چاق شدن ایرانیان تهدید سلامت امروز و فردا

به گزارش خبرنگار حوزه سلامت ایرنا، چاقي عبارت است از عدم تعادل بین انرژي دریافتي و انرژي مصرفي، كه با ذخیره بیش از حد چربي نمایان مي شود. در حقیقت براي تجمع چربي در بدن هیچ ظرفیت محدود و معیني وجود ندارد و وقتي كه ذخایر سلول هاي چربي اشباع مي شود ،بدن شروع به افزایش تعداد سلول هاي چربي مي كند كه تعداد سلول ها هیچ گاه كم نخواهد شد، بلكه فقط پُر و خالي مي شوند به همین دلیل لاغر شدن فردي كه فقط ظرفیت سلول هایش افزایش یافته، یعني از چربي اشباع شده، خیلي ساده تر است از كسي كه تعداد سلول هاي چربي در بدن او اضافه شده است براین اساس نه تنها مقدار چاقي بلكه محل توزیع و تجمع چربي در بدن نیز مي تواند در مشخص كردن خطر ابتلا به بیماري هاي وابسته به چاقي موثر باشد.
براساس این گزارش، استاندارد جهانی اضافه وزن حدود 13 درصد است، در حالی كه ایرانیان بیش از این رقم در حال افزایش وزن هستند. بر اساس نتایج مطالعاتی كه از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در كشور انجام شد، چاقی در كودكان و نوجوانان نیز به شدت رو به افزایش بوده كه علت آن نحوه زندگی و نحوه تغذیه است.
برمبنای ارزیابی‌های انجام شده بر روی 200 هزار جوان، هشت درصد آنها شاخص توده بدنی كمتر از 18 درصد داشتند كه لاغر بودند، 18 درصد شاخص توده بدنی بین 25 تا 29.9 داشتند كه اضافه وزن داشتند و 7.07 شاخص توده بدنی بالاتر از 30درصد داشتند كه چاق محسوب می‌شوند. بر اساس نتایج این مطالعات 47 درصد جوانان فعالیت فیزیكی كمتر از 1.5 ساعت دارند و 32 درصد فعالیت فیزیكی 1.5 ساعت یا بیشتر دارند.

*چاق ها اعتماد به نفس پایین دارند
رضا خرمی، متخصص بیماریهای داخلی و استاد دانشگاه در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: اغلب افراد دچار اضافه وزن از اعتماد به نفس پایین و ترس های بیهوده و بی دلیل رنج می برند، آن ها حتی در بخش های بهداشتی، تبعیض هایی بین افراد قایل شده، تحمل آن ها در برابر گرمای محیط كمتر است، در انجام فعالیت های فیزیكی دچار مشكل بوده و به دلایل فیزیكی یا روان شناختی، مشكلات جنسی دارند.
وی می افزاید: این مشكلات اجتماعی و روان شناختی حتی بیش از مشكلات جسمی مربوط به چاقی، افراد مبتلا به این عارضه را آزار می دهند.

* 60 درصد چاقی ژنتیك است
خرمی با بیان اینكه علل مختلف چاقی به ژنتیك ارتباط دارد، می گوید: حدود 60 درصد از تغییرات غیر طبیعی در وزن بدن ناشی از مسائل مربوط به ژن است، بر اساس تحقیقات انجام گرفته، مشخص شده عواملی چون سوخت و ساز پایین درحال استراحت، اثر حرارت كم مواد غذایی و یا عدم سوخت و ساز كامل چربی به همراه تمایل زیاد بدن برای استفاده از كربوهیدراتها (مواد قندی) به عنوان سوخت می توانند زمینه ژنتیكی چاقی را نشان دهند.
وی اضافه می كند: عوامل محیطی نیز در چاق شدن موثر است، به طوری كه اتومبیل ،آسانسور، پله برقی، ماشین های لباسشویی و ظرفشویی، دستگاه های كنترل از راه دور، مایكروویو و هزاران مورد دیگر همگی انسان را از تحرك واداشته و از طرف دیگر غذاهای آماده، رستوران ها و تولید موادغذایی در بسته بندی های بزرگ مثل سس مایونز خانواده، چیپس خانواده و غیره عوامل مساعدی برای حركت كمتر و مصرف بیشتر را فراهم آورده و افزایش شیوع چاقی در دو یا سه دهه اخیر ممكن است ناشی از كاهش در مصرف انرژی باشد.
خرمی ادامه می دهد: بسیاری از بیماری ها با توجه به مكانیسم آن ها باعث چاقی می شوند. كم كاری غده تیروئید سبب كاهش هورمونهای تیروئیدی می شود كه این هورمون ها نقش بسیار مهمی در سوخت و ساز مواد غذایی در بدن دارند و كم شدن آن ها باعث ذخیره سازی چربی و در نتیجه چاقی می شوند.
این پزشك با بیان اینكه بیماری های دیگری مانند اختلالات عصبی- عضلانی، بیماری های استخوان و مفاصل به صورت غیر مستقیم و از طریق كاهش فعالیت باعث چاقی می شوند، گفت: اختلال در هورمون های جنسی در زنان و در مردان ممكن است تعادل متابولیكی بدن را بهم زده و یكی از عوارض خود را با چاقی نشان دهند.
خرمی به داروها اشاره می كند و می افزاید: بسیاری از داروها در افزایش وزن نقش دارند این اثرات ممكن است مستقیم باشد مثل داروهای ضدبارداری یا كورتون ها و یا در اثر پیامدهای ناشی از دارو باشد مثل داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب كه با ایجاد خواب آلودگی و بی تحركی سبب كاهش در مصرف انرژی می شوند.
این استاد دانشگاه اضافه می كند: اختلالات عصبی و مشكلات روانی نیز منجر ه چاق شدن افراد می شود و مصرف داروهای مختلف این اثرات را دوچندان می كند.

