مسجد جامع كهن ترين بناي تاريخي شهر سمنان

به گزارش ايرنا، مسجد جامع سمنان واقع در مركز شهر سمنان در خيابان امام خميني(ره) در قرن نخست هجري و بر روي خرابه‌هاي آتشكده بنا شده، اما از اثرهاي به جا مانده دراين بنا رد پايي از دوره سلجوقي و تيموري نيز به چشم مي خورد؛ به گفته كارشناسان سبك معماري مسجد جامع سمنان، به شيوه معماري آذري است.
در كتاب مرات البلدان صنيع‌الدوله آمده است: در زمان خلافت علي بن ابيطالب(ع)، ايشان فرمودند از كوفه تا بخارا هزار و يك مسجد بنا كنند، در حكومت عبدالله بن عمر، ثروتمندان سمنان مسجد كنوني شهر را ساختند ولي اين بنا داراي چندان شكوهي نبود. پس از آن بارها افراد زيادي بر بناي ابتدايي افزودند، براي مثال، گنبد باختري و شبستان شمالي را خواجه‌وند، ابوسعيد سمناني و خواجه نظام‌الدين در دوران سلطنت سنجر سلجوقي ساختند و شبستان جنوبي را شيخ ركن‌الدين علاالدوله سمناني در زمان وزارت ارغون خان بنا كرد و چون خرابي به وجود آمده بود، در زمان فتحعلي شاه، ذوالفقارخان به تجديد آن پرداخت.
اين يادمان تاريخي داراي دو ورودي، يك مناره و چندين فضاي معماري مانند صحن، ايوان بزرگ، مقصوره غربي و سه شبستان شمالي، جنوب و شرقي است.
ايوان بزرگ با ارتفاع 21 متر در بخش غربي صحن از ديگر شاهكارهاي معماري مسجد جامع سمنان محسوب مي شود كه از آثار خواجه شمس الدين علي باليچه سمناني وزير شاهرخ تيموري است و چنان اين بنا با شكوه و جلال است كه وقتي به ارتفاع و ابهت اين بناي مذهبي و تاريخي نگاه مي كني از ساخت چنين بنايي در زمان هاي دور با وجود امكانات معدود آن زمان حيرت زده خواهي شد و نبوغ معماران سمناني را تحسين خواهي كرد.
با گذر ايوان مسجد جامع و ورود به صحن مسجد كه به شكل مستطيل و به طول 27 متر و عرض 25 متر است بايد تصميم بگيريد مي خواهيد سفر تاريخي خود را با ورود به كداميك از شبستان ها شروع كنيد.
مسجد جامع سمنان داراي سه شبستان است كه هريك در دوره اي از تاريخ ساخته شده‌اند؛ قديمي ‌ترين شبستان مسجد، شبستان زمستاني آن است.
قديمي‌ترين شبستان اين مسجد موسوم به شبستان زمستاني در ضلع جنوبي مسجد قرار دارد، اين شبستان كاملا به سبك خراساني ساخته شده و در معماري آن سعي شده طاق‌ها كوتاه‌تر شوند.
شبستان شمالي مسجد جامع، شامل 16ستون مدور و قطور است كه بر روي آن طاق‌هاي ضربي شبستان استوار شده و توسط خواجه نظام الدين سمناني ساخته شد.
شبستان شرقي كه به شبستان ابا حرب معروف است در ابتدا شبستان كوچكي بوده كه توسط امير اجل ابو حرب بختيار حاكم قومس در دوره غزنويان بنا شده بود و سپس در دوره تيموريان حاكمان وقت آن را خراب كردند و شبستان بزرگتري ساختند.
شبستان شرقي به وسيله هشتي هاي كوچك باطاق گنبدي كم خيز مزين به تزئينات بسيار زيباست كه به بازار تاريخي حضرت راه مي‌يابد.
در گوشه شمال شرقي اين شبستان مناره‏ زيباي اين بنا خودنمايي مي كند كه كه بيش از 31 متر ارتفاع دارد، روي بدنه آجري آن كتيبه‌اي به خط كوفي نوشته شده است و طبق متون تاريخي قدمت آن مربوط به قرن سوم هجري قمري و دوره سلجوقي است.
تزئينات مناره شامل تزئينات آجري است كه در هفت بخش با طرح هاي متنوع خود جلوه خاصي به بنا بخشيده است.
مناره مسجد جامع سمنان به واسطه اهميتش با وجود پيوستگي آن با بناي مسجد جامع داراي شماره ثبت جداگانه در فهرست آثار ملي است.
مسجد جامع سمنان در سال 1310 به شماره 163 در فهرست آثار ملي ثبت شده است.
7342/6103