پندآموزي از قرآن در پرتو آساني آيات

رمضان المبارك، تنها نهمين ماه قمري و يك ماه از ميان ماه ها و زماني مانند ديگر زمان ها نيست؛ بلكه به نص صريح آيات قرآن، (شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن/ آيه 184 سوره مباركه بقره) زمان نزول كتاب مقدس مسلمانان است و به گفته پيامبر اكرم (ص) در خطبه شعبانيه «أَيهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيكمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَة؛ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَيامُهُ أَفْضَلُ الْأَيامِ وَ لَيالِيهِ أَفْضَلُ اللَّيالِي وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ». اي مردم به درستي كه ماه خدا با بركت، رحمت و آمرزش به شما رو كرده است، ماهي كه نزد خدا بهترين ماه ها و روزهاي آن بهترين روزها و شب هايش بهترين شب ها و ساعاتش بهترين ساعت‌هاست (عيون اخبار رضا، ج 1، ص 358).
در اين ماه علاوه بر روزه كه بر اساس آيه قرآن بر مسلمانان واجب است (يَا اَيُّهَا الَّذينَ ءَامَنُوا كُتِبَ عَلَيكُم الصِّيَام كَما كُتِبَ عَلي الَّذينَ مِن قَبلِكُم لَعَلَّكُم تَتَّقُون، آيه 183 سوره مباركه بقره)، اعمال ديگري وارد است.
خواندن قرآن و تدبر در مفاهيم آن به دليل اهميت اين كتاب همچنين تاسي به سنت پيامبر، امامان و علماي مسلمان مهم ترين عمل بعد از انجام واجبات است. چنانكه سنت جزء خواني يا ترتيل خواني در اين ايام همچنان در مساجد و اماكن متبركه رواج دارد و بنابر اقوال متقن امامان شيعه اين سنت را زنده نگه مي داشته اند و براي نمونه امام رضا (ع) هر سه روز از ماه مبارك رمضان يكبار قرآن را ختم مي كردند.
به مناسبت رمضان المبارك 1440 هجري قمري، گفتارهايي را در باب چرايي اهميت خواندن قرآن، چگونه خواندن و تدبر در آن با هم مي خوانيم.

**پندآموزي از قرآن
«و لقد يسّرنا القران لِلذكر فَهل مِن مُد‌َّكِر» (سوره مباركه قمر، آيه 17) قطعا قرآن را براي پندآموزي آسان كرده ايم، آيا پندگيرنده اي هست؟
آسان بودن قرآن براي ذكر به اين معناست كه فهم آن براي شنونده آسان است و شنونده مي تواند منظور و مقصود خداوند متعال را درك كند و هر كس به اندازه فهم خود از قرآن كريم مي فهمد (علامه طباطبايي، الميزان، ج ١٩، ص ١٣٤).
قرآن كريم از ابعاد گوناگوني آسان است؛ از جهت لفظ كه تلاوت آن را آسان و در همان حال زيبا كرده و محتوي كه شامل داستان و مثال هاي بسيار است و مطابقت آن با فطرت انسان كه پذيرش آن را ممكن مي كند. در اين سوره مباركه چهار بار اين آيه تكرار شده است، آيات ١٧، ٢٢، ٣٢ و ٤٠. البته شرط بهره گيري از قرآن كريم توجه، دقت و تدبر است، لذا انسان غافل و فراموشكار بهره اي از آن ندارد. (تفسير نور، محسن قرائتي، ج ١١، ص٣٥١-٣٥٢).
از آنجا كه قرآن كريم براي همه مردم نازل شده است: «و ما ارسلناك الا كافة للناس بشيرا و نذيرا ولكن اكثر الناس لايعلمون» (سوره مباركه سبأ، ٢٨). ما نفرستاديم تو (پيامبر اكرم ص) را مگر براي همه مردم كه بشارت دهي و انذار نمايي اما بيشتر مردم نمي دانند.
به همين دليل بايد فهم آن براي همه مردم آسان باشد. آساني فهم قرآن كريم فقط در محدوده رعايت مسائل اخلاق فردي، اجتماعي، اعتقادي و مانند آن نيست، بلكه در كل ساحت قرآن كريم است. آسان بودن شايد براي انسان ها در مسائل اخلاقي و فردي و اجتماعي روزمره و مرتبط، محسوس تر است. چند نمونه از آساني فهم آيات الهي؛
- « قولوا للناس حسنا» (سوره مباركه بقره، آيه ٨٣)
با مردم با زبان نيك سخن بگوييد.
- «اوفوا بالعقود» (سوره مباركه مائده، آيه 1)
به عهدها و عقود خودتان وفادار باشيد.
- « كل نفس ذائقة الموت» (سوره مباركه عنكبوت، آيه ٥٧) همه موجودات طعم مرگ را مي چشند.
- « يا بني أقم الصلوة و امر بالمعروف و انه عن المنكر و اصبر علي ما اصابك» (سوره مباركه لقمان، آيه ١٧) اي فرزندم نماز بخوان و امر به كارهاي خوب كن و از كارهاي بد، نهي كن و در سختي هاي زندگي صبر كن.
- « واقصد في مشيك و اغضض من صوتك» (سوره مباركه لقمان، آيه ١٩) در تمام امور زندگي ميانه رو باش (از افراط و تفريط دوري كن) حتي در گفت وگو ها صدايت به اندازه متوسط بلند باشد. (نه آرام و نه بلند سخن بگو).
- «و بالوالدين إحسانا» (سوره مباركه نساء، آيه ٣٦)
با پدر و مادرت به احسان و نيكوي رفتار كن.
- «يا ايها الناس . . . لا تتبعوا خطوات الشيطان إنه لكم عدو مبين انما يأمركم بالسوء الفحشاء» (سوره مباركه بقره آيات ١٦٨، ١٦٩).
اي مردم . . از شيطان اطاعت نكنيد او دشمني آشكار براي شماست او دايم شما را به كارهاي بد و فحشا امر مي كند.
- «فأمساك بمعروف او تسريح بإحسان» (سوره مباركه بقره، آيه ٢٢٩) زن و شوهر يا با هم به خوبي زندگي كنيد يا به خوبي (بدون نزاع و درگيري) از هم جدا شويد.
از اين سنخ آيات سهل فهم در قرآن كريم براي بشر آسان است، البته فهم در مرحله اول است و تدبر و عمل به آن در مراحل بعدي و البته دشوارتر.

امام علي عليه السلام مي فرمايند:
«الله الله في القران، لايسبقكم بالعمل به غيركم»
(ميزان الحكمه، ري شهري، ج 9، ص٣٢٨). خدا را! خدا را ! در باره قران، مبادا ديگران بر عمل به آن، بر شما پيشي گيرند.
فهم قرآن كريم آسان است و آنقدر عمل به آن براي انسان آرامش مي آورد كه امام علي (ع) مي فرمايد مواظب باشيد، ديگراني كه قرآن را نشنيده اند، به آن عمل كنند و شما مسلمان ها از آن دور باشيد.
فراهنگ**9157** 9053