پنج بند ظرف 20 سال گذشته به صورت غیرمجاز توسط كشاورزان محلی در شهرستان تایباد ساخته شده بود. ساخت غیراصولی و مغایر بایسته های زمین شناسی این بندها در طول دو دهه اخیر به هنگام شدت بارندگیها موجب سیلاب مخرب و خسارات میلیاردی در منطقه به ویژه در محدوده گذرگاه مرزی دوغارون واقع در مرز ایران و افغانستان، ویرانی تاسیسات پایانه مرزی و تحمیل وقفه در فعالیتهای آن می شد.
بنا بر اعلام اداره كل راهداری و حمل و نقل جاده ای خرسان رضوی، این بندهای غیرمجاز و تبعات ویرانگر آنها سبب شد تا اقدام لازم برای تخریب و جا به جایی به منظور پیشگیری از وقوع سیلاب در نخستین روزهای فروردین ماه گذشته و پیش از آغاز بارندگیهای شدید اخیر صورت گیرد كه اقدامی بهنگام بود.
پایانه مرزی دوغارون واقع در 18 كیلومتری شهر تایباد و همجوار با كشور افغانستان بخاطر رتبه نخست آن در رفت و آمدهای مرزی، رتبه دوم در امر صادرات و رتبه پنجم در ترانزیت خروجی كالا در میان پایانه های مرزی ایران جایگاهی ویژه دارد. این پایانه به عنوان تنها گذرگاه رسمی در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان و در مسیر دالان شرق به غرب، محل رفت و آمد روزانه سه هزار و 500 نفر بین دو كشور است.
بندهای كشاورزی غیرمجازی كه اخیرا در این منطقه تخریب و جا به جا شدند ظرف سالهای گذشته بخاطر ایجاد سیلاب و آبگرفتگی نه تنها در مقاطعی سبب تعطیلی پایانه مرزی دوغارون می شد بلكه خسارات میلیاردی بر جای می گذاشت.
مدیركل راهداری و حمل و نقل جاده ای خرسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: سیلابهای سه سال اخیر ناشی از وجود این بندهای غیرمجاز به سمت پایانه مرزی دوغارون منحرف شده، به زیرساختهای جاده ای و تاسیسات پایانه و حتی كامیونهای حامل بار خسارت می زد. به همین خاطر برخی تاسیسات پایانه مرزی دوغارون تا ارتفاع دو متر دچار آبگرفتگی می شد.
ابراهیم نصری افزود: برای پایان دادن به این وضعیت با همكاری دادستانی بالاخره در نخستین روزهای فروردین ماه گذشته مسیر طغیان آب در شهرستان تایباد با تخریب بندهای غیرمجاز اصلاح و سیلاب به مسیر اصلی خود هدایت شد. در پی این اقدام بهنگام سیل پنجم فروردین ماه امسال مشكلی برای فعالیت پایانه و گمرك دوغارون ایجاد نكرد.
* كمبود اعتبار
مدیر منابع آب تربت جام كه مدیریت این حوزه را در شرق خراسان رضوی بر عهده دارد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: طی سالهای گذشته آب كانالی كه از روستاهای قومی و دوغارون' می گذشت به علت ساخت بندهای غیرمجاز و مسیر فرعی منحرف و به سوی تاسیسات گمرك و منطقه مرزی دوغارون هدایت می شد.
یوسف اختری افزود: با اقدامات صورت گرفته این مسیر انحرافی اصلاح و پنج بند كشاورزی غیرمجاز كه برخی در سالهای گذشته به دلیل شكسته شدن موجب افزایش خسارات سیل می شد تخریب شدند.
وی درباره اینكه چرا چنین اقدامی زودتر صورت نگرفت گفت: یكی از مسائل عمده در این زمینه كمبود اعتبار بود. البته بروز سیلابهای شدید طی پارسال و ابتدای امسال موجب اهمیت یافتن موضوع و اجرای طرح اصلاح شد، هرچند مطالعات برای تكمیل این طرح همچنان ادامه دارد.
رئیس اداره راهداری و حمل و نقل جاده ای تایباد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بهمن ماه 1395 بارش شدید بارانف جریان سیل در این شهرستان و سرازیری سیلاب به سوی تاسیسات پایانه مرزی و گمرك دوغارون باعث خسارات میلیاردی و اختلال چند روزه در امور حمل و نقل بین المللی و مرزبانی شد.
علی اصغر كرباسی افزود: بی توجهی به این مشكلات و تغییر مسیر حركت سیلاب توسط كشاورزان و مالكان زمینهای زراعی مجاور مسیل به منظور ذخیره سازی آب در بندهای خاكی بدون در نظر گرفتن شرایط توپوگرافی منطقه، شیب زمین و رودخانه، بستن مسیر قدیمی و اصلی خروج آب و هدایت نامناسب آن از عوامل اصلی وقوع این سیلابها بودند.
