به گزارش ايرنا، در فصل بهار مردم مناطق كوهستاني و به خصوص شهروندان مهابادي به طور گسترده به سوي استفاده از گياهان خوراكي و دارويي كه به طور معمول در اين فصل از سال رشد كرده و وارد بازار مي شود، روي مي آورند.
در اين فصل مردم به سبب رنگ و طعم و بوي گياهان خوراكي بهاري آن را جايگزين مواد پروتئيني مي كنند و همزمان با زنده شدن دوباره طبيعت ذايقه خود را تغيير مي دهند.
گروهي نيز مصرف گياهان خوراكي را شفابخش مي‌دانند و طبق سفارش پزشكان سنتي، براي درمان بيماري هاي خود از آنها استفاده مي كنند.
بسياري از گياهان خوش طعم را تنها مي توان در بهار سال و طي يك تا 2 ماه اول سال تهيه كرد و از اين رو بعضي از آنها از جمله «بيزا» و «مندوك» پس از خشك شدن يا كنگر را براي نگهداري و استفاده در ماه هاي ديگر در يخچال و فريزر ذخيره مي كنند تا به نحوي در فصل هاي بعدي نيز از طعم هاي عالي آن بي بهره نباشند.
بيش از 50 نوع گياه خوراكي، دارويي و صنعتي در منطقه كوهستاني مهاباد برداشت مي‌شود كه مصرف آن از روزگاران گذشته در ميان اقشار مختلف مردم اين مرز و بوم مرسوم بوده است.
مهمترين گياهان خوراكي اين منطقه شامل جعفري كوهي، كنگر، ريواس، اسفناج وحشي، شنگ، گيلاخه، گل گاو زبان، رسقا، قازياغي، سولان، نعناع كوهي، موسير، قارچ كوهي و پونه است.
در اين فصل از سال روزانه صدها نفر از شهروندان براي چيدن اين گياهان راهي مناطق كوهستاني شده و تا غروب به چيدن اين گياهان مشغول مي شوند.
برداشت اين محصولات در برخي مواقع جنبه اقتصادي دارد و افرادي كه با محل هاي رويش اين نوع گياهان آشنا هستند، روزانه به كوه هاي اطراف اين شهرستان مني روند و پس از برداشت گياهان خوراكي آن را براي فروش به بازار مي آورند و به صورت دستفروشي در اختيار علاقه مندان به گياهان خوراكي قرار مي دهند.
گياهان خوراكي محلي مانند پونه و كوزله بيشتر در كنار رودخانه ها و جاهاي پر آب رشد مي كند و گياهان ديگر از جمله كنگر، گل آقا (گيلاخه)، اسفناج، جاتره، گوزوان (گاوزبان)، بيزا، مندوك، ريواس، نعناع و سير كوهي بيشتر در مناطق كوهستاني مي رويد.
يكي از جاذبه هاي مصرف گياهان خوراكي در ميان مردم رويش طبيعي آنها در مناطق كوهستاني و استفاده نكردن از مواد و كودهاي شيميايي در رويش آنهاست كه موجب مي شود تا شهروندان تمايل بيشتري به استفاده از آن داشته باشند.
بعضي از اين گياهان خوراكي به صورت خام مصرف مي شود و بعضي ديگر نيز به صورت غذاهاي مجزا يا همراه با غذاهاي ديگر مصرف مي شود.
برداشت غيراصولي گياهان كوهي در سال هاي اخير خطر انقراض آنها را نزديك تر كرده است زيرا چيدن غير اصولي گياهان كوهي باعث مي شود به مرور نسل آنها منقرض شود و مردم اطلاعات كمي در اين خصوص دارند.
رييس اداره منابع طبيعي و آبخيزداري مهاباد نيز از شهروندان خواست هنگام چيدن اين نوع گياهان خوراكي از تخريب و كندن ريشه هاي اين گياهان خودداري كرده و از كندن گياهاني كه به اندازه كافي رشد نكرده اند، پرهيز كنند.
مجيد پاتو گفت: لازم است براي چيدن اين نوع گياهان از ابزار مناسب استفاده كنند تا بدين وسيله از تخريب و كندن ساير گونه هاي گياهي كه در كنار اين گياهان خوراكي رشد كرده اند، جلوگيري شود.
وي اضافه كرد: اين اداره هر ساله كلاس هاي ترويجي براي بهره برداران برگزار مي كند تا از برداشت بي رويه و بيشتر از ظرفيت طبيعت جلوگيري شود.
پاتو اظهار داشت: رشد برخي از گونه ها از جمله موسير، كنگر و ريواس به دليل برداشت هاي بي رويه كاهش پيدا كرده است.
با وجود اينكه هر ساله بر اثر چيدن و برداشت بي رويه و خارج از فصل اين نوع گياهان زيان هاي جبران ناپذيري به طبيعت وارد مي شود اما به دليل خواص درماني و فوايد آن بر تعداد مصرف كنندگان آن هرساله افزوده مي شود.
