به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ ابراهیم حاتمی‌كیا به عنوان چهره سال هنر انقلاب اسلامی انتخاب شد، این خبری بود كه روزهای گذشته روی خروجی بسیاری از رسانه های هنری و فرهنگی قرار گرفت و این مطلب مُهر تاییدی دیگری بر برجستگی ها و موفقیت های وی بود.
دوره فیلمسازی ابراهیم حاتمی كیا با عمر «انقلاب اسلامی» همخوانی دارد و نزدیك به 38 سال است كه وی در ایران به حرفه فیلم سازی روی آورده و نكته حایز اهمیت این كه عمده آثارش مورد توجه مردم، منتقدان و مسوولان قرار گرفته است. جلب نظر همزمان این سه طیف متفاوت فكری و اجتماعی كار بسیار مهم و شاخصی به شمار می رود كه كمتر فردی در تاریخ سینمای ایران توانست تا به این مهم دست یابد. فیلم «آژانس شیشه ای» در میانه دهه 70 بهترین نمونه و اوج شكوفایی حاتمی كیا بود كه با تولید فیلمی با لوكیشن محدود اما با اجرا و فرم ناب و منحصر به فرد، موفق شد 9 سیمرغ جشنواره فیلم فجر (از جمله سیمرغ بهترین فیلم، كارگردانی، فیلمنامه و بهترین بازیگر) كسب كند و از این نظر پیشتاز دریافت بیشترین جایزه در جشنواره فیلم فجر محسوب می شود و همچنین منتقدان نیز این فیلم را یكی از سه اثر نخست كارنامه فیلمسازی حاتمی كیا و از برترین فیلم های تاریخ سینمای پس از انقلاب می دانند كه از قضا توجه مخاطبان عادی و توده مردم را نیز جلب كرد.
**تحلیل آثار حاتمی كیا
حاتمی كیا را باید شاخص ترین چهره سینمای دفاع مقدس دانست كه با وجود تمام فراز و فرودهای این سینما به پای آن ایستاد و آثار مختلف و متعددی را درباره جنگ، رزمندگان و تاثیرات هشت سال دفاع مقدس بر زندگی مردمان در سال های بعد آن به روی پرده برد.
آثاری كه وی خلق كرد از وجوه مختلف قابل بررسی است اما به طور كلی چند ویژگی محتوایی و ساختاری چون سمپاتیك(قابل لمس و همذات پندار) بودن قهرمان داستان، به روز بودن وقایع و موضوع فیلمنامه، حركت از مضمون جنگ و دفاع مقدس به عالم معنا و مراتب عالی انسانی، تلاش برای ترسیم تیپ های شخصیتی جامعه پس از جنگ در آثار خود و نقب زدن به تحلیل زوایای فكری هر شخصیت و در نهایت هشدار غیرمستقیم به مخاطب جهت اتخاذ موضع از مهم ترین این شاخصه ها به شمار می رود. بیشتر آثار حاتمی كیا ارتباط كم رنگ یا پر رنگی با جنگ ایران و عراق دارد و استفاده از نماد و استعاره از دیگر خصوصیت های بارز آنها محسوب می شود.
حاتمی كیا به عنوان یك سینماگر مؤلف، معتقد به عقیده شخصی و نگاه سینمایی خودش است و به همین خاطر گروهی از منتقدان وی به او عنوان «فیلمساز ایدئولوژیك» یا «حكومتی» اطلاق كرده اند. نگاه به هویت ملی و اعتقاد فردی و كنار هم قراردادن واقع گرایی در كنار آرمانگرایی از دیگر ویژگی های آثار حاتمی كیا در مقام فیلمساز به حساب می آید كه سبب ماندگاری و ارتباط آنان با مخاطبان شده است.
**حاتمی كیا و هنر انقلاب اسلامی
مخاطبی كه با آثار حاتمی كیا آشنایی نسبی داشته باشد، می داند اصلی و اساسی ترین پیام حاتمی كیا در آثار پس از جنگ وی به چالش كشیدن وضع موجود است كه در نهایت برای هنرمند اصیل دفاع مقدس حاصلی جز «اعتراض» ندارد، این همان خصیصه منحصر به فردی به شمار می رود كه حاتمی كیا با ایمانی راسخ و شجاعتی مثال زدنی به سراغ آن می رود.
عمده اعتراض حاتمی كیا به حوزه های اجتماعی و پس از آن به سیاست های محافظه كاری و منفعت طلبی باز می گردد. در حوزه اجتماعی فاصله میان نسل ها یكی از «تم» های مورد تاكید ابراهیم سینمای ایران است كه در آثار مهم وی همچون «آژانس شیشه ای»، «به رنگ ارغوان» و «موج مرده» نمود عینی دارند و به هنرمندانه ترین شكل این «شكاف نسل ها» و عدم تفاهم میان والدین و فرزندان را به تصویر می كشد. وی همچنین اصول انقلاب اسلامی را ارزش هایی تمام نشدنی و پویا تبیین می كند كه با همان انقلابی گری در عرصه های سیاسی و حتی دیپلماتیك سنخیتی دقیق دارد.
