سيل ؛ بوي بهار ، مثل بهار نارنج

اينجا كل آباد يكي از محله هاي محروم آق قلا در استان گلستان است، جايي كه گلناز مادر الينا از سيل آن روز مي گويد؛ سيل كه آمد عيد رفت، حال و هواي عيدانه رفت و سفري هم كه برنامه ريزي كرده بوديم، رفت.
بخش هاي بزرگي از مناطق مركزي و شمال آق قلا در 15 كيلومتري شمال گرگان مركز استان گلستان روز اول فروردين به دنبال بارش هاي سنگين سه روزه از 27 اسفند پارسال زير آب رفت؛ بخش هايي از شهر 2 و نيم تا 3 متر زير آب بود و محله كل آباد، عيدگاه و حكيم آباد وضعيتي به مراتب بدتر از بقيه مناطق شهر داشتند.
حالا همه اهالي مانند گلناز و خانواده اش خدا را شكر مي كنند همانقدر كه طبيعت منطقه شان سيل خيز است و همواره احتمال وقوع آن وجود دارد، اما به دليل شيب ملايم زمين از جنوب و شرق به سمت غرب و شمال - مسير آب به دريا - و حركت كند آب و سرازير شدن به دشت ها و اراضي كشاورزي، سيل امسال تلفات جاني نداشت و جمعي هم كه جان خود را در طول روزهاي گذشته از دست دادند، نه به دليل سيل كه به دليل حوادث منبعث از آن بوده است، مانند حادثه واژگوني قايقي كه در هفته اول 6 نفر در آن جان خود را از دست دادند يا واژگوني همين هفته يك دستگاه وانت بار كه چند نفري در آن حادثه زخمي شدند.
گلناز از آن روزها به تلخي ياد مي كند و مي گويد: 'بچه ها كه شاهد ورود آب به محله و خانه ها بودند، ترسيدند، گريه مي كردند؛ بچه ها را با قايق از آق قلا خارج كرديم و مجبور شديم آنها را ببريم روستا و من هم كه چند روزي پيش آنها بودم، به درخواستشان كه مي گفتند برويم پارك، مي گفتم كدام پارك؟؛ همه دور و برمان آب بود، ديگر افسرده شده بوديم'.
آن روز كه سيل وارد خانه الينا شد، تازه بوي بهار نارنج در فضا پيچيده بود، همه جا بوي بهار بود، اما آب چهره در هم كشيده، حتي به اسباب بازي هاي دخترك هم رحم نكرد.
گلناز بعد از آنكه آب در همين 4- 5 روز پيش فروكش كرد به خانه بازگشت، اما شوكه شد، همه وسايل خانه از يخچال تا تلويزيون، آبگرمكن، كولر و بقيه لوازم برقي و هرچه زيرانداز مانند فرش داشتند، از بين رفته بود.
براي اهالي منطقه سيل امسال مانند مهمان ناخوانده اي بود كه عيد آمد اما دستكم 25 روز در خانه هاي مردم اتراق كرد. باران هاي شديدي كه از 27 اسفند شروع به باريدن كرد، ابتدا گل لبخند را بر لبان كودكان منطقه نشاند و برق شوق به چشمان بزرگترها ؛ سلام به 98 . اما شايد كمتر كسي تصور مي كرد كه روز پنجشنبه اول سال 98 آب وارد خانه هايشان شود.
حالا حدود يك ماه است كه از آن باران هاي سيل آسا كه گفته مي شود در 30 ساعت به ميزان 6 ماه باريده، مي گذرد و تازه 5 روزي است كه آب در آق قلا فروكش كرده و خيابان ها را ترك كرده است، اما گل و لاي و لجني را كه با خود همراه داشت، جا گذاشته است.
خيلي از آنها كه از روز اول خانه هاي خود را ترك كرده بودند و در كمپ هاي تدارك ديده شده - ورزشگاه شهداي محمد آباد در كيلومتر 3 و نمايشگاه بين المللي در 5 كيلومتري حومه گرگان بيتوته كرده بودند، محل را ترك كرده و به خانه هايشان بازگشته اند تا اين بار يك خانه تكاني جانانه داشته باشند.

* تلخ و شيرين يك ماجرا
در كل آباد ؛ مقابل يكي از خانه ها ايستاديم تا با اهالي محله گپي بزنيم. حاجي 'مرد دردي كم ' بزرگترشان است، ديگري عبدالله ، آن يكي آنا مجيد ، يكي هم صفر محمد و گل محمد كه از 4- 5 روز پيش به محله بازگشته اند. مي خواهند شروع كنند به سروسامان دادن به خانه و كاشانه ، اما نمي دانند از كجا ؟
همه جا پر از گل و لاي است ؛ حاجي مرد دردي خواست از خانه اش بازديد كنيم، موسي و منصور و گل محمد هم اصرار كردند و ما هرچه گفتيم كاره اي نيستيم، بازهم اصرار داشتند و مي گفتند 'مهم نيست كاره اي نيستي ، فقط ببين'!
