«صله رحم» و به یاد داشتن نزدیكان و برقراری ارتباط با آنها یكی از راههای مهم ابراز محبت، مهروزی و نوع دوستی به حساب میآید. با توجه به اهمیت و كاركرد مهمی كه این واجب الهی در زندگی فردی و اجتماعی به دنبال دارد برای تقویت و گسترش فرهنگ نوعدوستی و صله رحم سزاوار است با شناسایی و برطرف كردن آسیبهای پیشروی آنها موجبات بهره مندی از بركات این واجب دینی را فراهم كنیم.
در مذمت و نكوهش قطع ارتباط با خویشاوندان و شومی آن همین بس كه در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده: «مبادا با كسی كه قاطع رحم است رفاقت كنی؛ زیرا من او را در سه موضع از قرآن یافتم كه به او لعن شده است».
خداوند عز و جل می‌فرماید (23 سوره محمد): پس (ای منافقان) آیا امید بستید كه چون (از خدا) برگشتید (یا سرپرست مردم شدید) در (روی) زمین فساد كنید و خویشاوندیهای خود را از هم بگسلید. (24) آنهایند آن كسانی كه خدا لعنتشان كرده است و آنها را از گوش و چشم هایشان كور كرده است» و فرموده است (24 سوره رعد): «آن كسانی كه بشكنند پیمان خدا را پس از بستن آن و ببرند از آنچه خدا فرمان داده كه پیوست باشد و فساد كنند در زمین، آنانند كه لعنت از آن آنهاست و بدخانمانی» و در سوره مباركه بقره فرموده است (27): «آن كسانی كه بشكنند عهد و پیمان خدا را پس از بستن آن و ببرند آنچه را خدا فرمان داده كه پیوست شود و فساد كنند در زمین هم آنانند زیان كاران».
در ادامه احادیثی از ائمه اطهار (ع) در وصف ثواب صله رحم؛
* قال رسول الله (ص): انَّ أعجَل الخیرِ ثواباً صلهُ الرَّحم. «الكافی، ج 2، ص 160»؛ پاداش صله رحم، سریعترین پاداش كار خیری است كه به انسان میرسد.
* قال الامام علی (ع): ما آمَنَ باللهِ مَنْ قَطِعَ رحِمَهُ. «غررالحكم، ص 407، ح 9327»؛ كسی كه با خویشاوندان خود قطع رابطه كند، به خدا ایمان نیاورده است.
* قال الامام علی (ع): انَّ صلهَ الارحام لَمِن موجباتِ الاِسلام اِنَّ اللهَ سبحانَه أمَر بِإكرامِها «غررالحكم، ص 406، ح 9290»؛ همانا صله رحم از واجبات دین اسلام است و خداوند سبحان نسبت به اكرام ارحام و خویشان امر فرموده است.
* حضرت علی (ع) فرمودند: أنه تعالی یَصل مَن وصلِها و یَقطَعُ مَن قَطَعها و یَكرَم مَن أكرَمَها «غرر الحكم، ص 406، ح 9290»؛ همانا خداوند متعال به كسی كه صلهرحم كند، توجه و عنایت میكند و كسی كه با خویشاوندان خود قطع رابطه كند، خداوند توجه خویش را از او سلب میكند.
* قال الامام علی (ع): من أفضَلِ المُرُوّهِ صلَهُ الرّحم. «غررالحكم، ص 406، ح 9299»؛ صله رحم، از برترین جوانمردی هاست.
* قال الامام علی بن الحسین (ع): ما مِنْ خُطْوَهٍ أحبُّ الی اللهِ من خُطْوَتین: خُطْوَهٌ یُسَرُّ بِها صفَّا فی سبیلِ الله تعالی وَ خُطوَهٌ الی ذی رَحم قاطعٍ. «بحار الانوار، ج 74، ص 87»؛ دو گام نزد خداوند، محبوبترین گام هاست؛ گامی در راه خدا برای تحقق لشكر اسلام (برای جهاد) و گامی به سوی خویشاوندی كه با انسان قطع رابطه كرده است.
* قال رسول الله (ص): اَلصّدَقَهُ بِعَشرَهٍ و القَرضُ بثَمانیهَ عَشَرَ و صلَهُ الرَّحم بأربعهٍ و عِشْرین وَ صلهُ الِاخوان بِعِشْرینِ. «بحار الانوار، ج 74، ص 31» رسول خدا فرمودند: پاداش صدقه در راه خدا، ده برابر است و قرض دادن، هیجده برابر و پاداش صله و پیوند با خویشاوندان، بیست و چهار برابر و پیوند با برادران دینی، بیست برابر است.
* قال رسول الله (ص): مَنْ مَشی الی ذی قرابهٍ بنفسِهِ و مالِهِ لیَصِلَ رَحِمَه أعطاهُ الله عزّ و جلّ اجرَ مِأه شهیدٍ. «وسائل الشیعه، ج 6، ص 286»؛ كسی كه با جان و مالش در پی صلهرحم بر آید، خداوند متعال اجر صد شهید را به او عطا میكند.
* قال الامام علی (ع): صِلوُا أرحامَكُم و لو بالتّسلیمِ. «الكافی، ج 2، ص 155»؛ با بستگان و خویشان صله رحم كنید، هر چند با سلام كردن باشد.
