، زیست‌محیطی، اجتماعی و تاریخی، حدود هزار و 800 سرفصل و نزدیك به 90 هزار مدخل در این دانشنامه قرار دارد كه از این حیث یك كار منحصربه فرد در ایران است.
پژوهشگر فرهنگ عامه گفت : دانشنامه تبرستان و مازندران بر اساس مطالعه میدانی و كتابخانه ای گسترده ای پیش از آغاز تألیف، تدوین شد. همراه با مشاوران دانشنامه تقریبا تمام دانشنامه های مهم قومی و ملی سراسر جهان را مورد بررسی قرار دادیم و دریافتیم كه بسیاری از دانشنامه ها در ایران متأسفانه از شكل و سیاق قدیمیشان چه در نوع ثبت موضوعات و مداخل و چه از نظر ساختار و بسته‌بندی و صفحه‌آرایی به دور از نوآوری و روزآمدی هستند و به همین دلیل تلاش كردیم كه این دانشنامه را مصور كنیم.
نصری اشرفی افزود : یكی از مهم ترین ویژگی های این دانشنامه تشكیل گروههای عكاسان ، طراحان و نقاشان و صفحه آراهاست كه برای نخستین بار در ایران اتفاق افتاد. به موازات همه مداخل و موضوعات فرهنگی، هنری، علمی و اجتماعی، گروه عكاسان و طراحان دانشنامه عكس ها و طرح های مناسب و متفاوتی را تولید كردند. 120 هزار قطعه عكس از مجموعه تمایلات مادی و معنوی استان مازندران و گستره تبرستان بزرگ توسط گروه عكاسان دانشنامه ثبت شد كه به تنهایی یك دانشنامه بزرگ تصویری محسوب می شود.
** سنگینی چرخ تحولات اقتصادی بر سینه فرهنگ
دانشنامه مازندران و تبرستان طبق برنامه ریزی برای تأمین هزینه های مورد نیاز تألیف و پژوهش و انتشار باید در پنج هزار دوره پنج جلدی منتشر شود كه قیمت هر دوره پنج جلدی آن نیز 780 هزار تومان در نظر گرفته شد. حمایت از انتشار این دانشنامه در حالی جدی گرفته نمی شود كه قیمت كاغذ و هزینه های چاپ در چند ماه گذشته به شكل عجیبی افزایش یافته و این امر سبب افزایش هزینه های تولید این اثر ارزشمند فرهنگی خواهد شد.
استانداری مازندران چند سال پیش خرید یكهزار و 500 دوره از دانشنامه مازندران را تصویب كرد ، اما با تغییر استانداران این موضوع به نتیجه نرسید. اواخر اسفند سال گذشته احمد حسین زادگان استاندار بومی مازندران در نشستی با دست اندركاران دانشنامه داشت و پیش خرید دانشنامه توسط شهرداری ها را یكی از راهكارهای موجود برای حمایت از این مجموعه ارزشمند عنوان كرد.
دانشنامه پنج جلدی مازندران و تبرستان گستره فرهنگ تبری شامل استان مازندران، استان گلستان (فرهنگ استارآبادی)، استان البرز (فرهنگ تالقان و روستاهای دهستان لورا)، استان تهران (فرهنگ قصران، شمیرانات، لواسان، دماوند و فیروزكوه)، استان سمنان (فرهنگ سنگسر، شهمیرزاد، سرخه، افتر و لاسگرد)، استان گیلان (فرهنگ دیلمان و اشكورات) و استان قزوین (فرهنگ فشكل درّه اَلموت) با تمركز محوری بر میراث معنوی و مادی استان كنونی مازندران را در بر گرفته است.
در این دانشنامه به تاریخ، اقوام، محیط زیست، باستان شناسی، معماری، شهرستان ها، اقتصاد، ادبیات، زبان، موسیقی، آیین های بومی و قومی، نمایش ها و پاره نمایش ها و بسیاری دیگر از فرهنگ ها و موضوعاتِ مردم شناسی پرداخته شده است.
9927/1654
ساری - ایرنا - انتشار دانشنامه مازندران و تبرستان كه قرار بود اوایل اسفند سال گذشته به صورت رسمی رونمایی شود ، به دلیل مسائل مالی و تأمین نشدن اعتبارات مورد نیاز در هاله ای از ابهام قرار دارد.
