سفر ظریف به هند، راهبردی برای تكرار یك دیپلماسی فعال

ظریف در سفر دو روزه خود به تركمنستان اهدافی را پی گرفت كه در ادامه اهداف سفر اخیرش به مسكو و سوچی در روسیه بود، به ویژه زمانی كه تحركات اخیر آمریكا و همپیمانان منطقه ای آن به تدریج می رود تا منطقه خاورمیانه را بی ثبات تر سازد.
ظریف شب گذشته در بدو ورود به دهلی نو در گفت وگو با خبرنگاران، دهلی نو را یكی از شركای نزدیك تهران خواند كه در حوزه های مختلف ارتباطات بسیار گسترده ای با تهران دارد و تاكید كرد: 'به همین دلیل ما همواره مشورت هایی را با شركای هندی خود در زمینه های مختلف داریم كه من در این سفر این مشورت ها را هم دنبال خواهم كرد'.
وریر خارجه ایران به ارتباطات اقتصادی گسترده ایران با هندوستان اشاره كرده و از جمله آنرا از بزرگترین مشتریان نفت خام ایران خواند و گفت: 'سیستم مالی ویژه ای بین ما و دهلی نو از قبل طراحی شده كه این سیستم برای همكاری های دو جانبه استفاده می شده و می شود'.
ظریف به حوزه های دیگر ارتباطی دو كشور اشاره كرد و گفت: 'رابطه ما با هندوستان در حوزه های دیگر از جمله فرهنگی، سیاسی و همكاری های منطقه ای است به طوریكه همكاری ما با این كشور در افغانستان بسیار روابط گسترده ای است'.
پایگاه وزارت خارجه هند نیز امروز نوشت كه وزیر خارجه ایران امروز(سه شنبه) در دیدار با 'سوشما سوارج' وزیر خارجه هند آخرین تحولات منطقه‌ای و بین المللی و مواضع دو كشور در این زمینه‌ها و نیز پیرامون توافق جامع قدرت های هسته ای جهان با ایران (برجام) را بررسی خواهند كرد.
براساس گزارشات، دیدار ظریف و خانم سوارج در راستای اهدافی كه از قبل تعیین شده بود در حال برگزاری است.
رسانه های ایرانی هم خبر دادند كه ظریف در این سفر در یازدهمین نشست كمیسیون مشترك امور كنسولی دو كشور در دهلی نو شركت خواهد كرد كه تسهیل صدور روادید به ویژه برای تجار و گردشگران دو كشور و حل مشكل زندانیان دو طرف از جمله موارد مطرح در این نشست خواهد بود.
اما یك رسانه هندی امروز جنبه دیگری از اهداف سفر وزرخارجه ایران به هند را مطرح كرد و نوشت: همانگونه كه ایران در واكنش به تحریم های یك جانبه آمریكا، به تدریج از توافق هسته ای یا برجام دور می شود، ظریف به هند سفر كرد تا مواضع و نقطه نظر تهران را به آگاهی مقامات هندی برساند.
روزنامه 'تایمز او ایندیا' در این خصوص نوشت: اگرچه ظریف امروز با سواراج و با 'اجیت دووال مشاور امنیت ملی' هند مذاكره خواهد كرد و دولت این كشور از نزدیك به نظرات جواد ظریف توجه خواهد كرد، اما با توجه به در جریان بودن انتخابات سراسری، احتمالا آنها پاسخ قطعی به ایران نخواهد داد.
صرف نظر از اهداف از قبل تعیین شده برای این سفر، وزیر خارجه ایران در این مقطع زمانی به ویژه بعد از آغاز شیطنت برخی كشورهای متخاصم فرامنطقه ای و همپیمانان منطقه ای آنها، تلاش می كند با كمك دوستان ایران از جمله روسیه، تركمستان، چین و برخی كشورهای دیگر راهكاری برای دفع توطئه ها پیدا كند.
هند نیز یكی از این كشورهای دوست است كه مدت ها است به دلیل تحولات اخیر منطقه ای و به ویژه بعد از امضای برجام در سال 2015 و حتی خروج یكجانبه و ناعادلانه آمریكا از آن، روابط گسترده ای را با ایران در حوزه های مهمی چون انرژی، بانكی، حمل و نقل و سرمایه گذاری در بندر راهبردی چابهار آغاز كرده است.
