فردوسی و عصر دیجیتال

در فضای مجازی مطلبی را انتشار دادم و از مخاطبان خواستم، یك بیت شعر از فردوسی را كه برای آنها بیشترین جذابیت شنیداری را دارد ، بیان كنند.
برخی ها كه از اصل، به شعر چندان توجه و علاقه ای نشان ندادند، عده ای نیز به اشتباه شعر مولوی ، سعدی و حافظ را به عنوان یكی از بیت های شعر فردوسی قلمداد كرده بودند.
پارسال نیز به مناسبت 25 اردیبهشت ماه سالروز بزرگداشت حكیم ابوالقاسم فردوسی ، از تعدادی از كاربران خواستم یك بیت از اشعار فردوسی را به صورت صدای خوانشی (Voice) برای من بفرستند.
جالب اینكه تنها 10 نفر ، آنهم چند بیت ها و مصرع ناتمام از شعر فردوسی را بلد بودند و مابقی حتی در خوانش اشعار از روی شاهنامه نیز دچار اشتباه شده بودند.
این نسل جوان ، انگار شعر فردوسی را برای كنكور و نمره گرفتن در درس فارسی بلد شده اند یا چندان تمایلی به خوانش حماسی آن نشان نمی دهند.
این روزها ، در فضای مجازی گزاره های ادبی كه برخی از آنها از پایه و اساس بی مفهومند، برای 'لایك ' خوردن صفحه ها منتشر می شود، ولی خبری از فردوسی در بین نشر مجازی نیست.
به طور مثال جملاتی از جعفر پناهی گرفته تا خسرو شكیبایی یا از شریعتی تا نیچه نقل می شود كه گاهی به كتاب آنها كه رجوع شود هیچ منبع و ماخذه در این زمینه وجود ندارد اما بارها آن را به اشتراك گذشته اند.
اینها ، حتی در نشر دیالوگهای از بازیگران فیلمهای فارسی یا سریالهای تلویزیونی از هم پیشی می گیرند اما بازهم در فضای مجازی خبری از شعر فردوسی وجود ندارد.
جالب اینكه در روزهای اخیر در فضای مجازی شناخت از فردوسی نه شناخت معرفتی ، مفهومی و ساختاری است بلكه تنها به یك ' این همانی ' اسمی تبدیل شده است.
پس از حذف برنامه 90 از تلویزیون و پخش نشدن برنامه عادل فردوسی پور تهیه كننده این برنامه ، نهایت نامی كه از فردوسی در فضای مجازی برده شد، هشتگ زدن (#) به نام فردوسی به جای فردوسی پور بود.
این بماند، از سوی دیگر آگهی های جالبی نیز این روزها در خصوص شاهنامه فردوسی در فضای مجازی منتشر می شود، مبنی بر اینكه جواب سوالات كتاب ادبیات یا ترجمه شعر فردوسی پایه نهم ، برای دریافت جزوه پیام خصوصی (دایركت) بدهید!!!
سوال اینجاست ، مگر شعر مولوی، حافظ و سعدی و فردوسی با زبان پارسی نوشته نشده اند، كه عده ای در فضای مجازی آگهی ارائه كسب و كار ترجمه یا معنی خوانی را می دهد.
نسل جوان در فضای مجازی در حالی به ادبیات فارسی از جمله شعر فردوسی كمتر توجه می كند كه شاهنامه خوانی در فرهنگ مردم چهارمحال و بختیاری سالها قدمت دارد.
سالهاست كه شاهنامه فردوسی در مناطق مختلف بختیاری نشین چهارمحال و بختیاری از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
شاهنامه خوانی در ایل بختیاری براساس گویش رایج محلی خوانش می شود و شاهنامه خوانان ابیات را با ریتم و ضرباهنگ وزنی بحر متقارب ' فعولن فعولن فعول 'خوانش می كنند.
ریتم حماسی فعولن در تمامی خوانش ها رعایت می شود حتی در تغزل داستان بیژن و منیژه كه باید فراز و فرودهای كلامی رعایت شود،هر چند در تمامی سالها شاهنامه خوانی پیرمردها بر اساس همین بحر انجام می شود.
در چهارمحال و بختیاری در بین عشایر بختیاری شاهنامه خوانی به یك رسم تبدیل شده است و در بیشتر شب نشینی ها پیشتر از شاهنامه خوانی دورهمی استفاده می شد.
در بین ایل بختیاری شاهنامه رویكردی اجتماعی داشته است، آنچنان كه مردمان این دیار برای فرزندان خود نامهایی از شاهنامه و اسطوره های پهلوانی انتخاب می كردند.
شاهنامه در بین سرزمین بختیاری به عنوان ˈ هفت لشگر ˈ معروف است و نقاله خوانی و شاهنامه خوانی به عنوان یك فرهنگ بومی در این منطقه درآمده و هر كدام از شخصیت ها و كاراكترهایی داستانی كه در شاهنامه به عنوان یك اسطوره اند، نماد یك فرهنگ و اندیشه می باشند.
نام برخی از مناطق جغرافیایی سرزمین بختیاری از جمله ˈ رستم آبادˈ ، ˈ كوه رستم ˈ و ˈ دژسفید ˈ برگرفته از مفاهیم شاهنامه است و شاهنامه فردوسی، برای مردم این خطه تنها قصه و داستان نبرد نیست، بلكه یك اثر ستایشگری خداوند است.
یك دانش آموخته رشته ادبیات فارسی می گوید : فضای مجازی بر روی ادبیات عامیانه اثرگذار بوده است چه برسد به ادبیات فاخر كه نسل جوان و نوجوان گاهی به آن نیم نگاهی هم نمی كند.
شیرین حیدری در گفت و گو با ایرنا افزود : وقتی در ارسال پیام یا متن در فضای مجازی واژگان فارسی به اشتباه نوشته می شود، چه انتظاری باید داشت كه كاربران به سراغ خوانش شاهنامه بروند.
به گفته وی، اگر چه در بسیاری موارد بخشی از جمعیت جوان و نوجوان به شعر فردوسی توجه نمی كنند اما در بین این نسل نوجوانان و جوانانی وجود دارند كه نقالی خوانی و شاهنامه خوانی را به اندازه هنر تئاتر دنبال می كنند.
حیدری با بیان اینكه نقش رسانه ها در تبیین اندیشه فردوسی و شعر او بسیار اثرگذار خواهد بود افزود: فردوسی یك چهره ایرانی جهانی شده است و در بیشتر محافل ادبی جهان می توان نام فردوسی را معرفی كرد و باید برای معرفی بیشتر این چهره جهانی از رسانه های فضای مجازی بیشترین بهره را برد.
به گزارش ایرنا، شاهنامه، مجموعه تاریخ و فرهنگ اقوام ایرانی است كه همه وجوه زندگی، اعتقادات، باورها و دستاوردهای فكری، دینی، اخلاقی و اجتماعی آنان را در خود جای داده است.
شاهنامه فردوسی حدود 60هزار بیت شعر دارد و بزرگترین حماسه ملی ایران است و این كتاب غیر از حماسه ای بودن دارای پندها ، نصیحت ها ، اخلاق و ادب بوده است، چرا كه فردوسی زنده كننده زبان و هویت ملی ایرانی است.
فردوسی، قالب مثنوی و بحر متقارب را برای نظم داستان های تراژیك شاهنامه برگزیده و به دلیل آگاهی و علاقه به واژه های فارسی از لغت عربی در آن استفاده نكرد.
بیست و پنجم اردی بهشت یادآور شهیر مرد سرزمین پارسی گوی ایران است كه همواره پارسی زبانان از او سایش می كنند.
2097