* اصلاح مسیل و جلوگیری از سیلاب
رئیس اداره راهداری و حمل و نقل جاده ای تایباد ساخت دیواره خاكی و خاكریز دو كیلومتری را مهمترین اقدام اخیر ذكر و بیان كرد: ساخت این خاكریز با ماشین آلات راهداری و شركت آب منطقه ای خراسان رضوی طی پنج روز نخست فروردین ماه گذشته صورت گرفت كه می توانست زودتر از این نیز انجام شود.
وی 'فقدان مجوز حقوقی برای برخورد با تصرف كنندگان غیرمجاز زمینهای كشاورزی و تاخیر در شناسایی مسیل اصلی از سوی شركت آب منطقه ای خراسان رضوی' را علت تاخیر در اصلاح مسیلهای این منطقه ذكر و بیان كرد: مكاتبات اداره راهداری و حمل و نقل جاده ای تایباد با مسئولان طی پارسال نشانگر كوشش این اداره برای رسیدگی به موضوع است.
كرباسی افزود: در پی بارشهای شدید ابتدای فروردین ماه امسال شورای مدیریت بحران شهرستان تایباد دستور اصلاح آبراههای منطقه را صادر كرد و با اقدام به موقع در این خصوص با وجود بارشهای شدید فروردین ماه امسال با حجم 80 میلیمتر و وقوع دو سیلاب بزرگ از ایراد خسارات سنگین به تاسیسات مرزی، گمرك و مناطق كم ارتفاع منطقه دغارون پیشگیری شد.
* اصلاح مسیلها ادامه دارد
فرماندار تایباد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: پس از سیل سال 1395 بازگشایی مسیر رودخانه در دستور كار قرار گرفت و مطالعات آن توسط امور آب منطقه آغاز شد.
حسین شرافتی راد بر لزوم تداوم نظارت و مهار بیشتر بندها و آبراههای كشاورزی منطقه تاكید و بیان كرد: اصلاح مسیر كانالهای آب همچنان ادامه دارد و شركت آب منطقه ای خراسان رضوی در حال تقویت خاكریزها و مسیل اصلی در شهرستان تایباد است.
وی ادامه داد: با توجه به پیشینه بارندگیها در تایباد احتمال وقوع سیل تا خرداد ماه آتی پابرجاست لذا اقدامات صورت گرفته باید تقویت شده و ادامه یابد.
* تصرف غیرقانونی بستر رودخانه ها علت اصلی سیل
معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی اخیرا در نشست تخصصی معاونان شهرسازی و معماری كلانشهرهای كشور در مشهد گفته بود: مهمترین عامل خسارت سیل اخیر در شهرها و روستاهای كشور ساخت و سازهای غیر قانونی در بستر رودخانه ها است.
فرزانه صادق مالواجرد افزود: بررسی سیلاب اخیر در لرستان نشان می دهد ساخت و ساز در مسیر رودخانه ها سبب خسارت جانی و مالی شده است.
وی بر لزوم رعایت و حفظ حریم، بستر و مسیر مسیر رودخانه ها تاكید و بیان كرد: سیل اخیر پیامدهای حذف رودخانه ها در شهرها را به خوبی یادآوری كرد لذا شهرداریها باید برای احیا و پاكسازی مسیلهل و رودخانه ها اقدام كنند.
* بازگشایی 40 مسیل
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بازگشایی 40 كانال یا مسیل در مشهد و دیگر شهرستانهای این استان با هدف مهار سیلابها در دستور كار قرار دارد.
محمد علایی افزود: این كانالها شناسایی شده اند و بازگشایی آنها از طریق عملیات لایروبی و تخریب سازه های داخل رودخانه انجام می شود.
وی كانال زشك واقع در شهرستان طرقبه شاندیز در شمال غرب مشهد را اولویت نخست در این زمینه اعلام و بیان كرد: سیلابهای اخیر در مشهد و دیگر شهرستانهای خراسان رضوی با لایروبی و بازگشایی كانالهای مختلف نظیر زركش و كشف رود در مشهد و كانالهای واقع در شهرستانهای نیشابور، تایباد، گناباد، سبزوار، كاشمر، تربت جام ، كلات، درگز و قوچان مهار و مدیریت شد.
3221/1858
مشهد- ایرنا- تخریب و اصلاح بندهای كشاورزی غیرمجازی كه طی دو دهه اخیر سبب ساز مشكلاتی همچون وقوع سیلاب در منطقه مرزی شرق خراسان رضوی به خصوص اختلال در فعالیت پایانه مرزی دوغارون شهرستان تایباد شده بود، حل كرد.