* قال الامام الصادق (ع): … أفضَلُ ما توصَلُ بِهِ الرَّحِم كفُّ الأذی عَنْها. «الكافی، ج 2، ص 151»؛ برترین چیزی كه با آن صله ارحام انجام میگیرد، خودداری از آزار و اذیّت آنان است.
* قال الامام الصادق (ع): صِلَهُ الارحام تُحسِّنُ الخُلقَ و تُسَمِّحُ الكَفَّ و تُطَیِّبُ النَّفسَ و تَزیدُ فی الرّزقِ و تُنسئُ فی الأجلِ. «الكافی، ج 2، ص 158»؛ صله ارحام، اخلاق را نیكو، دست را با سخاوت، دل و جان را پاك و روزی را زیاد میكند و مرگ را به تأخیر میاندازد.
* قال الامام الصادق (ع): اِنَّ صلهَ الرَّحم و البرّ لیُهَوِّنانِ الحسابَ و یَعصِمانِ من الذُّنوبِ.«بحار الانوار، ج 74، ص 131»؛ صله رحم و نیكی كردن، حساب رسی را آسان می كنند و انسان را از گناه باز می دارند.
* قال الامام الباقر (ع): صِلَهُ الارحام تُزَكّیِ الاعمال و تَدفَعُ البلْوی. «الكافی، ج 2، ص 152»؛صله ارحام، اعمال را پاك و بلاها را دور می سازد.
* قال رسول الله (ص): اُوصِیَ الشّاهِدَ مِنْ اُمَّتی و الغائِبَ مِنهُم و مَن فی اصلابِ الرجالِ و أرحامِ النّساءِ الی یوم القیامَهِ أن یَصِلَ الرَّحم … . «الكافی، ج 2، ص 158»؛ سفارش می كنم حاضران و غائبان از امتم را و كسانی را كه در پشت پدران و در رحم مادران خویش هستد تا روز قیامت صلهرحم كنند گر چه به فاصله یك سال راه باشد؛ زیرا صلهرحم جزو دین است.
* قال الامام الرّضا (ع): یَكونُ الرّجل یَصِلُ رَحِمَهُ فیكونُ قَد بَقِیَ من عمرِهِ ثلاثُ سنین فَیُصَیِّرُها اللهُ ثَلاثینَ سَنَهً … . «الكافی، ج 2، ص 150»؛ چه بسا مردی كه سه سال از عمرش بیش نمانده، ولی صله رحم به جا آورد و خدا به خاطر این كار، عمرش را به سی سال افزایش دهد و خدا آنچه را می خواهد انجام می دهد.
* قال رسول الله (ص): مَن ضَمِنَ لی واحِدهً ضمِنتُ لَهُ اربعهً یَصِلُ رَحمَه فَیُحِبُّهُ اللهُ تعالی و یُوَسِّعُ علیهِ رِزْقَهُ … . «بحار الانوار، ج 74، ص 92»؛ هر كس برای من، انجام دادن یك كار را تضمین كند، من چهار چیز را برای او تضمین می كنم: صله رحم كند تا خداوند او را دوست بدارد و روزیش را وسیع نماید، عمرش را زیاد و او را در بهشت جای دهد.
* قال الامام علی (ع): صلهُ الرّحم تُوجِبُ المُحبَّه و تكبِتُ العدوّ. «غررالحكم، ص 46، ح 9309»؛ صله رحم باعث ایجاد محبت (در بین خویشاوندان) و خوار و حقیر شدن دشمنان می شود.
* امام علی (ع): اِنّ الرّحم اذا تَماسَتْ تَعاطَفَتْ. غررالحكم، ص 406، ح 9301»؛ خویشاوندان اگر با یكدیگر تماس و ارتباط برقرار كنند، نسبت به یكدیگر مهربان و با عطوفت می شوند.
* قال الامام علی (ع): صلهُ الرَّحم تُدِرُّ النِّعمَ و تَدفَعُ النِّقَم. «غررالحكم، ص 406، ح 9305»؛ صله رحم نعمت ها را بر شما سرازیر می كند و گرفتاری ها را دور می سازد.
* قال الامام الصادق (ع): صلهُ الرّحم و حسنُ الجوارِ یعمُرانِ الدّیارَ و یزیدانِ فی الاعمارِ.
«بحار الانوار، ج 74، ص 120»؛ صله رحم و خوش رفتاری با همسایه، شهرها را آباد و بر عمرها می افزاید.
* قال الامام علی (ع): فی صلهِ الرَّحِمِ حراسَهُ النِّعم. «غررالحكم، ص 406، ح 9314»؛ صله رحم، باعث پاسداری (و حفظ) نعمت ها است.
احادیث و روایات فراوانی در وصف و بزرگی و ارزش صله رحم در دین مبین اسلام بیان شده كه در این مجال امكان بیان همه آنها نبود.
تهیه و تنظیم از: علی اكبر قزوینیان
فراهنگ ** 1355**9157
تهران- ایرنا- دین مبین اسلام اعمال بسیاری برای داشتن زندگی خوب معرفی كرده كه «صله رحم» یكی از آنهاست؛ اسلام برای افزایش رزق و روزی، طول عمر و بردن ثواب مضاعف به مسلمانان آن را توصیه كرده و در قرآن، احادیث و روایات به كرار بر آن تاكید دارد.
