فضائل رمضان المبارك

به گزارش خبرنگار فرهنگي ايرنا، ماه مبارك رمضان در ميان مسلمانان از احترام، اهميت و جايگاه ويژه اي برخوردار و ماه سلوك روحي آنان به شمار مي آيد، طوريكه مؤمنان با مقدمه سازي و فراهم كردن زمينه هاي معنوي در ماه هاي رجب و شعبان هر سال خود را براي ورود به اين ماه پربركت آماده مي كنند.
با حلول اين ماه با شور و اشتياق و دادن اطعام و افطاري به نيازمندان، شب زنده داري و عبادت، تلاوت قرآن، دعا، استغفار، دادن صدقه و روزه داري روح و جان خود را از سرچشمه فيوضات باري تعالي سيراب كرده و توشه آخرت را ذخيره مي كنند.

** فضائل رمضان المبارك
گرچه ذكر تمام فضائل ماه مبارك رمضان از حوصله اين مقال خارج است؛ پرداختن و ذكر برخي از فضائل آن از نظر قرآن و روايات اسلامي خالي از لطف نيست.

* برترين ماه سال
ماه مبارك رمضان به جهت نزول قرآن كريم در آن و ويژگي هايش در ميان ماه هاي سال قمري برترين است؛ قرآن كريم مي فرمايد: ماه رمضان ماهي است كه قرآن براي هدايت انسان ها در آن نازل شده است (سوره مباركه بقره، آيه 185).
پيامبر گرامي (ص) درباره ماه رمضان در خطبه شعبانيه مي فرمايند: اي مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به شما روي آورد، ماهي كه نزد خدا از همه ماه ها برتر و روزهايش بر همه روزها و شب هايش بر همه شب ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهي است كه شما در آن به ميهماني خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته ايد، نفس هاي شما در آن تسبيح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعايتان در آن مستجاب است. بهترين ساعاتي است كه خداوند به بندگانش نظر رحمت مي كند.

* نزول كتب آسماني در اين ماه
تمام كتب بزرگ آسماني؛ مانند قرآن كريم، تورات، انجيل، زبور، صحف در اين ماه نازل شده است. حضرت امام صادق (ع) مي فرمايد: كل قرآن كريم در ماه رمضان به بيت المعمور نازل شد، سپس در مدت بيست سال بر پيامبر اكرم (ص) و صحف ابراهيم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجيل در روز سيزدهم ماه رمضان و زبور در روز هيجدهم ماه رمضان نازل شد.

* توفيق روزه
در ماه رمضان خداوند متعال توفيق روزه داري را به بندگانش داده است؛ پس هر كه ماه [رمضان] را درك كرد، بايد روزه بگيرد.
انسان افزون بر جنبه مادي و جسمي، داراي بُعد معنوي و روحي هم هست و هر كدام در رسيدن به كمال مطلوب خود برنامه هاي ويژه نياز دارند، يكي از برنامه ها براي تقويت و رشد بُعد معنوي، تقوا و پرهيزگاري است؛ يعني اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوي رشد و پرورش دهد و به طهارت و كمال مطلوب برسد، بايد هواي نفس خود را مهار كند و موانع رشد را يكي پس از ديگري بر دارد و خود را سرگرم لذت ها و شهوات جسمي نكند. يكي از اعمالي كه در اين راستا مؤثر و مفيد است روزه داري است، قرآن كريم مي فرمايد: «... اي افرادي كه ايمان آورده ايد! روزه بر شما نوشته شد، همان گونه كه بر پيشينيان از شما نوشته شده، تا پرهيزگار شويد.»

** برخي از فوايد و فضائل روزه:
الف) تقويت تقوا، پرهيزگاري و اخلاص؛ امام صادق (ع) مي فرمايد: خداوند متعال فرموده: «روزه از من است و پاداش آن را من مي دهم.
حضرت فاطمه(س) مي فرمايد: خداوند روزه را براي استواري اخلاص، واجب فرمود.

ب) مانع عذاب هاي دنيوي و اخروي:
امام علي(ع) مي فرمايد: روزه روده را باريك مي كند گوشت را مي ريزد و از گرماي سوزان دوزخ دور مي گرداند.
پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: روزه سپري در برابر آتش است.

ج) آرامش روان و جسم:
روزه داري روح و روان و قلب و دل و نيز جسم را آرامش داده و باعث سلامتي روح و تندرستي جسم مي شود.
پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد: روزه بگيريد تا سالم بمانيد.
باز مي فرمايد: معده خانه تمام دردها و امساك (روزه) بالاترين داروهاست.
حضرت امام باقر (ع) مي فرمايد: روزه و حج آرام بخش دلهاست.
حضرت علي (ع) مي فرمايد: خداوند بندگان مؤمن خود را به وسيله نمازها و زكات و حديث در روزه داري روزه هاي واجب رمضان براي آرام كردن اعضا و جوارح آنان، خشوع ديدگانش و فروتني جان هايشان و خضوع دل هايشان حفظ مي كنند.
امروزه در علم پزشكي و از نظر بهداشت نيز ثابت شده روزه داري تأثيرهاي فراواني بر آرامش روح و روان و سلامتي جسم و بدن دارد، دفع چربي هاي مزاحم، تنظيم فشار و قند خون نمونه آن است.

