ایران و عراق؛ ناگفته هایی از معضل مشترك قاچاق مواد مخدر

«رحیم ساكی» كه اوایل اردیبهشت ماه جاری به همراه وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی جمهوری اسلامی ایران به عراق سفر كرده بود در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا، تهدید مواد مخدر بر دو كشور ایران و عراق را جدی خواند و برای نخستین بار ناگفته هایی را در این خصوص مطرح كرد.

***تغییر مسیر جهانی قاچاق مواد مخدر به سمت عراق
وی ادامه داد كه متاسفانه تصویر سازی تبلیغاتی كه در اذهان همه ایجاد شده اینكه ایران معبر ترانزیت مواد مخدر از افغانستان به كشورهای اروپایی است كه به «Balkan Road» (مسیر بالكان) شناخته می شود اما در واقع به دلیل مبارزات جدی كه ایران در طول سنوات گذشته با قاچاق مواد مخدر داشته، این مسیر جهانی قاچاق، اكنون تغییر یافته است.
به گفته وی، مسیر زمینی از افغانستان به ایران به مسیر دریایی از طریق پاكستان و سپس آب های خلیج فارس و از آنجا به عراق تغییر یافته و از طریق عراق بعضا بخشی از مواد مخدر به ایران رسیده است.
وی اضافه كرده است كه جمهوری اسلامی ایران توانسته است كه بخشی از این مواد مخدر را كه از طریق عراق وارد ایران شده در استان خوزستان كشف و ضبط كند.
وی قاچاق مواد مخدر را یك معضل جهانی خواند و گفت كه در همسایگی ایران، كشوری قرار دارد كه پارسال شاهد تولید 9 هزار تن انواع موارد مخدر شامل تریاك، هروئین، مورفین، آمفتامین (شیشه) بوده و در عین حال افغانستان بزرگترین تولید كننده حشیش نیز به شمار می رود.
وی درباره مسیر بین المللی قاچاق مواد مخدر در منطقه به سمت اروپا گفت كه مسیر بالكان از افغانستان شروع شده و شامل ایران، عراق، تركیه، بلغارستان، رومانی و سپس اروپا را در بر می گیرد.
ساكی با اشاره به گزارش های دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC) افزود كه به دلیل مبارزات صورت گرفته مسیر بالكان به سمت مسیر دریایی تغییر یافته و باعث شده است كه عراق بیشتر در مسیر قاچاق مواد مخدر قرار گیرد.
به گفته وی، با توجه به شرایط عراق و مشكلاتی كه داعش برای این كشور در طول سنوات گذشته ایجاد كرد، فرصت مناسبی برای قاچاقچی ها جهت استقرار در عراق فراهم كرده و جمهوری اسلامی ایران به نوبه خود این اطلاعات را در اختیار طرف عراقی قرار داده است.
وی تاكید كرد كه وضعیت به نحوی شده است كه باندهای قاچاق از خاك عراق سوء استفاده می كنند و به طور مثال هم پیش سازهای مواد مخدرو هم داروهای روان گردان از كردستان عراق در حال حاضر وارد ایران می شوند.
به گفته وی، به همین خاطر یكسال است كه رایزنی ها با طرف عراقی برای امضای یك یادداشت تفاهم جریان دارد زیرا دو كشور از این قضیه آسیب می بینند.

***سرمنشاء مواد مخدر افغانستان است نه ایران
وی در پاسخ به این سوال كه تبلیغات رسانه ای همواره نام مخدر را با ایران گره می زند گفت كه باندهای تبهكار كه در زمینه قاچاق جهانی مواد مخدر فعال هستند معمولا دارای دست كم پنج ملیت یا تابعیت هستند به این معنا كه باندی نیست كه فقط یك تابعیت داشته باشد و قطعا ایرانی و غیر ایرانی در اینگونه باندهای تبهكار بین المللی نیز حضور دارند.
ساكی افزود كه یكی از عواملی كه باعث می شود فكر می كنند این مواد از ایران می آید این است كه می بینند برخی از اعضای این باندها ایرانی ها هستند و یا بخشی از مواد از ایران می آید در حالی كه هم منشاء مواد مخدر افغانستان است و هم باندها چند ملیتی هستند و وجود یك ایرانی به معنای ایرانی بودن آن باند قاچاق نیست.
وی خاطرنشان ساخت كه یك نكته هم حائز اهمیت این كه هیچ كشوری نمی تواند به صورت 100 درصد مانع ورود و ترانزیت مواد مخدر شود.
ساكی در عین حال گفت كه آمارها و مقایسه كشفیات ایران با دیگر كشورهای مسیر ترانزیت نشان می دهند كه ایران بر خلاف بسیاری از كشورهای دیگر، در مبارزه با قاچاق مواد مخدر بسیار موفق عمل كرده تا جایی كه این امر سبب شده مسیر جهانی قاچاق مواد مخدر تغییر یابد.

