مصيبتي به نام فاضلاب در اهواز

همه مي دانيم كه وجود سيستم فاضلاب از زيرساختهاي اوليه هر شهر و روستا محسوب مي گردد. وجود مشكل در سيستم فاضلاب ها علاوه بر به مخاطره انداختن بهداشت و سلامت مردم، هزينه كردهاي شهري در امور خط كشي خيابان ها و رنگ آميزي جداول و كارهاي زيبا سازي را بيهوده و عبث خواهد كرد. ساليان سال است كه سيستم فاضلاب و دفع رواناب در شهر اهواز به صورت معضلي نمايان شده است.
ماندن آب در خيابان هاي شهر بعداز هر بارندگي مختصر و گرفتگي سيستم فاضلاب و بالا آمدن آن در بعضي نقاط شهر مدت هاست به امري عادي در اهواز بدل شده است. مردم شهر نيز از حل اين معضل نا اميد شده اند و مسئولان ذيربط نيز به جز حق فاضلاب كه در قبوض آب هر ماه از مردم طلب مي نمايند كار اساسي براي حل مشكل فاضلاب انجام نمي دهند و فقط ياد گرفته اند كه آن را به يكديگر خوب پاس بدهند. آبفا به شهرداري و شهرداري به آبفا.
مدتهاست مي شنويم كه ورود فاضلابها به كارون متوقف شده است و تصفيه خانه هاي شرق و غرب اهواز افتتاح و شروع به كار كرده اند امّا درست در زماني كه عملاً بايد اثر اين تغييرات مثبت را ببينيم متوجه مي شويم كه به علت ارتفاع آب رودخانه كارون سيستم فاضلاب نمي تواند تخليه شود. اين يعني آنچه كه فكر مي كرديم اشتباه بوده و فاضلاب به كارون مي ريخته است و تصفيه خانه اي نيز در كار نيست و يا آنقدر ظرفيتش كم است كه بود و نبودش اثر چنداني در اهواز ندارد و همانند هميشه خصوصاً در زمان سيل مردم بايد مشكلات بهداشتي ناشي از بالا آمدن فاضلاب را تحمل كنند. و ديديم كه تنها نگراني كه متاسفانه اهواز را تهديد مي كرد همين بالا آمدن فاضلاب و آبگرفتگي احتمالي ناشي از بارندگي ها بود نه خود سيل. بايد قبول كنيم بالا آمدن فاضلابهاي خانگي در نقاط مختلف اهواز و بوي نامطبوع آن در هر كوي و برزن نه شايسته قطب نفتي كشور است و نه قابل تحمل براي يك مركز استان.
به صورت مختصر دليل اصلي مشكل در سيستم فاضلاب شهر اهواز كه به مرور بروز و ظهور يافته مربوط است به:
الف: عدم تفكيك سيستم فاضلاب خانگي از روانآب شهري ناشي از بارش ها (45 سال پيش اين تفكيك در اهواز شروع گرديد امّا به دليل گسترش شهر سيستم دفع رواناب ايجاد شده به فاضلاب خانگي وصل گرديد و تغيير ماهيت داد)
ب: تغيير شكل ساختمانهاي مسكوني شهر از ويلايي به طبقاتي و برج، و عدم اصلاح لوله هاي فاضلاب قديم متناسب با شكل جديد شهر.
در سالهاي اخير عمده مشكل ملاحظه شده در اهواز به موارد زير مربوط مي گردد.
1- در ايستگاههاي پمپاژ فاضلاب عموماً ارتفاع تخليه رعايت نشده است به همين دليل خطوط اصلي معمولاً بصورت ثقلي حركت نمي كند.
2- در بخشهاي زيادي از منهولهاي خيابانها ارتفاع فاضلاب بالاتر از لوله است و اين بدان معني است كه فاضلاب در آن بخش به دليل گرفتگي و يا رسوب¬گذاري به درستي عمل نمي كند
3- نقاط شهر كه معمولاً مشكل فاضلاب دارند همواره در طول سال به طور مكرر همان مشكل در آنها تكرار مي شود كه نشان از وجود يك اشكال فني است و نمي توان با عمليات رفع گرفتگي نقطه اي (بهره بردار) آن را حل نمود. به همين دليل بجاي چندين بار هزينه رفع گرفتگي و عدم حل اساسي مشكل كافي است بررسي فني و رفع اشكال شود نه رفع گرفتگي.
