خطر سیل برای حاشیه نشینان

به گزارش ایرنا، تبریز از جمله كلان شهرهای با جمعیت بالای حاشیه نشین است كه بر اساس آمار بیش از 400 هزار نفر از جمعیت 1.8 مییلیون نفری آن در سكونتگاه های غیررسمی، حاشیه نشین، ساكن هستند.
مناطق حاشیه نشین تبریز كه بیشتر در دامنه های شیب دار و سست ارتفاعات شمالی این كلان شهر موسوم به «عینالی» واقع شده اند، در مقابل هر گونه حادثه غیرمترقبه احتمالی از قبیل سیل بسیار آسیب پذیرند.
اهمیت آسیب پذیری مناطق حاشیه نشین تبریز زمانی دوچندان می شود كه بدانیم ساخت و سازها در این مناطق غیراصولی، غیرمقاوم و در سطوح شیب دار است.
كمال صدقی كه در محله حاشیه نشین سیلاب ملازینال تبریز ساكن است، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، یكی از دغدغه هایش را شیب تند این محله و دشواری های رفت و آمد به خصوص در زمستان عنوان می كند.
وی كه در خانه ای غیرمهندسی و به اصطلاح شبانه ساز زندگی می كند، می افزاید: از روزی كه سیل در چند استان كشورمان آمده است، هر زمان هواشناسی از احتمال بارش های شدید خبر می دهد، دلهره به جانم می افتد كه نكند سیل به خانه ما هم آسیب بزند.
بر اساس اعلام مسوولان، حدود 400 هزار نفر از جمعیت تبریز در قالب حدود 80 هزار خانوار در چهار پهنه شمال، جنوب، غرب و جنوب غرب تبریز حاشیه نشین هستند.
رئیس اداره بافت های فرسوده شهری اداره كل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی با اعلام اینكه 18 محله حاشیه نشین در مجموع در چهار پهنه تبریز وجود دارد، یادآوری می كند: بیشترین میزان حاشیه نشینی تبریز در قسمت شمال تبریز بوده و در پهنه جنوب نیز آخر مارالان و طالقانی، در پهنه غرب محدوده پارك تبریز و در پهنه جنوب غرب هم مناطق رواسان و آخماقیه حاشیه نشین محسوب می شوند.
یوسف محمد زاده ادامه می دهد: پیرو مطالعات تفصیلی مصوب 1384 ستاد توانمندسازی و ساماندهی استان، از مجموع 18 محله حاشیه نشین تبریز، چهار محله خلیل آباد، احمد آباد ، سیلاب ملازینال و سیلاب قوشخانه به دلیل داشتن بیشترین شاخص حاشیه نشینی به عنوان محلات هدف شناسایی و معرفی شده اند.
به هر حال استقرار بیش از 400 هزار نفر از جمعیت 1.8 میلیون نفری تبریز در محلات حاشیه ای و سكونت گاه های غیررسمی و آسیب پذیری این واحدهای مسكونی در برابر حوادث طبیعی، چاره اندیشی اساسی را ضروری می كند.
بر همین اساس دولت با اجرای طرح بازآفرینی شهری درصدد ساماندهی سكونت گاه های غیررسمی است؛ طرحی كه با هدف خلق فضاها و مكان های شهری با رویكرد فراهم كردن امكان كار و زندگی استاندارد برای شهروندان از ابتدای فعالیت دولت یازدهم شكل گرفت، اما اجرای این طرح با برخی چالش هایی مواجه بوده و رفع آنها نیازمند آسیب شناسی است.
رئیس كمیسیون شهرسازی شورای اسلامی شهر تبریز با اشاره به توجه جدی دولت به بحران بدمسكنی یادآوری می كند: محور كلیدی این تلاش ها تولید مسكن است و در این ارتباط برای تمامی استان ها با توجه به جامعه هدف، سهمی اختصاص یافته كه این سهم برای استان آذربایجان شرقی 10 هزار واحد مسكونی است و از این میان 6 هزار و 400 واحد در تبریز و مابقی در شهرستان ها احداث می شود.
فریدون بابایی اقدم اعلام می كند: در ستاد بازآفرینی استان به دنبال این هستیم كه زمین های خالی متعلق به دولت شناسایی شده و در این پروژه ها مورد استفاده قرار گیرد.
وی ادامه می دهد: تبریز به دلیل صنعتی و مهاجرپذیر بودن از سال های گذشته تاكنون، جزو اولین شهرهایی است كه با بافت مسئله دار مواجه بوده و جمعیت زیادی را در محلات بافت های حاشیه ای و فرسوده خود می بیند.
بابایی اقدم با اشاره به اینكه بدمسكنی یكی از دغدغه ها و اصلاح آن یكی از مطالبات اساسی شهروندان از شهرداری و شورای اسلامی شهر تبریز است، می گوید: این نوع خانه ها، غیر استاندارد و فاقد استحكام لازم است و استاندارد تفكیك در آنها رعایت نشده و دسترسی مناسب برای امكانات به روز وجود ندارد.