د) مانع نفوذ شيطان:
امام علي (ع) به پيامبر اكرم (ص) عرض كرد: يا رسول الله، چه چيزي شيطان را از ما دور مي كند؟ پيامبرگرامي (ص) فرمود: روزه چهره او را سياه مي كند و صدقه پشت او را مي شكند.»
بنابراين، روزه مانع نفوذ شيطان هاي جني و انسي شده و وسوسه هاي آنان را خنثي مي كند.

ه) مساوات بين غني و فقير:
انسان روزه دار در هنگام گرسنگي و تشنگي، فقرا و بينوايان را ياد مي كند و در نتيجه به كمك آن ها مي شتابد. حضرت امام حسن عسگري (ع) درباره علت وجوب روزه مي فرمايد: تا توانگر درد گرسنگي را بچشد و در نتيجه به نيازمند كمك كند.

و) احياي فضائل اخلاقي
حضرت امام رضا (ع) درباره علت وجوب روزه مي فرمايد: تا مردم رنج گرسنگي و تشنگي را بچشند و به نيازمندي خود در آخرت پي ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگي و تشنگي خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و به اين سبب مستحق ثواب شود. روزه موجب خودداري از شهوات است، نيز تا روزه در دنيا نصيحت گر آنان باشد و ايشان را در راه انجام تكاليفشان رام و ورزيده كند و راهنماي آنان در رسيدن به اجر باشد و به اندازه سختي، تشنگي و گرسنگي كه نيازمندان و مستمندان در دنيا مي چشند پي ببرند و در نتيجه، حقوقي كه خداوند در دارايي هايشان واجب فرموده است، به ايشان بپردازند.

** وجود شب قدر در اين ماه
شب قدر از شب هايي كه برتر از هزار ماه است و فرشتگان در اين شب به اذن خدا فرود مي آيند و جميع مقدرات بندگان را در طول سال تعيين مي كنند و وجود اين شب در اين ماه مبارك نعمت و موهبتي الهي بر امت پيامبر گرامي اسلام (ص) است و مقدرات يك سال انسان ها (حيات، مرگ، رزق و...) براساس لياقت ها و زمينه هايي كه خود آنها به وجود آورده اند تعيين مي شود و انسان در چنين شبي با تفكر و تدبر مي تواند به خود آيد و اعمال يك سال خود را ارزيابي كند و با فراهم آوردن زمينه مناسب بهترين سرنوشت را براي خود رقم زند.
حضرت امام صادق (ع) مي فرمايد: تقدير مقدرات در شب نوزدهم و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضاء آن در شب بيست و سوم است.

** بهار قرآن
نظر به اين كه قرآن كريم در ماه مبارك رمضان نازل شده و تلاوت آيات آن در اين ماه فضيلت بسياري دارد، در روايات اسلامي، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن ياد شده است؛ چنان كه حضرت امام باقر (ع) مي فرمايد: هر چيزي بهاري دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.
حضرت امام سجاد (ع) در دعاي حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض مي كند: به وسيله روزه اين ماه ياريمان ده تا اندام هاي خود را از معاصي تو نگه داريم و آن ها را به كارهايي گيريم كه خشنودي تو را فراهم آورد، تا با گوش هايمان سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به لهو و لعب نشتابيم و تا دستمانمان را به سوي حرام نگشاييم و با پاهايمان به سوي آن چه منع شده ره نسپاريم و تا شكم هايمان جز آن چه را تو حلال كرده اي در خود جاي ندهد و زبان هايمان جز به آن چه تو خبر داده اي و بيان فرموده اي گويا نشود... .
بنابراين، در ماه مبارك بايد تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توكل و توسل از اهل بيت (ع) و عمل به دستورها و احكام قرآن كريم و دوري از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعي، عبادت، شب زنده داري و درك فضيلت شب قدر فضيلت ماه مبارك رمضان را درك كرد و از آن در راستاي رسيدن به كمال حركت كرد و بايد در اين ماه به گونه اي خودسازي كرد كه با اتمام ماه مبارك تأثير و فوايد آن در روح و جان افراد باقي باشد و اثر آن تا ماه رمضان سال بعد ماندگار باشد.
منابع: مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهاني، ص 209
بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 55، ص 341
الكافي، محمد بن يعقوب كليني، ج 2، ص 628،
وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 2، ص 402
همان، ج 10، ص 313، 8
الكافي، همان، ج 2 ،ص 628.
فراهنگ ** 1355 ** 9157