*با افزایش وزن، بافت چربی بیشتر می شود
مهدی دشتی یك متخصص غدد نیز در این باره به خبرنگار ایرنا می گوید: هر چه وزن بیشتر شود، بافت چربی نیز بیشتر می شود، این بافت برای زنده ماندن نیاز به اكسیژن و سایر مواد غذایی دارد كه باید توسط جریان خون تامین شود.
وی ادامه می دهد: هر چه نیاز به اكسیژن و مواد مغذی بیشتر شود، حجم خون و مقدار فشاری كه روی سیستم گردش خون وارد می شود، افزایش می یابد و هر چه حركت خون در سیستم گردش خون بیشتر شود، فشار بیشتری بر دیواره سرخرگ های شما وارد می شود.

*چاقی هورمون انسولین را افزایش می دهد
دشتی اضافه می كند: چاقی باعث افزایش سطح هورمون انسولین در خون می گردد كه این هورمون علاوه بر كنترل قند خون، باعث نگه داشتن آب و نمك در رگ ها شده كه این خود باعث افزایش حجم خون می شود، همچنین چاقی باعث افزایش تعداد ضربان قلب و كاهش ظرفیت عروق برای جابجایی خون شده كه تمام این عوامل باعث ابتلا به فشارخون بالا می شود.
این پزشك به بیماری دیابت اشاره می كند و اظهار می دارد: چاقی عامل اصلی ایجاد دیابت نوع 2 است، زیرا افزایش چربی باعث افزایش مقاومت بدن به اثر هورمون انسولین می شود، لذا این هورمون نمی تواند وظیفه خود را كه كنترل قند خون بوده، به درستی انجام دهد و قند خون بالا می رود كه خود یكی از عوامل مهم خطر برای سلامتی فرد است.
وی یادآور می شود: رژیم های غذایی كه دارای مقدار زیادی چربی های اشباع شده مثل گوشت قرمز یا غذاهای سرخ شده هستند، می توانند علاوه بر ایجاد چاقی باعث بالا رفتن كلسترول بد خون شوند و چاقی همچنین باعث پایین آمدن سطح كلسترول خوب خون به نام و بالا رفتن سطح تری گلیسیرید خون می شود.
دشتی می گوید: تری گلیسیریدها بیشترین میزان چربی در غذاها و همچنین بیشترین درصد چربی در بدن را شامل شده و در طولانی مدت اختلال در سطح چربی های خون، باعث تصلب شرائین می شود، زیرا چربی های اضافه در جدار رگ ها رسوب می كنند و تصلب شرائین خود خطر ابتلا به بیماری عروق كرونر و سكته مغزی را افزایش می دهد.
وی با بیان اینكه چاقی باعث تصلب شرائین و رسوب چربی در جدار سرخرگ ها می شود كه می تواند سرخرگ های مغزی را نیز درگیر كند و باعث تنگ شدن عروق مغزی شود، می افزاید: اگر لخته خون در این عروق باریك ایجاد شود، می تواند به طور ناگهانی باعث انسداد جریان خون به منطقه ای از مغز شما شده و منجر به سكته مغزی شود.
این پزشك ادامه می دهد:در افراد چاق به علت افزایش فشار وارده بر مفاصل به خصوص مفاصل زانو ،ران و مهره های پایین كمری، غضروف مفصلی تخریب شده و باعث ایجاد درد مفاصل و سفتی آنها می شود.

*توقف تنفس در خواب
وی تصریح می كند: توقف تنفس در خواب، به خصوص در افراد چاقی كه زیاد خور خور می كنند، دیده می شود، این افراد به هنگام خواب شبانه، به علت انسداد مسیرهای هوایی ریه ها، برای مدت كوتاهی دچار توقف تنفس شده و در طول شب بیدار می شوند، در نتیجه خواب با كیفیتی در شب ندارند و در طول روز نیز به علت اختلال در خواب شبانه ی خود، دچار گیجی بوده و مرتب چرت می زنند، تحقیقات نشان داده، بیشتر افرادی كه دچار وقفه ی تنفسی در خواب می شوند، دارای اضافه وزن بوده و گردنی بزرگ و راه هوایی باریكی دارند.

*سرطان ها با چاقی مرتبط است
دشتی ادامه می دهد: انواعی از سرطان ها با اضافه وزن همراه هستند كه در زنان می توان به سرطان پروستات، سرطان رحم، سرطان تخمدان، سرطان گردن رحم و سرطان كیسه صفرا اشاره كرد، مردان چاق نیز در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان های كولون، ركتوم و پروستات هستند.
گزارش از رقیه نوری
اجتمام*9022*9105