به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، ده ها كشور جهان نمایندگان ارشد خود را برای شركت در دومین نشست جامع مربوط به ابتكار مهم و فراقاره ای چین در ایجاد «جاده ابریشم جدید» به پكن گسیل كردند. هیات هایی از 110 كشور از جمله ایران برای بررسی راه های همكاری جمعی در پروژه «یك كمربند، یك جاده» كه از آن به عنوان جاده ابریشم نوین هم یاد می شود در این كنفرانسی شركت كردند. برخی این كنفرانس را از نظر بزرگی به نشست های مجمع عمومی سازمان ملل تشبیه كرده اند.
این نشست در شرایطی روز شنبه گذشته پایان یافت كه به گفته «شی جی پینگ» رئیس جمهوری چین در خلال مذاكرات سه روزه، توافقات اقتصادی جدیدی به ارزش ۶۴ میلیارد دلار به امضا رسید.
** چین؛ محور اصلی جاده ابریشم
از حدود 110 كشوری كه نمایندگان خود را به این نشست فرستاده بودند بیش از 35 كشور در سطح رئیس جمهوری و نخست وزیر در آن حضور یافتند. اگرچه رئیس جمهوری روسیه و نخست وزیر ایتالیا از مهمترین چهره های این نشست بودند اما مشاركت ایتالیا به عنوان نخستین كشور پیشرفته (عضو گروه 7) در این ابرپروژه توجه ها را بیشتر از دیگر موضوعات جلب كرد.
پكن از سال 2013 مرحله اجرایی این طرح را آغاز كرد و در دو سال اخیر بیشتر تمركز سیاست خارجی خود را به پروژه فوق اختصاص داد. تكمیل این پروژه بزرگ بیشتر از ۶۰ كشور از شرق آسیا تا غرب اروپا را تحت پوشش قرار می دهد و با توجه به سهم عمده این كشورها در اقتصاد و جمعیت جهان، بیشتر از نیمی از اقتصاد جهان را در بر خواهد گرفت. علاوه بر ایتالیا، تاكنون كشورهای آلمان و فرانسه هم مراحل آغازین مشاركت در این پروژه را پیموده اند و گفته می شود در نهایت 19 كشور اروپایی در این پروژه همكاری خواهند كرد.
خبرگزاری فرانسه در گزارش خود این پروژه را برخلاف ادعاهای مقام های ارشد پكن به شدت به نفع چین می داند. گفته می شود از سال 2013 چین حدود ۸٠ میلیارد دلار در پروژه های این طرح سرمایه گذاری كرده و برای انجام آن حدود 200 میلیارد دلار وام داده است. اما در مقابل از زمان اجرای طرح، حجم تجارت چین با كشورهای حاضر در كمربند از 6000 میلیارد دلار بیشتر شده است.
نشریه «فورچون» ضمن ارائه آماری مشابه آورده است در چند سال اخیر شركت های چینی بیشتر پروژه ها را در اختیار گرفتند. این بنگاه ها با مشاركت در این كمربند بیش از 2 میلیارد دلار برای دولت پكن درآمد مالیاتی و 300 هزار شغل جدید را ایجاد كردند.
حساسیت از آن جهت نسبت به اهداف تجاری چین بیشتر شده است كه حجم صادرات از چین نسبت به واردات به چین به شدت متفاوت است. بررسی قطارهایی كه در خط ریلی از چین به اروپا حركت می كنند نشان می دهد معمولا حدود 95 درصد از قطارهایی كه از چین حركت می كنند پُر هستند و در مقابل تنها حدود 70 درصد قطارها به سمت چین كالا حمل می كنند.
** نگرانی ها به اهداف پكن
چین با ساخت جاده ابریشم نوین تلاش دارد تا با ایجاد یك مسیر ارتباطی میان آسیا، اروپا و آفریقا، مسیر ارتباطی خود با جهان را تسهیل كند. این پروژه بزرگ فراقاره ای از دو جهت مورد انتقاد كشورها قرار گرفته است؛ نگرانی از اهداف پشت پرده پكن برای گسترش نفوذ ژئوپلیتیكی در جهان از مهمترین موضوعاتی است كه واشنگتن و برخی از قدرت های جهانی آن را بازتاب می دهند. از طرف دیگر روند تامین اعتبار پروژه ها در دیگر كشورها از سوی بانك های چینی هم مورد توجه دولت ها قرار گرفته است. این تردید وجود دارد كه اقدامات پكن به صورت برنامه ریزی شده و با هدف بدهكارسازی دیگر كشورها صورت می گیرد.