حبيب الله از اهالي محل درباره رسيدگي به وضعيت اين محله كه كوچه هايش به ترتيب عددي 'موحدين' نامگذاري شده، به طنز گفت: انصافا كمك زياد آمده و توزيع شده ، اما مشكل اين محله اين است كه در نقطه كور واقع شده است.
او در توضيح بيشتر در خصوص عقب ماندگي اين محله گفت: نه ايرانسل داريم، نه همراه اول و هر كس هم كه وارد منطقه مي شود، وقتي به ما مي رسد، به دليل بالا بودن آب مي گويند نمي توانيم جلوتر بياييم.
حالا اما آب فرو نشسته و عقب نشيني كرده و اهالي محل انتظار دارند كه كمك بيشتري دريافت كنند، بعضي ها مي گفتند كه اولويتشان چادر است چرا كه نمي توانند وارد اتاق ها شوند؛ بخصوص بانوان. با اين همه اهالي محل اميدوارند و دست از تلاش برنداشته اند. حبيب گفت: يواش يواش همه چيز راه مي افتد و ديگري هم اضافه كرد: اميدواريم كمك ها و تسهيلات دولت هرچه زودتر برسد.
مردم اين منطقه لوازم خانگي شان از بين رفته و اثاث زندگي شان هم زير گل مانده و قابل استفاده نيست. از خيسي ديوار، ارتفاع آب را مي شود حدس زد ، حداقل 2 و نيم متر !
كارشناسان كميته اي كه براي ارزيابي خسارات تشكيل شده و قرار است با تاييد آنان، مردم به خانه هايشان برگردند – يعني خانه هايي كه خطر ريزش ندارند- اخيرا از اين محله بازديد كرده اند و اين مايه دلگرمي اهالي محل است.
حاجي مرددردي هم درباره روزهايي كه محله زير آب بود ، گفت از ترس سرقت اموال ، روي بام ها مانديم ، وحشتناك بود. اولش زنگ زدم به پليس 110 ، گفتند چشم مي آييم!، اما وقتي با خود فكر كردم ، ديدم چطور مي خواهند بيايند؟ از كجا ؟!
حليمه خانم پور امان، از بانواني كه بعد از فروكش كردن آب همراه عروس هايش به خانه بازگشته ، گفت وقتي آمدم و ديدم همه زندگي ام ، وسايل و اسباب و اثاثيه كپك زده و داغان شده، دچار چه كنم، چه كنم؟ شده ام.
صفورا خانم كه خانه اش نزديك كانال 3 متري اين محله واقع است، از ديگر زناني است كه چكمه پا كرده و سرگرم تخليه گل و لاي مي باشد و كمي هم شوخ طبع. وقتي داشتم سوال مي كردم، گفت : 'والله ديگر حال نداريم حرف بزنيم. هي مي آيند از ما عكس و فيلم مي گيرند، آخر صدايم در آمد ، گفتم بابا به جاي اينكه از ما عكس بگيريد، برويد داخل خانه ها از آنجا عكس بگيريد'.
گلناز مادر الينا هم بين همين زنان و مردان است كه همه فاميل و اعضاي يك خانواده بزرگ هستند. او در نهايت از مسئولان در خواست مي كند، كمك ها را خانه به خانه بدهند تا ثبت شود و اينطور نباشد كه يك نفر چند بار كمك دريافت كند و كسي هم به زور يك بار.

*سيلي كه مي رود و خاطراتي كه مي ماند
در همان محلات معروف به كل آباد وارد يك خانه شديم كه ديوارهاي حياطش ريخته و آسيب زيادي ديده و گل و لاي و لجن هم به حدي در حياط منزل تلنبار شده كه ديگر با پمپ هاي معمولي قابل تخليه نيست.
اين خانه در محدوده بين كل آباد و عيدگاه واقع است. تنها مرد خانواده كه آن روز در خانه بود، طاهر يارعلي نام داشت؛ سرباز است و مرخصي ويژه سيل از فرماندهانش گرفته است.
در روزهاي اول شايعه شده بود در سيل جان باخته اما درباره ماجرا خودش گفت روزهاي اول سيل با يك قايق وارد كوچه شده بود و قصد داشت از ديوار بالا برود و به بام خانه برسد كه ديوار فرو ريخت و عده اي كه شاهد ماجرا بودند، تصور كردند مرده است.
خانواده طاهر يك شب عزا گرفتند و گريه كردند تا متوجه شدند كه او زنده است. حالا طاهر با مساعدت فرماندهانش دوباره به مرخصي آمده تا به خانواده كمك كند.