وی خاطرنشان می كند: وضعیت محلات حاشیه نشین در شرایط بحرانی و وقوع حوادث غیرمترقبه بغرنج تر می شود و چنانچه یك زلزله در تبریز رخ دهد، تبعات آن غیرقابل جبران خواهد بود.
وی احداث مساكن مهر در شهرهای جدید را یك فرصت سوزی بزرگ می داند و اضافه می كند: مكان یابی غلط در احداث مساكن مهر، بهترین فرصت برای احیای بافت های مسئله دار شهری را از تبریز گرفت.
بابایی اقدم می گوید: این طرح می توانست در بافت های مسئله دار تبریز احداث شود اما به شهرهای جدید كه مشكلات زیادی دارند، برده شد.
وی با اشاره به اختصاص مبلغ 100 میلیارد تومان به پروژه 'چوخورلار' كه شهرداری مدتی است از طریق شركت عمران و توسعه اقدام به تملك آن كرده است، اظهار امیدواری می كند اتفاقات خوبی در جهت حل نگرانی و مشكل بدمسكنی حاشیه نشینان زده شود.
وی یادآوری می كند: با توجه به اتفاقات و حوادث طبیعی یك ماه اخیر كشور، نگرانی ساكنان بافت های ناكارآمد بیشتر شده و بر این اساس ما مصمم هستیم با یك چشم اندازه تقریبا 10 ساله، به مرور زمان میزان واحدهای غیر استاندارد و بدمسكن را نسبت به دیگر مساكن شهر كاهش دهیم.
شهردار تبریز هم با بیان اینكه در روند ساخت و ساز برای جابجایی بافت های حاشیه ای و فرسوده تبریز موانعی وجود دارد كه خارج از اختیارات مسئولان استانی است و نمی توان این مشكلات را راسا در تبریز حل كرد، می گوید: در جریان دیدار معاون وزیر راه و شهرسازی این مسائل مطرح شد و ایشان قول برطرف كردن سریع برخی موانع را دادند.
ایرج شهین باهر ادامه می دهد: همچنین مقرر شد برخی اختیارات وزارتی به كمیته ای در استان تفویض شود تا این كمیته در تبریز تعداد دیگری از موانع ساخت و ساز برای جابجایی بافت های حاشیه ای و فرسوده تبریز را برطرف كند.
شهردار تبریز با اشاره به موافقت معاون وزارت راه و شهرسازی مبنی بر استفاده از زمین های دولتی، عنوان می كند: با استفاده از این زمین های دولتی ما هم انبوه سازان را پای كار می آوریم و هم خود شركت های شهرداری وارد كار می شوند تا امسال بتوانیم ساخت 700 واحد مسكونی را شروع كرده و به تدریج مشكلات بد مسكنی را حل كنیم.
وی با بیان اینكه در آغاز كار ساخت و ساز برای جابجایی بافت های حاشیه ای، دو منطقه در شهرك ارم شناسایی شده است، ادامه می دهد: در این راستا دستور انتقال و تحویل زمین های این مناطق به شهرداری صادر شده كه با تحویل آنها، در سریعترین زمان، كار ساخت نزدیك به 400 واحد مسكونی در این مناطق آغاز می شود.
شهین باهر با تاكید بر اینكه برای ساخت و ساز و جابجایی بافت های حاشیه ای و فرسوده، در كنار شهرداری، دیگر دستگاه ها نیز باید همكاری های لازم را داشته باشند، خاطرنشان می كند: اگر ما می خواهیم مشكلی از شهرمان را حل كنیم، باید همه دست به دست هم بدهیم.
وی می گوید: با توجه به ركود در ساخت و ساز و عدم رغبت انبوه سازان به كار، سیاست های تشویقی از جمله وام 70 میلیونی، صدور پروانه رایگان و زمین رایگان به ارزش منطقه در نظر گرفته شده است تا ساخت و ساز برای انبوه سازان توجیه اقتصادی داشته باشد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز هم با بیان اینكه امروز بزرگترین دغدغه شهرها بافت های ناكارآمد از جمله فرسوده، حاشیه ای، تاریخی، روستایی و مسئله دار است، می گوید: حل این موضوع مشكلاتی از جمله مالكیت را در پی دارد.
محمد عزتی اعلام می كند: بیش از 50 هكتار زمین مسكونی بافت ناكارآمد تبریز در مسیر حریم دكل ها، مسیل ها و تاسیسات شهری قرار دارد كه باید جابجا شده و ساكنان آن در محل دیگری اسكان یابند.
وی اضافه می كند: برای مالكیت این بافت ها، باید مبالغی در نظر گرفته شود و مالكان با شركت های توسعه گر به توافق برسند و شركت ها نیز بدانند كه با چه كسی طرف هستند.
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز در ادامه از تخصیص تسهیلات 30 و 50 میلیونی با درصدهای 9 و 18 برای ساخت واحدهای جدید خبر می دهد و می گوید: در این میان شركت های توسعه گر كه بصورت انبوه ساز فعالیت می كنند، در اولویت قرار می گیرند و در كنار آنها افراد عادی هم كه در بافت های ناكارآمد زندگی می كنند، از این تسهیلات بهره مند می شوند.