حوزه هایی كه از اهمیت راهبردی تعاملات دوجانبه دو كشور برای نیل به اهداف دو جانبه و چند جانبه خبر می دهند، به ویژه اینكه این كشور از یك طرف نمی تواند از فرصت های استثنایی برای تامین انرژی پایدار از طریق ایران دل بكند و از طرف دیگر از اهداف بلند مدت خود برای راه اندازی كریدور اقتصادی جنوب به شمال از طریق ایران برای رسیدن به آسیای مركزی، قفقاز و اروپا چشم بپوشد.
چون این كشور طی سال های اخیر توافق نامه های متعددی را با ایران امضاء كرده است كه 15 مورد از آنها در سفر بهمن ماه دو سال گذشته رییس جمهوری ایران به دهلی نو نهایی شده بود.
توافقنامه هایی در زمینه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، همكاری های كشاورزی، ارتقا همكاری ها بین اتاق های بازرگانی دو كشور و موافقت های بانكی و همچنین قراردادهایی برای همكاری های تهران و دهلی نو در پروژه بندرچابهار كه فرصت های كم نظیری را برای دهلی نو ایجاد می كند تا به راحتی بتواند به بازارهای مهم جهان از جمله اورآسیا دست یابد.
بنابراین، وزیرخارجه ایران با درنظر گرفتن همه این ملاحظات و برای حفظ و توسعه روابط اقتصادی با هند كه حجم مبادلات تجاری دو كشور از 13،6 میلیارد دلار در سال 96 به حدود 17 میلیارد دلار در یك سال اخیر رسیده است، راهی دهلی نو شد تا هم به اهداف دوجانبه و هم اهداف چند جانبه این سفر دست یابد.
ظریف به خوبی می داند كه دهلی نو به ویژه بعد از لغو معافیت های خرید نفتی از ایران برای هشت كشور از جمله هند از سوی امریكا، به راحتی نمی تواند از ایران چشم بپوشد، چون هندی ها می دانند كه هرگونه مانع تراشی در زمینه دسترسی آزاد آنها به منابع انرژی پایدار از ایران می تواند بر اقتصاد این كشور بزرگ مصرف كننده انرژی اثر منفی داشته باشد.
هندوستان یك كشور در حال توسعه است كه صنایع آن در بخش های مختلف به شدت در حال ارتقا هستند، در حالیكه به لحاظ انرژی این كشور در مضیقه است و سوخت كافی در اختیار ندارد.
لذا تردیدی وجود ندارد كه موضوع مهم خروج آمریكا از برجام و بازگشت تحریم های یكجانبه آمریكا و تحمیل آن به دیگر كشورها، از موضوعاتی است كه در مذاكرات وزیر امور خارجه ایران در دهلی نو مورد بحث و گفت و گو قرار خواهد گرفت.
به اعتقاد برخی كارشناسان، سفر ظریف به هند بیشتر در ارتباط با این موضوع است كه در چه سطحی هند می تواند در مسئله خرید نفت و بازار تقاضای انرژی تحریم ها را دور بزند.
صرف نظر از اینكه وزیر خارجه ایران چه اهدافی را در سفر به دهلی نو در نظر گرفته و آیا به آنها دست خواهد یافت یا خیر؛ اراده او در این مقطع زمانی برای انجام این سفر و دیدارهایی كه با مقامات هند خواهد داشت، از یك پویایی فعال در دیپلماسی وزارت خارجه ایران و در راس این وزارتخانه، یعنی شخص دكتر محمد جواد ظریف حكایت می كند.
البته وزیر امور خارجه ایران دی ماه سال گذشته نیز به منظور شركت در نشست بین المللی رایسینا به دهلی نو سفر كرده بود و علاوه بر سخنرانی در این نشست با مقامات هندی درخصوص راه های توسعه روابط دو كشور گفت و گو كرد.
گزارش از علی نصیری**
آساق**1378**1663**