خواهرش زهرا هم در باره چگونگي خروج از شهر و انتقال به منطقه امن گفت: به واسطه بالا آمدن آب در حياط بسته شده بود و ما شب اول گير افتاده بوديم . قايق ها نيز نمي توانستند وارد حياط شوند تا اينكه فرداي آن روز با تخريب ديوار پشتي قايق هاي امدادي آمدند و ما هم از پنجره اتاق ها سوار قايق شديم. وقتي پرسيديم آن عمليات نجات چطور بود، خنده اي سر داد و گفت: وحشتناك بود.
مادر طاهر و زهرا هم ضمن تعريف چگونگي نجات از سيل در روز اول فروردين گفت كمك ها تا امروز خوب بوده و اميدواريم از حالا به بعد هم ادامه پيدا كند تا از اين وضعيت خارج شويم.

*اوضاع رو به وضعيت عادي است
در آخرين روزهاي فروردين آسمان باز هم ابري است و برخي نگران بارش هاي دوباره و بازگشت آب به محلاتشان هستند و هواشناسي هم اعلام كرده است: 'دوباره باران با 100 ميلي متر'.
مقام هاي آب استان مي گويند دبي و سرريز آب سدها كاهش يافته است و جاي نگراني نيست. از كيلومتر 10 جاده گرگان به آق قلا هم اين فروكش كردن آب كه عمده آن به سمت دريا تخليه شده، مشهود است. در اين نقطه كه روزهاي اول فروردين آب روي جاده بود ، تا ارتفاع زيادي از تابلوها بالا آمده بود و بعضي هاشان را خم كرده بود، حالا آب در دو سوي جاده آرام گرفته است.
نيروهاي لشكر 30 پياده گرگان هنوز قرارگاهشان در ورودي شهر را ترك نكرده اند، نفربرهاي بي تي آر آبي – خاكي شان هم كنار خيابان به ترتيب پشت سرهم توقف كرده و آماده عمليات در يك سيل احتمالي ديگر هستند.
سرهنگ دوم حجت جلال جمعي قرارگاه عملياتي لشكر 30 پياده گرگان به خبرنگار ما گفت كه اين نيروها تا زماني كه نياز باشد در منطقه خواهند ماند.
بيمارستان صحرايي ارتش هم هنوز بساطش در يكي از مدارس آق قلا پهن است و روزانه به 2 هزار و 700 نفر خدمات مي دهد.
وضعيت در ميدان مختومقلي كه بچه هاي بسيج گرگان در ضلع جنوب غرب آن يك چادر صلواتي داير كرده اند و با چاي از عابران پذيرايي مي كنند، عادي به نظر مي رسد و مغازه ها بعد از بيش از 3 هفته باز شده اند.
روي پل خيابان مختومقلي توقف كرديم. همانجايي كه در روز 4 فروردين امسال آب از دو سمت آن وارد خيابان مي شد و ديگر راه به بخش شمالي شهر از اين محل وجود نداشت. حالا آب پايين كشيده، اما نه آنقدر كه بگوييم خطر رفع شده است. هنوز آب چند سانتي از دروازه خانه هاي دو سوي ساحل رودخانه بالاتر است و نمي توان پياده يا با خودرو به كوچه هاي ساحلي رفت.
پمپ بنزيني هم كه آن روزها زير آب بود حالا كار خود را از سر گرفته است، با اهالي كه صحبت كرديم ، گفتند از حدود 5 روز پيش به اين سو آب از اين مناطق عقب نشيني كرده است. با اينحال هنوز آثار ورود سيل را مي توان بر در و ديوار شهر ديد و هنوز خيسي ديوارها كه ارتفاع آب را نشان مي دهد ، خشك نشده است. البته هنوز در بخش هاي شمالي خيابان مختومقلي آب هست، اما نه آنقدر كه نتوان تردد كرد.
موتور پمپ ها در حال كار هستند تا خيابان ها و كوچه ها را از آب تخليه كنند. با اينكه مناطق جنوبي و مركزي شهر رفته رفته به وضعيت عادي سير مي كنند، اما اوضاع در محلات شمالي مانند عيدگاه و كل آباد و حكيم آباد چندان خوب نيست.
به نظر مي رسد كار تخليه گل و لاي و لجن از محلات و خانه هاي آق قلا كه حدود 20 روز زير آب بود و ارتفاع آب در محلات شمالي شهر بين 2 تا 3 متر هم رسيد ، مرحله دشوار عمليات عادي سازي وضعيت شهر آق قلا باشد. خيلي ها خودشان شروع كرده اند، با هر وسيله كه دارند؛ حتي روز يكشنبه برخي ها را ديديم كه در حال سامان دادن به شبكه سيم هاي برق خانه هايشان بودند.
با اينكه ميهمان ناخوانده سيل امسال بيش از حد در خانه هاي مردم آق قلا ماند اما روند عادي سازي اوضاع شهر بسيار سريع به نظر مي رسد و مسئولان و اهالي محلي اميدوارند با ادامه كمك ها و ارائه تسهيلات مصوب دولتي ، شهر هر چه سريعتر كمر راست كند.
1770//2729