وي ادامه داد: اين گياهان علاوه بر طعم بسيار خوب و مزه عالي، نقش تاثيرگذاري نيز در ارتقاي سلامتي خانواده ها دارد به طوري كه جايگزين مواد پروتييني مي شود و از بروز برخي مشكلات و ناراحتي ها در بدن افراد جلوگيري مي كند.
وي اظهار داشت: درمان تنگي نفس، اضطراب، يرقان، سوء هاضمه، محافظت در برابر سرطان پوست، تصفيه خون و تنظيم ترشحات غدد داخلي تنها بخشي از خواص اين گياهان دارويي است.
يك كارشناس تغذيه نيز معتقد است كه گياهان بهاري از خانواده سبزيجات و داراي فيبر بوده و براي عملكرد دستگاه گوارش بسيار مناسب است.
خسرو آناهيد افزود: گياهان بهاري به سبب اينكه داراي كالري كم هستند براي كساني كه داراي اضافه وزن يا بيماري هاي كبدي و قند خون باشند، مفيد است.
وي اضافه كرد: از برخي گياهان بهاري براي تهيه غذا استفاده مي شود و باعث تنوع بخشي به سفره غذايي خانوارها مي شود.
آناهيد گفت: مصرف گياهان كوهي براي كساني كه داراي آلرژي فصلي (حساسيت) هستند نيز بسيار مهم است.
وي به مردم توصيه كرد گياهان بهاري را در اين فصل مصرف كرده و از فريز كردن و مصرف آن در فصل هاي ديگر به دليل از بين رفتن خواص خودداري كنند.
وي همچنين به خواص برخي از اين گياهان از جمله ريواس، گل آقا، كنگر، موسير، كوزه له، نعناع و سير كوهي اشاره كرد.
** ريواس
«ريواس مقوي معده است و جگر را از گرماي زياد مصون مي دارد، شيره آن را اگر با گل بنفشه و گياه شنگ بجوشانيم براي دفع سنگ صفرا و سنگ مثانه مفيد است.
** گل آقا يا گيلاخه
گياهي با خاصيت ضد عفوني كننده روده‌ها بوده و براي معالجه روماتيسم و بيماري هاي كبدي مفيد است و ضماد آن براي نرم كردن ورم ها بسيار مفيد است و ترشح ادرار را زياد مي‌كند.
** كنگر
ضدعفوني كننده، اشتهاآور، تب بر و هضم كننده غذاست و مصرف آن باعث تقويت دستگاه گوارش مي شود، برگ آن ادرارآور و نيروبخش است و قلب را نيز تقويت مي كند؛ كنگر در درمان يرقان، نارسايي كبد و كم خوني مؤثر بوده و از كبد در برابر سموم شيميايي محافظت مي كند.
** موسير
گياهي شبيه سير است كه ريشه اش فقط يك پياز درشت بوده و برگهايش باريك و دراز و گل هايش بنفش مايل به قرمز است.
در حدود 40 گونه از اين گياه شناخته شده است كه برخي از گونه‌هاي آن را در باغ به عنوان گل زينتي نيز مي‌كارند؛ پياز اين گياه خوراكي است و در ترشي ها و اغذيه به كار مي‌رود و بويش از سير كمتر است.
** كوزه له
كوزه له شاهي يا ترتيزك داراي «گلوكزيد» مهمي به نام «ترپئولوزيد» است كه اين ماده بر اثر تجزيه «سنه ول بنزيليك» به وجود مي آيد؛ شاهي اثر ضداسكوربوت قوي دارد و در حالت خام در سالاد يا با اغذيه به صورت سبزي خوردن مصرف مي شود.
** نعناع
نعناع از سبزي هاي عطردار و خوردني و حاوي مقدار زيادي ويتامين ˈآ ˈ و ˈثˈ است و به طور عمده از برگ و شاخه هاي گلدار آن عرق نعناع مي گيرند.
نعناع براي تقويت اعصاب و خوش بو كردن ماست و دوغ و آش ها و كاهش كلسترول خون و رفع عفونت ها و سم زدايي مفيد است.
** سير كوهي
نوعي سبزي وحشي و خودرو است كه فقط در فصل بهار مي رويد و سرشار از كلسيم و انواع ويتامين هاي نافع بدن است و با نام هاي پياز خرسي، سير جنگلي، سير خرس نيز از آن ياد مي شود، بسيار ملايم تر و شيرين تر از سير معمولي بوده و بوي آن شبيه پياز است».
بيش از 197 هزار هكتار مرتع در مهاباد وجود دارد كه 50 هزار هكتار آن مراتع درجه يك با پوشش مناسب، 70 هزار هكتار مراتع درجه 2 با پوشش متوسط و بقيه مراتع درجه سه با پوشش ضعيف است.
9903/6185/3072
مهاباد - ايرنا - هر ساله با فرا رسيدن فصل بهار و ورود انواع گياهان كوهي و خوراكي مناطق كوهستاني به بازار، سبد غذايي مردم مهاباد نيز رنگ و بوي بهاري مي گيرد.