** حاتمی كیا و اعتراض به فیلمسازان
یكی دیگر از ویژگی های ابراهیم حاتمی كیا برخورد وی با هم صنف هایش است. این فیلمساز مشهور ایرانی، برای دفاع از ارزش ها و آرمان هایش هیچ مماشات و سازش كاری را روا نمی داند و به صریح ترین شكل ممكن به عملكرد هم صنف شان انتقاد می كند.
**مسیر جدید فیلم سازی حاتمی كیا
فیلمسازی حاتمی كیا به طور كلی روند پر نوسانی نیست و تنها چند تغییر «عمده» در طول این 38 سال فعالیت هنری و تولید 20 فیلم او به چشم می آید. حاتمی كیا پس از سومین فیلم خود «مهاجر» فضای جنگ و جبهه را رها كرد و به بررسی آثار و پیامدهای آن در زندگی اجتماعی مردم پرداخت و بیشترین كارنامه فیلمسازی وی نیز در این بخش جای می گیرند و پس از یك دوره دلخوری حاتمی كیا از منتقدین و رسانه ها مبنی بر اینكه زمان جنگ تمام شده و مردم دیگر تمایلی به تماشای فیلم جنگی ندارند، وی پس از سه سال دوری از سینما، فیلم «دعوت» نوشته «چیستا یثربی» را كارگردانی كرد و پس از آن فیلم «گزارش یك جشن» را در 1389 ساخت كه توقیف شد و به جز یك نمایش در جشنواره فیلم فجر هیچ نمایش دیگری نداشت.
دوره سوم و حایز اهمیت حاتمی كیا از 1392 و با ساخت فیلم «چ» آغاز شد كه حاتمی كیا را از فیلمسازی ملودرام ساز جنگی به فیلمسازی «استراتژیك» بدل كرد كه او را در راستای اهداف تعیین كننده تر سیاست های كشور از جمله مقابله با داعش به ساخت پروژه های پرخرجی چون «بادیگارد» و «به وقت شام» سوق داد و دوره جدیدی از فعالیت فیلمسازی این كارگردان توانا را رقم زد كه فیلم هایش در مقیاس های بسیار بزرگ طعنه به توانایی فیلمسازان ایرانی و اتكا به توانمندی های داخلی برای رویارویی با كارخانه رویاسازی «هالیوود» زده و در محافل رسمی داخلی نیز با استقبال و حمایت همراه شد.
**سخن پایانی
طرفداران و مخالفان حاتمی كیا در هر طیف و شكلی در صورتی كه «انصاف» داشته باشند، نمی توانند «هوش ذاتی» و «مهارت و تخصص كارگردانی» وی را كتمان كنند چراكه به دور از هرگونه اغراق و بزرگنمایی، این هنرمند یكی از برجسته ترین كارگردان های حال حاضر سینمای ایران و از موثرترین فیلمسازان تاریخ پس از انقلاب به شمار می رود كه آثارش همواره از فیلم های مورد توجه بوده و نقدها، مقاله ها و كتاب هایی در باره محتوا و فرم آثارش به انتشار درآمده است.
آنچه سبب دوام این ماندگاری در طول نزدیك به چهار دهه فیلمسازی در سینما و تلویزیون شده است نه فقط به مهارت و تخصص وی وابستگی دارد بلكه از این مساله نشات می گیرد كه حاتمی كیا همواره و در همه زمان ها «فرزند زمانه خودش» بود و وی در هر دوره و برهه ای از تاریخ انقلاب همواره انعكاسی از رویدادهای جامعه را برای تماشاگران به تصویر می كشد. از این رو برخلاف بسیاری از هم نسلان و حتی نسل های قدیمی تر سینمای ایران، حاتمی كیا هرگز در یك مقطع و محتوا باقی نمانده و همواره مسیری سیال و به روز طی كرده است از همین جهت می توان آینده فیلمسازی و هنری او را روشن و رو به جلو تصور كرد.
پژوهشم**9280**2059**9131
تهران- ایرنا- «اعتراض» و «عدالتخواهی» به عنوان اصلی ترین خصیصه افراد انقلابی به شمار می رود و از این جهت ابراهیم حاتمی كیا انقلابی ترین هنرمند تاریخ سینمای ایران است كه در تمام آثارش این آرمانخواهی و میل به پیشرفت نمود عینی و عملی یافته و او را نه در حرف و شعار بلكه در تاثیرگذاری و عملگرایی به یك فیلمساز معترض بدل ساخته است.