4- ايجاد مانيتورينگ بر اساس اعلام شهروندان و مشاهده تكرار گرفتگي¬ها بر روي مانيتور مديران را به خوبي راهنمايي مي كند تا نقاط بحراني را زودتر شناسايي و رفع مشكل نمايند.
5- اگرچه ظرفيت خطوط فاضلاب نياز به بازبيني اساسي دارد ولي نبايد رفع مشكل نقطه اي فاضلاب اهواز را فقط به آن ارتباط داد زيرا به نظر مي¬رسد در بيشتر موارد اين موضوع فقط براي فرار مسئولين از حل مشكل باشد.
6- عادي شدن گرفتگي هاي فاضلاب براي متصديان آب و فاضلاب و عدم حل آنها و يا رفع آنها با تأخير متاسفانه عادت خوبي نيست؛ رفع فاضلاب يك اولويت اورژانسي بايد باشد و نوبت بندي اين كار بسيار اشتباه و خطا است. تفكر پيشگيري بايد بر سيستم مديريتي شهر در بخش فاضلاب حاكم بر تفكر رفع اشكالات بروز يافته شود.
با اين اوصاف به نظر مي رسد نياز اساسي شهروندان اهوازي از مسئولين نظام مطالبه جدي رفع معضل سيستم فاضلاب و سيستم دفع رواناب شهري باشد. چيزي كه سال هاست وعده حل اساسي آن داده شده ولي عملاً خبري از آن نيست. آخرين بار در سال 1394 در شوراي عالي آب كشور كه با حضور دكتر جهانگيري معاون رئيس جمهور برگزار گرديد مقرر گرديد كه مشكلات فاضلاب در شهرهاي استان با اعتبار هشت هزار ميليارد توماني (كه پيشنهاد استاندار وقت استان بود) بصورت اساسي مرتفع گردد. قول تخصيص اين مبلغ چهار ساله بوده كه قاعدتاً سال 98 بايد سال پاياني آن تلقي شود. اكنون وقت پاسخ گويي است كه اين اعتبار چه شده است؟ اگر آمده چگونه هزينه شده؟ و اگر نيامده است چرا نيامده؟
در شرايط فعلي و تا ايجاد شرايط لازم براي حل اساسي مشكل فاضلاب، پيشنهادم اين است كه موارد زير توسط مسئولين ذيربط مورد توجه قرار گيرند:
1- مناطق مختلف شهر به تفكيك و از محل انتهايي مورد بازبيني، بررسي و رفع اشكالات فني قرار گيرند.
2- مديريت بهره برداري از ايستگاه هاي پمپاژ فاضلاب در چارت اداري فاضلاب ديده شود و در بهره برداري فني و مهندسي اين بخش جدي¬تر ديده شود.
3- مركز مانيتورينگ آنلاين براي ثبت و مشاهده نواقص فاضلاب جهت بهره¬برداري مديريتي بهتر احداث شود.
4- براي پرسنل مرتبط دوره هاي آموزشي كاربردي برگزاري گردد.
5- سيستم ثبت اطلاعات مردمي و نيز اعلام رفع مشكل به تماس گيرندگان ايجاد گردد.
6- نظارت بر عملكرد پيمانكاران و بازبيني فني از گرفتگي¬ها جدي گرفته شود.
7- بهره برداري از دستگاه هاي پيشرفته براي شناسايي گرفتگي¬هاي احتمالي و رفع آنها بدون نياز به شكافتن مسيرهاي فاضلاب در دستور كار قرار گيرد.
8- رعايت دستورالعمل هاي بهره برداري و بازديدهاي دوره اي الزامي گردد.
نكته نهايي اينكه مردم صبور استان نشان داده اند كه ناملايمات و بحران ها را بخوبي شناخته و با آنها مدارا كرده و مي كنند و مانند دوران دفاع مقدس، در زمان سيل نيز شرايط كشور را درك مي كنند و در كنار مسئولان وظايف خود را انجام مي داده و مي دهند و دم نمي رنند امّا شرايط فعلي فاضلاب اهواز نه جزيي از بحران است و نه فابل توجيه و تنها مي تواند ثمره سوء مديريت و يا كم توجهي مسئولان از گذشته تا كنون باشد و نام ديگري نمي توان بر آن نهاد. از اين رو به مردم بايد حق بدهيم كه تحمل ادامه اين وضعيت را نداشته باشند و انتظار كار اساسي براي رفع آن و به صورت ويژه را از مسئولان طلب نمايند.
9887/6064