تامین اعتبار چندصد میلیارد دلاری این پروژه ها در كنار تاسیسات زیربنایی وابسته به آن، نگرانی كشورهای غربی به ویژه ایالات متحده را در زمینه اهداف واقعی پكن برای افزایش نفوذ جهانی و كنار زدن آمریكا به عنوان قدرت برتر اقتصادی و سیاسی جهان را برانگیخته است.
به رغم انتقادهایی كه به پكن در زمینه تبعات وام دهی به كشور ها و بدهكارسازی آن ها مطرح شده، توجیه مقام های چینی آن است كه پكن با هزینه های خود زیرساخت هایی را برای كشورها ایجاد می كند كه نیازمند آن هستند، بنابراین هر دو طرف از آن بهره مند می شوند و این یك ابتكار برد-برد است.
مقام های چینی در همان روز ابتدایی این نشست و با بالا گرفتن انتقاد ها به روند وام دهی پكن به كشورهای در حال توسعه اعلام كردند كه متعهد هستند تا در روند وام دهی، شرایط را به گونه ای تعیین نكنند كه كشورها برای بازپرداخت آن دچار مشكلات حاد شوند.
از سوی دیگر بیشتر كشورهای غربی هنوز به این طرح با دیده تردید می نگرند و به همین دلیل بسیاری از آن ها در سطوح پایین در نشست حضور داشتند. روزنامه «دیلی تلگراف» در گزارشی از پروژه جاده ابریشم جدید چین آورد كه واشنگتن مجبور خواهد شد تا در این پروژه با پكن كنار بیاید و همكاری كند.
نشریه «فورچون» نیز اعتقاد دارد ایالات متحده نباید خود را از این كمربند اقتصادی كنار بكشد. این دو كشور كه بزرگترین اقتصادهای جهان هستند راهی جز همكاری در این پروژه بلندپروازانه ندارند.
ایالات متحده اكنون خود را در كنار این پروژه نگاه داشته و با این كار از فرصت هایی كه جاده ابریشم جدید ایجاد می كند خود را محروم ساخته است. طبق چنین تحلیلی اقدام آمریكا باعث می شود تا جهان هم از ابتكارات و توانایی صنعتی ایالات متحده محروم بماند.
با این وجود در دوره ای كه واشنگتن خود را از این پروژه كنار می كشد شركت های آمریكایی در پروژه های نفت و گاز و انرژی پاك و حتی ایجاد زیرساخت های تجاری در اطراف مسیر با كشورها مشاركت می كنند. «سیتی بانك» هم فعالانه در تامین مالی برخی پروژه ها همكاری می كند.
** جاده ابریشم زمینه ای برای ارتباط و توسعه
در كل دیدگاه ها به این پروژه مثبت است و اگر نیاتی كه پكن برای این ابتكار بر می شمرد اجرایی شود می تواند تغییراتی شگرفی را در مسیر توسعه كشورهای مسیر ایجاد كند. طبق تحلیل رسانه ها نكته اساسی برای موفقیت و محبوبیت این ابتكار آن است كه بر موضوع توسعه تمركز كرده است. چینی ها خوب می دانند كه توسعه مادر همه مسائل كشورها است و در این راستا نخستین گام آن ایجاد جاده و زیرساخت است. به همین دلیل آن ها هم بر موضوع حمل و نقل تمركز كرده اند.
حكمت سنتی چین می گوید كه یك مرد فاضل همراه خود دیگران را هم به سمت سعادت می برد. اكنون اقتصاد چین از مرحله رشد سریع به توسعه ای باكیفیت در حال حركت است و ادعا دارد كه همكاری دیگر كشورها در پروژه را با هدف توسعه می طلبد. از نگاه پكن این پروژه به گونه ای طراحی شده است تا قواعد و هنجارهای عرصه روابط بین الملل را با مدل های اجرایی و رویه های تجاری انطباق دهد.
با این حال منتقدان بر این باورند جاده ابریشم نوین در پشت پرده اهداف و برنامه های راهبردی را در سطح كلان دنبال می كند. ایجاد جامعه ای با آینده مشترك برنامه ای است كه طی این پروژه با ابزار افزایش ارتباطات پیگیری می شود.
پژوهش**9130 **1552
تهران- ایرنا- كنفرانس سه روزه «جاده ابریشم جدید» در حالی در پكن به پایان رسید كه برخی هیات های نمایندگی شركت كننده در نشست نسبت به اهداف پكن از سرمایه گذاری های هنگفت و روند تامین اعتبار و مدیریت پروژه ها انتقادهایی را مطرح كردند.
