به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، انتشارات كودكان یكی از بخش های اصلی در نمایشگاه بین المللی كتاب تهران بود كه امسال و در سی و دومین دوره خود، همانند گذشته در این نمایشگاه حضور داشت. نشر كودكان كه علاوه بر مشكلات عمومی ای چون مساله افزایش قیمت ها و وارداتی بودن تمامی كاغذ مصرفی ،دچار مشكلاتی ممیزی و خطوط قرمزی نیز هست كه بعضا كار را دشوار می سازند.
ممیزی هایی كه باعث طرد و نادیده گرفتن بخشی از آثار خارجی و ترجمه می شوند؛ این طرد البته یكسره باعث حذف نمی شود چرا كه كانال های متعددی چون ماهواره، سی دی ها، فضای مجازی و اینترنت امكان دستیابی گسترده ای را برای نسل امروز در مواجهه بی واسطه با آنان فراهم می سازد. این مساله باعث می شود كه طرد تنها باعث از دست دادن قدرت اثرگذاری و بومی سازی آثار از طرف انتشارات داخلی شود.
**ترجمه بیشتر و بهتر از تالیف است
مقسمی مدیر داخلی یكی از انتشارت كودكان در توضیح مهمترین و بزرگترین ضعف و بحران در وضعیت این روزهای صنعت نشر در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا بیان داشت: مشكل اصلی در انتشارات كودكان كه خیلی تعیین كننده شده، مشكل تولید و ابزار آن یعنی كاغذ و چاپ و صحافی است؛ در حال حاضر هم تهیه و تدوین سخت شده است و هم هزینه ها بالا رفته است. یعنی ما كارهایی را كه قبلا كاغد گلاسه كار می كردیم، كلا حذف شده است؛ چون آنقدر قیمتش بالا رفته كه توجیه خرید برای مصرف كننده ندارد. طبیعتا وقتی این كارهایی كه روی گلاس بوده برود روی كاغذ معمولی، كیفیتش پایین می آید و متاسفانه اینها همه در كیفیت كلی كار اثر گذار هستند چرا كه كاری با كیفیت پایین تر به دست مخاطب می رسد؛ البته اگر برسد.
وی افزود: این گرانی ها هم كه پیش آمده است كم كم سطح قدرت خرید مردم را پایین برده است و طبیعتا سطح بیشتری از عایدیشان صرف كالای اساسی می شود و چون متاسفانه كتاب جزو كالاهای ضروری برای نیست، به حاشیه می رود.
این مدیر انتشارات با توضیح این مطلب كه آنچه در نشر كتاب در رده سنی كودك خیلی بیشتر استقبال می شود طنز است و در رده سنی نوجوان كارهای فانتزی و تخیلی، بیان داشت: وضعیت فروش ما امسال هم به لحاظ تعداد كتاب ها هم به لحاظ عددی و ریالی خوب بود و حتی با توجه به افزایش قیمت ها (امسال افزایش سی درصدی قیمت داشتیم) نسبت به سال گذشته رشد فروش داشتیم ولی در كل شرایط تولید برای خودمان هم سخت است. و این را می بینیم كه مردم به سختی تهیه می كنند و به نظرم در صنعت نشر كودكان خیلی آینده روشنی پیش روی ما نیست.
مقسمی با توضیح اینكه بیشتر تولیدات این انتشارات ادبیات داستانی بوده و امسال زمینه های غیر داستانی علمی و كتاب های مهارت زندگی برای كودكان اضافه شده است، خاطرنشان كرد: نسبت كتاب های انتشارات ما شصت درصد ترجمه به چهل درصد تالیف است. در همه جای دنیا همین است. چه در ادبیات كودك و چه در سایر نشرها. در هر كشوری، كتاب های ترجمه هم بیشتر هستند و هم بهتر؛ چون شما در یك كشور حضور دارید و (نزدیك 240 كشور در دنیا وجود دارد) و بخشی كتاب های خودت است و از 239 كشور دیگر دنیا بهترین كارهایشان را انتخاب كرده، برمی دارید و چاپ می كنید.
« شما به خود فرانسه هم رجوع كنید كه ادبیات آن معروف است، كیفیت كارهای ترجمه از كارهای تالیفی بهتر است؛ چون بهترین كارهای روسیه و آلمان و آمریكا و ژاپن و ... را گذاشته اند. ولی در مورد كشور خودی این گونه است كه همه كارهای ضعیف و متوسط و قوی درهم و كنار هم است. یعنی این مساله حساسیت برانگیزی نیست كه چرا ترجمه برتر است».
وی در پاسخ به این سوال كه آیا وقتی بحث آموزش برای كودكان مطرح است، لزوم تاكید بر فرهنگ بومی است و متعاقب آن تالیف نباید پررنگ باشد توضیح داد: این مساله را به طور كلی قبول ندارم چون بخش هایی درست است ولی یك سری موضوعات هستند كه فرامرزی هستند و به مرز جغرافیایی ارتباطی پیدا نمی كنند؛ یك سری دغدغه ها و پرسش هایی در ذهن هر انسانی هست كه ذات انسانی است و ربطی ندارد كه شما ایرانی باشید یا ایتالیایی. در نتیجه اینجا ترجمه و تالیف فرقی ندارند.
