ایران رتبه نخست اهدای عضو را در آسیا دارد

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ پدر داغدار وقتی دید دلبند 18 ماهه‌اش حوصله تلخی دنیا را دیگر ندارد و عطای آن را به لقایش بخشیده است، رضایت داد تا بخشی از وجود عزیزش، ققنوس وار مایه زندگی دیگران شود و بدین ترتیب جان بیماری نجات یابد و حالا روح معصوم این كودك خردسال چون خنده‌ای برلب غمدیده‌ای نشست و شكفت. این نمونه ای از عمل انسان دوستانه اهدای عضو است كه در سطح كشور اتفاق می افتد.

نخستین پیوند انجام شده در ایران به 1314 خورشیدی و به پیوند قرنیه بازمی گردد. پس از آن پیوند كلیه در 1347 خورشیدی انجام گرفت و با توسعه علم پزشكی و ارتقای تبحر پزشكان پیوند مغز استخوان در 1369 خورشیدی، پیوند قلب و كبد در 1372 خورشیدی، پیوند ریه در 1379 خورشیدی و در نهایت پیوند روده و پانكراس در 1385 خورشیدی صورت پذیرفت.

نخستین لایحه‌‏ پیوند اعضای افراد فوت شده در 1372 خورشیدی به مجلس شورای اسلامی تقدیم و چهار سال پس از آن نیز آیین‌نامه‎ مركز دیالیز و پیوند اعضا تدوین شد. پس از تغییر و تحول های بسیار و در 1381 خورشیدی شبكه‎ فراهم آوری اعضای پیوندی ایران شكل گرفت كه وظیفه‎ شناسایی بیماران مرگ مغزی شده در بیمارستان‎ها، ویزیت و گفت وگو با خانواده‎های این بیماران را برعهده داشت. اهدای عضو عملی انسان دوستانه و تصمیمی از جنس نور و روشنایی است كه زندگی دوباره ای به افراد نیازمند عضو می بخشد و برای همیشه آثار این كار خیر برای اهدا كننده باقی می ماند.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوم شهریور 1395 خورشیدی 31 اردیبهشت را همزمان با سالروز صدور فتوای تاریخی امام خمینی(ره) مبنی بر جایز بودن اهدای عضو به عنوان «روز ملی اهدای عضو» نامگذاری كرد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز ملی اهدای عضو با «فرحناز صادق بیگی» رییس واحد فراهم آوری اعضای بیمارستان مسیح دانشوری به گفت وگو پرداخته است.

-در ادامه متن گفت وگو را می خوانیم:
**ایرنا: اهدای عضو از چه زمانی و به چه دلیل به وجود آمده است؟
***صادق بیگی: اهدای عضو از 60 سال پیش در دنیا به وجود آمد زیرا مرگ مغزی حالتی نادر از مرگ است كه با وجود اینكه فرد دچار مرگ شده اما قلب او چون شبكه عصبی خودكار دارد، كار می كند كه این امر هم به شرط اینكه پزشك بتواند به آن دارو و اكسیژن برساند، انجام می گیرد.

**ایرنا: مرگ مغزی در گذشته هم اتفاق می افتاده است به چه دلیل بحث اهدای عضو پیش نمی آمده است؟
***صادق بیگی: مرگ مغزی در گذشته هم وجود داشت اما به دلیل اینكه دستگاه های تنفس مصنوعی هنوز ساخته نشده بود، هر فردی كه دچار مرگ مغزی می شد پس از 2 دقیقه قلب او هم از كار می افتاد.

**ایرنا: چه افرادی می توانند اعضای بدن خود را به شخصی دیگر اهدا كنند؟
***صادق بیگی: از كودك سه ماهه تا انسان 80 ساله كه دچار مرگ مغزی شود و دارای اعضای بدن سالمی باشد می تواند اعضای بدن خود را به فرد دیگر اهدا كند.

**ایرنا: چند مورد از اعضای بدن فرد دچار مرگ مغزی شده قابل اهدا هستند؟
***صادق بیگی: شخصی كه دچار مرگ مغزی شده باشد قادر است یك تا هشت عضو بدن خود را به فرد دیگری اهدا كند.

**ایرنا: ایران به لحاظ اهدای عضو در سطح جهانی و منطقه ای در چه وضعیتی قرار دارد؟
***صادق بیگی: برترین كشورها در زمینه اهدای عضو در سطح جهان اسپانیا و كشورهای اسكاندیناوی هستند. ایران به لحاظ اهدای عضو در سطح جهان رتبه 35 و رتبه نخست در آسیا را دارا است.

**ایرنا: وضعیت اهدای عضو در كشور چگونه است؟
***صادق بیگی: در حال حاضر یك چهارم ظرفیت اهدای عضو كشور مورد استفاده قرار می گیرد. برای نمونه در 1387خورشیدی یك هزار مورد اهدای عضو داشته ایم. یكی از دلایل آن را باید عدم رضایت خانواده ها دانست زیرا با توجه به شرایط روحی خانواده ها، آنها رضایت نمی دهند تا اهدای عضو صورت پذیرد. همچنین كمبود واحدهای فراهم آوری هم مهم هستند. به همین دلیل واحدهای فراهم آوری باید افرادی را كه دچار مرگ مغزی می شوند به موقع شناسایی كنند تا اقدام های لازم برای اهدای اعضای آنها انجام شود.