عزتی از همكاری شهرداری تبریز در ساخت چند پروژه مسكونی خبر می دهد و می گوید: شهرداری تبریز به عنوان پایلوت از طریق چند شركت از جمله شركت پیش ساخته و عمران و توسعه به بحث ساخت ورود كرده و به عنوان پیشرو ساخت چند پروژه را آغاز كرده است تا بخش های خصوصی نیز نسبت به ورود به بحث ساخت و ساز ترغیب شوند.
به گزارش ایرنا، شهرداری تبریز با همكاری شركت بازآفرینی شهری به دنبال كاهش میزان واحدهای غیر استاندارد و جابجایی و تبدیل آن به مساكن مطمئن و ایمن می باشد، اما آنچه مسلم است این رویه زمان بر بوده و تا احداث واحدهای مستحكم باید برای بحران های احتمالی و سیل آسا چاره اندیشی شود.
بر این اساس فرماندار تبریز در ابتدای سال جاری و پس از تخریب چند واحد مسكونی در محله شهید بهشتی بر اثر باران سیل آسا، از در نظر گرفتن محل اسكان اضطراری برای ساكنان حاشیه نشین شهر به ویژه این محله خبر داد.
بهروز مهدوی در این باره گفت: بر اساس هماهنگی با آموزش و پرورش، به منظور پیشگیری از حوادث احتمالی، شهروندان در معرض سیل به ویژه در محله شهید بهشتی تا 13 فروردین در مدارس منطقه اسكان داده می‌شوند.
وی اظهار كرد: ساكنان مناطق حاشیه نشین این شهر كه احساس می كنند خانه های آن ها دارای مقاومت چندانی نیست، می توانند با اسكان در این مكان ها یا رفتن به خانه های اقوام خود از بروز خسارت جانی ناشی از بارش های اخیر جلوگیری كنند.
اما اكنون با توجه به بازگشایی مدارس و عدم امكان استفاده از محیط های آموزشی برای اسكان اهالی مناطق حاشیه نشین باید مكان های دیگری در نظر گرفته شود .
فرماندار تبریز یادآوری می كند: خانه های مناطق حاشیه نشین تبریز به علت اینكه با مصالح كم دوام ساخته شده است در معرض خطر بوده و امكان خدمات رسانی در مواقع بروز حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله و آتش سوزی برای ساكنان آن ها غیرممكن یا به سختی مقدور است.
مهدوی با بیان اینكه در آینده نزدیك براساس توافق اولیه خانه های محله شهید بهشتی تبریز تملك و تخلیه خواهد شد، اضافه می كند: خانه های این محله با بی توجهی به قوانین و ضوابط شهرسازی ساخته شده است.
وی یادآوری می كند: این منطقه از لحاظ توپوگرافی به شكل كاسه بوده و دیوار خانه های واقع در آن به كوه چسبیده شده و در اثر بارش ها، مصالح كم دوام به كار رفته در آن ها مقاومت خود را از دست داده و در معرض خطر ریزش قرار دارند.
فرماندار تبریز با بیان اینكه در اثر بارندگی های سال جاری 5 خانه در این منطقه تخریب شد، ولی خسارت جانی در پی نداشت، ادامه می دهد: حدود 70 تا 80 خانه نیز در این محله در معرض خطر بوده و به تمامی خانه های واقع در این محله اخطار كتبی مبنی بر اینكه خانه های آن ها برای اسكان مناسب نیست و باید آن ها را تخلیه كنند، داده شده است.
به هر حال تخریب چند واحد مسكونی در كوی شهید بهشتی تبریز به عنوان یكی از مناطق حاشیه نشین این شهر هشداری دیگر برای لزوم ساماندهی مناطق حاشیه نشین است.
به گزارش ایرنا، بر اساس طرح بازآفرینی شهری، اولویت در جاسازی واحدها بخصوص در بافت های حاشیه ای می باشد؛ این در حالی است كه در تبریز، زمین خالی بزرگی كه چسبیده به بافت ها باشد، وجود ندارد و با این حال ستاد استانی بازآفرینی، 10 هكتار زمین در شهرك طلائیه برای شروع جابجایی بافت های ناكارآمد مشخص و تصویب كرده كه در این فضا می توان حدود سه هزار واحد مسكونی احداث كرد.
همچنین عملیات پروژه 600 واحدی صدرا در شهرك اندیشه كه به دلیل مشكلاتی همچون عدم تخصیص تسهیلات متوقف شده بود، قرار است با مساعدت شركت بازآفرینی و بانك مسكن بار دیگر از سر گرفته شود.
امید است با اختصاص به موقع تسهیلاتی كه بطور معمول پس از وقوع حادثه برای جبران خسارت ها اختصاص می یابد و همت عمومی پیش از آنكه دیر شود شاهد جابجایی ساكنان مناطق حاشیه نشین شهر باشیم.
3071/518