***كشف و ضبط 800 تن مواد مخدر در یكسال توسط ایران، معجزه است
وی در مقایسه مبارزات ایران با مواد مخدر با دیگر كشورهای همسایه افغانستان گفت كه كل سهم یك كشور همسایه افغانستان از كشف مواد مخدر در سال 2018 فقط 60 كیلو بوده و این رقم در بهترین حالت برای سایر كشورهای همسایه افغانستان از 200 تا 400 كیلوتجاوز نمی كند، در حالی كه جمهوری اسلامی ایران در همین یكسال گذشته 800 تن موارد مخدر كشف كرده است.
وی گفت كه اگر ایران 800 تن مواد مخدر در طی همین یكسال كشف و ضبط كرده انتظار می رود كه دیگر كشورهای همسایه افغانستان حداقل 200 تن كشف و ضبط كنند اما چنین اتفاقی نیفتاده و این بدان معنا است كه این مقدار زیاد از مواد مخدر از مرزهای این كشورها عبور كرده و به سمت مقصد نهایی یعنی اروپا رفته است.
وی با توجه به تحریم های اعمال شده و محدودیت امكانات و نیروی انسانی، كشف و ضبط 800 تن مواد مخدر توسط جمهوری اسلامی ایران را شبیه معجزه دانست.
به گفته وی، 800 تن مواد مخدری كه ایران در یكسال كشف كرده رقم بسیار بزرگی است زیرا ایران هم اكنون 80 درصد كشفیات تریاك دنیا و نزدیك به 25 تا 30 درصد كشفیات مورفین و هیروئین دنیا از سوی ایران انجام می شود.
وی ادامه داد كه این موفقیت ها در حالی اتفاق افتاده كه ایران در تحریم كامل قرار دارد و حتی حاضر نیستند دستگاه ایكس ری «X-Ray» در اختیار ما بگذارند و نیروهای ما به صورت دستی كامیون های ترانزیت باری را تفتیش می كنند.

*** كپتاگن و حشیش دو ماده مخدر پرمصرف در عراق كه در ایران شایع نیست
رحیم ساكی با اشاره به تغییر ساختار مواد مخدر در عراق و جاافتادن تدریجی آن در فضای اجتماعی این كشور گفت كه خوشبختانه طرف عراقی بعد از مشاهده امكانات و تجارب و توانمندی های ایران در مبارزه با مواد مخدر، مایل به این همكاری است.
وی ادامه داد كه قرار شده است كه یك هیات تخصصی از عراق شامل گمرگ، پلیس، بهداشت و مرزبانی به زودی به تهران بیاید و در این خصوص همكاری صورت گیرد.
وی درباره خطر مواد مخدر در عراق گفت كه وضعت عراق به نحوی است كه فرصت زیادی به گروه های تبهكار در این كشور داده می شود در صورتی كه در ایران چنین چیزی وجود ندارد.
ساكی اضافه كرد كه ما نمونه هایی از قاچاقچیان را گرفتیم كه از اردن به عراق و از عراق قصد رفتن به امارات و قطر و عربستان را داشتند و نمونه از لبنان داشتیم كه از مسیر عراق آمده و قصد استفاده از مسیر دریایی داشته كه نیروهای ایران، او را بازداشت كرده اند.
وی در خصوص نوع مصرف مواد مخدر در عراق گفت كه طبق اطلاعات ما، بیشترین مواد مخدر مصرفی در عراق «كپتاگن»است در حالی كه تولید ماده كپتاگن در این ایران صورت نمی گیرد.
كپتاگن یكی از داروهای روان گردان است كه فرد بعد از مصرف، دچار سرخوشی غیر طبیعی می شود.
مدیر دفتر روابط بین الملل ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران اضافه كرد كه دومین ماده مخدر در عراق حشیش است كه ایران اصولا تولید كننده حشیش نیست و مصرف كننده حشیش در ایران هم بسیار پایین است.
به گفته وی، در ایران مصرف كننده تریاك بالا است و حتی معتادان هیروئین و یا مورفین بسیار اندك هستند.
ساكی افزود كه داروهای روان گردان و پیش سازهای آن كه از اروپا وارد كردستان عراق می شوند، از آن طریق، وارد شمال ایران و از آنجا به افغانستان می رسد و تاكنون ایران موفق شده است كه بسیاری از این مواد را كشف كند.

***آمریكا، مواد مخدر را سیاسی كرده است
ساكی با اشاره به مسوولیت آمریكا در كشت و تولید مواد مخدر در افغانستان تاكید كرد كه برخی كشورها از جمله آمریكا كه افغانستان را اشغال كرده، مواد مخدر را سیاسی كرده است.
وی یكی از معضلات قاچاق مواد مخدر، ناتوانی و عدم تخصص و نبود امكانات لازم در مبارزه با این پدیده ذكر كرد.

***در چارچوب مبارزه با مواد مخدر، گسترش همكاری با رسانه ها در ایران
ساكی یكی از بزرگترین نقص ها در مبارزه با مواد مخدر را تصویر سازی عنوان كرد و گفت كه سیاست ستاد مبارزه با مواد مخدر در ایران گسترش همكاری با رسانه ها و همچنین ارتقا آگاهی عمومی با استفاده از تكنیك های جدید ارتباطی است.
وی تاكید كرد كه رسانه باید با قدرت وارد این حوزه شود و خودش تحلیل و پیشنهاد و انتقاد كند.
وی یكی از نقص های رسانه ای مبارزه با مواد مخدر را ترجمه ذكر كرد و گفت كه ترجمه های صورت گرفته در خصوص مبحث مبارزه با مواد مخدر در ایران بسیار كم است و در حوزه آموزش و پیشگیری، فعالیت های رسانه ای بسیار محدود است.
وی تاكید كرد كه راهبرد ستاد مبارزه با مواد مخدر در مرحله پیشرو افزایش تلاش ها در این زمینه همكاری با رسانه ها است و ساخت فیلم سینمایی«متری شیش و نیم» ساخته سعید روستایی را یكی از این همكاری های موفق در این چارچوب برشمرد.
وی همچنین گفت كه دو كشور درصدد امضای یك یادداشت تفاهم همكاری در این زمینه هستند.
ساكی هدف از سفر به عراق را ارائه پیش نویس یادداشت تفاهم همكاری به طرف عراقی عنوان كرد و گفت كه قرار است كه یك هیات به زودی عازم تهران شده تا بعد از نهایی شدن بندهای این یادداشت تفاهم، به امضای دو طرف برسد.
خاورم *8*353*380*