**ایرنا: مرگ مغزی در فرد چگونه انجام می گیرد و چه تفاوتی می تواند با ایست قلبی داشته باشد؟
***صادق بیگی: همانگونه كه ما برای قلب نوار قلبی داریم و وقتی این نوار قلبی شخص بیمار صاف می شود یعنی اینكه فرد دچار مرگ شده، برای مغز هم همین گونه است. اینكه یك انسان حیات داشته باشد باید قلب و هم مغز او زنده باشد و اگر هر كدام از اینها دچار مرگ شود یعنی ایست قلبی یا مرگ مغزی رخ داده است و شخص نمی تواند زنده باشد. در ایست قلبی اگر قلب از كار بیافتد بلافاصله مغز هم از كار می افتد اما هنگامی كه مرگ مغزی رخ می دهد به دلیل اینكه قلب یك شبكه عصبی خودكار دارد، مدتی كوتاه به ضربان خودش ادامه می دهد كه این امر هم مشروط بر این است كه ما از طریق دستگاه تنفس مصنوعی به آن اكسیژن برسانیم و دارو بدهیم. البته خود قلب هم اگر حتی تمام این كارها برایش انجام بدهیم بعد از 2 روز تا 2 هفته از كار می افتد و انسان دچار مرگ می شود. بنابراین وقتی كه یك پزشك می گوید كه سلول های مغزی فرد مُرده است، خانواده ها باید پذیرند كه وقتی مرگ مغزی ایجاد می شود مانند ایست قلبی است و امكان ندارد كه فرد زنده بماند و پزشك از این شخص قطع امید كرده است.

**ایرنا: پذیرفتن مرگ فردی كه قلبش هنوز می‌زند، این تصور را برای خانواده ایجاد می‌كند كه هنوز زنده است، چطور خانواده ها رضایت به این كار دهند؟
***صادق بیگی: همانگونه كه ایست قلبی یك امر پذیرفته شده است و خانواده ها پذیرفته اند كه وقتی فرد دچار ایست قلبی می شود، درگذشته است باید به آنها آموزش داده شود كه بدانند وقتی فرد دچار مرگ مغزی هم می شود، تفاوتی با آن ندارد. همانگونه كه با دستگاه های خاصی یك قلب یا كلیه را زنده نگه می دارند مرگ مغزی هم به همین صورت است و چون با استفاده از دستگاه های خاص به آن اكسیژن و سرُم وصل می كنند، قلب خون را به جاهای دیگر بدن می رساند و همین امر هم این امكان را به پزشك می دهد كه بتواند اعضای بدن شخص مرگ مغزی شده را اهدا كند. بنابراین اگر همان موقع كه فرد دچار مرگ مغزی می شد، قلب هم از كار می افتاد، بحث اهدای عضو هم پیش نمی آمد.

خانواده ها باید بدانند كه مرگ مغزی صد در صد غیرقابل برگشت است. ما مواردی داشته ایم كه خانواده ها به دلایلی رضایت به اهدای عضو نداده و امیدوار بوده اند كه فرد سلامت خود را به دست آورد اما در ایران یك مورد هم اتفاق نیافتاده كه فردی كه دچار مرگ مغزی شده بتواند سلامت خود را به دست آورد در حالی كه این فرد با اعضای بدن خود می توانست، زندگی را به چندین بیمار دیگر هدیه كند و جان آنها را نجات دهد. در هیچ كجای دنیا هم یك مورد گزارش نشده كه فردی كه دچار مرگ مغزی شده بهبود یافته باشد.

باید به این نكته هم اشاره كرد كه عده ای مرگ مغزی را با كُمای عمیق اشتباه می گیرند در كُمای عمیق سلول های مغزی فرد زنده است و امكان دارد كه سلامت خود را به دست آورد اما در مرگ مغزی سلول ها مرده اند و امكان ندارد كه فرد بهبود پیدا كند.

**ایرنا: این آموزش دادن به خانواده ها كه در مورد آن صحبت كردید، وظیفه كدام نهادها است و باید چگونه انجام گیرد؟
***صادق بیگی: رسانه ها باید در این حوزه فعال باشند. به ویژه صدا و سیما كه در ایران بیشترین مخاطب دارد باید در زمینه اهدای عضو برنامه های خاصی تولید كند و گزارش هایی در این زمینه برای مردم نشان دهد تا مردم با مرگ مغزی بیشتر آشنا شوند و این پدیده را نیز به مانند ایست قلبی باور كنند. همچنین كارت اهدای عضو باید قانونی اعلام شود؛ یعنی اگر فردی كارت اهدای عضو داشت و اعلام كرد كه اگر دچار مرگ مغزی شد، اعضای بدنم را اهدا كنید، دیگر شرط رضایت خانواده برای اهدای اعضای بدن او لازم نباشد.

پژوهشم**9370**2059**9131