«مثلا ما در كتاب هایمان كتابی در مورد داوینچی داریم و این یك هنرمندی است كه در مرز جغرافیایی مشخصی نمی گنجند. ولی در كنار آن تالیف هم داریم و یك سری از جنبه هایی كه ذاتا بومی هستند بیشتر پرداخته شده اند كمااینكه ما خودمان در انتخاب كتاب های ترجمه به این نكات توجه داریم. یا چیزی كه ما به ازایی در فرهنگ ما نداشته باشد و ملموس نباشد را قاعدتا تولید نمی كنیم چون اساسا ارتباطی بین كودك و آن موضوع برقرار نمی شود».
** كاغذ و باز هم كاغذ
«قدیانی» معاون یكی از انتشارات كودكان نیز ضمن گلایه از وضعیت كاغذ و مقوا به عنوان پیش نیازهای كار یك انتشارات گفت: از سال گذشته تاكنون مشكل اصلی انتشارات به ویژه كودكان، كاغذ بوده است و دولت توانسته تا حدودی كاغذ ما را تامین كند ولی ما چون كار كودك می كنیم و مصرف مقوایمان هم خیلی بالا است، این واقعا معضل شده، قیمت ها وحشتناك بالا است و نقدینگی بسیار بالایی را به ما تحمیل كرده است.
«كاغذی كه به درد انتشارت و كار كودك بخورد تماما وارداتی است و مقوا هم همچنین؛ مقوایی هم كه برای كارتن سازی و كارهایی از این دست مورد نیاز است و در داخل تولید می شود را هم با قیمت های خارجی حساب می كنند. حتی محصولاتی كه از پتروشیمی خودمان تامین می شود (مانند سلفون های شیرین و یا سی دی) اینها را هم به قیمت دلار حساب می كنند. مانند پسته ای كه با قیمت دلار گران شده است این ها هم به همین منوال است».
این معاون انتشارات در توضیح این كه انتشاراتش تنوعی از موضوعات آموزشی و بعضا صرفا سرگرمی تا كتاب هایی كه از شاهنامه و قصه های كهن ایرانی را منتشر می سازد و سعی كرده اند كه ترجمه هایشان با با فرهنگ خودی سازگاری داشته باشند گفت: درصد ترجمه و تالیف ما پنجاه پنجاه است و شاید در حال حاضر تعداد كارهای تالیفی ما بیشتر هم شده باشد. كارهای ترجمه هم اكثرا از تصاویرشان استفاده شده است و متن ها دوباره با نظر كارشناسان بازنویسی شده اند.
قدیانی در توضیح بهره گیری از نظر كارشناسان افزود: چند كارشناس داریم كه برخی از قدیم و به صورت تجربی اصول كار را فراگرفته اند و برخی تحصیلات دانشگاهی دارند.
«خدارا شكر امسال فروش ما خوب بوده است و البته دلیلش این است كه ما به نسبت گرانی ها، قیمت هایمان را خیلی افزایش نداده ایم و سود خودمان را تا جایی كه توانسته ایم كم كردیم».
**لزوم سهل گیری به جای سخت گیری
این معاون انتشارات كودكان ضمن گلایه از دیدگاه و برخورد برخی از مسوولین خاطرنشان كرد: خیلی از مسوولین بسیار تك بعدی به كتاب های كودكان نگاه می كنند. مثلا اگرچه ما در كتاب های ترجمه هم اصول تناسب با فرهنگ خودمان و بازنویسی بر این اساس را در دستور كار داریم ولی زمانی كه مسوولین و ارگان هایی می خواهند خرید كنند یك سری كتاب ها را به خاطر خارجی بودن سریع از فیلترشان خارج می كنند و نمی خرند. در صورتی كه فلان شخصیت معروف مورد تقاضای كوددكان است.
«بهتر است آن شخصیت با چارچوبی از طرف خودمان به كودك ارائه شود تا این كه آن را از ماهواره یا سایر رسانه هایی مانند اینستاگرام و فضاهای مجازی كه به وفور وجود دارند، بگیرد. مثلا شخصیتی مانند «فِروزن» كه امروز دختر بچه ها خیلی دنبال آن هستند بهتر است كه از طرف ما به كودكان ارائه شود تا یك رسانه خارجی.
وی تاكید كرد: ممیزی روی نوع تصاویر و برخی از كلمات خاص وجود دارد. كلماتی كه به عشق و عاشقی نزدیك می شوند و یا روابط دختر و پسر را خیلی نزدیك نشان می دهد؛ ما خودمان ممیزی ها را رعایت می كنیم و معمولا كارهایی كه به ارشاد ارائه می دهیم، بدون مشكل پذیرفته می شود. وقتی ما خودمان سال هاست كه در این حوزه مشغول به كار هستیم و ممیزی ها را رعایت می كنیم بهتر است در جاهایی به ما قدرت مانور داده شود كه متاسفانه این دیدگاه در بین مسوولین خیلی ناچیز است.
پژوهشم**9480**1552
تهران-ایرنا- نشر كودك و نوجوان یكی از مهمترین حوزه های نشر است كه نیازمند بازنگری در بحث های محتوایی است؛ محتوایی كه نباید به قیمت طرد آثار، قدرت اثرگذاری و بومی سازی خود را از دست بدهد.
