اعتراضات مردمی شمال آفریقا و حضور بازیگران خارجی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، «محمد حمدان دقلو» معاون رئیس شورای نظامی سودان جمعه ۳خرداد با «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در عربستان دیدار کرد. عربستان سعودی و امارات وعده تسهیل ارائه کمک‌های مالی به شورای نظامی انتقالی در سودان را مطرح کردند تا بدین طریق با آرام کردن جو عمومی در سودان، زمینه به خدمت گرفتن ارتش این کشور در راستای منافع عمومی خود را فراهم کنند .

 در کشور لیبی نیز«زاید هدیه» نماینده پارلمان لیبی  در روز ۲۴ اردیبهشت اعلام کرد که پارلمان این کشور در طبرق، طی جلسه‌ای اخوان المسلمین را یک گروه تروریستی معرفی کرد این لایحه در پارلمان لیبی در طبرق با اکثریت آرا به تصویب رسید.«عبدالله بلحیق» سخنگوی پارلمان لیبی در این رابطه اعلام کرد: با این مصوبه، اخوان المسلمین یک گروه جنایتکار و تروریستی است.

 در الجزایر نیز اعتراضات هنوز ادامه دارد و روز سه شنبه ۱۰اردیبهشت  ماه گذشته  «صبری بوقادوم»، وزیر خارجه الجزایر در سفر به عربستان سعودی با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان درخصوص آخرین تحولات این کشور و منطقه گفت وگو کرد.

 با توجه به اهمیت موضوع پژوهشگر ایرنا، با «احمد بخشی» استاد دانشگاه  وکارشناس مسائل آفریقا به گفت و گو پرداخت.

 **بی نتیجه بودن مطالبات مردمی شمال آفریقا

 احمد بخشی در ابتدای این گفت و گو بیان داشت:انقلاب مردم این کشورها بوسیله کودتا ربوده شد در الجزایر و سودان مردم مطالباتی داشتند و اعتراضات مردمی در این کشورها، که برای  تغییرات ساختاری  در نظام سیاسی بود نتیجه ای در بر نداشت.

وی همچنین تصریح کرد: متاسفانه درکشورهای شمال آفریقا  به نحوی انقلاب یا مطالبات مردم ربوده شد . دیکتاتور از بین رفت، اما سیستم دیکتاتوری باقی ماندو  باتوجه به مطالبات مردم در این کشورها شاهد تغییراتی هستیم هر چند نمی توان گفت با این تغییرات بنیادی،مولفه های دموکراسی در این کشورها رعایت شده است.

 وی همچنین بیان داشت:بوتفلیقه باتوجه به شرایطی که داشت کنار می رود و اعتراضات مردم تغییر در ساخت سیاسی به وجود آورد و مردم به دنبال تغییر ساختار کلی در نظامهای سیاسی بودند.  این تحول را در الجزایر دهه ۹۰ نیز شاهد بودیم بعد از فرو پاشی نظام دو قطبی اتفاقاتی افتاد که مطالبات مردم، از طریق صندوق رای  انعکاس پیدا کرد اما زمانی که  مردم متوجه شدند نظرشان با نظر حاکمان متفاوت هست خودشان دخالت کردند و مطالبات مردم وتو شد وبه بهانه امنیت وارد شدند و این روند با کشتارهای ادامه پیدا کرد.

وی در ادامه یادآور شد: بوتفلیقه با شکل دموکراتیکی این روند را ادامه داد و مردم با تحصن خود خواستند این روند را ادمه دهند و به تداوم قبلی  اعتراض کردند و با تغییر کارگزاران ایجاد یک روند خاصی را  شکل دادند و اگر می گذاشتند که انتخابات برگزار شود اسلام گراها شانس بیشتری برای پیروزی در الجزایر داشتند.

**اسلام در بافت و قدرت  شمال افریقا تاثیر گزار است.

این کارشناس مسائل آفریقا همچنین اظهار داشت: در تمام کشورهای آفریقای به دلیل اینکه بافت قدرت و جامعه متاثر از اسلام است اسلام گراها شانس پیروزی بیشتری را در عرصه بدست آوردن قدرت دارند. بازیگران خارجی در این کشورها به دنبال این هستند که اتفاقات دهه ۹۰ تکرار نشود و دوباره اسلام گراها و اخوان المسلمین وارد قدرت نشوند.

  وی در ادامه یادآور شد: در سودان هم اعتراضاتی شکل گرفت و مردم مطالباتی داشتند، «عمرالبشیر» کودتایی را در درون ساختار حکومت شکل می دهد و کودتاگران به دنبال این بودند که بتوانند به نحوی شرایط را مدیریت کند و مانع از روی کار آمدن اسلام گراها شوند.  در اوایل کار، عمر البشیر در سودان با اسلام گراها موافق بود و باحسن الترابی رهبر اسلامگرایان اخوان المسلمین روابط خوبی داشت  اما بعدها اختلاف پیدا کرد به دلیل این که اسلام گراها در ساخت جامعه سودان تاثیر گذار هستند.

 این استاد دانشگاه در ادامه اظهار داشت: عمدتا نوع نگاه اسلام گراها با نسل جوان آفریقا ذاتا متفاوت است در نتیجه، بخشی که مورد استقبال قرار نمی گیرند این است که ساخت سیاسی این ها را بر نمی تابد گروه های حاکم نمی خواهند که این کار انجام شود خود نسل جوان مطالبات مدرنی دارند که تقریبا می توان گفت در تعارض با بقیه گروه ها قرار دارد و در برخی از این مولفه ها با هم تعارض دارند و در جامعه نوعی شکاف بین دیدگاه ها و  نوع رهیافت ها وجود دارد.

 وی همچنین افزود: خوانشی که اسلام گراها از ساخت سیاسی و نوع حکومت دارند امروز با  گسترش فضای مجازی تغییراتی در مطالبات نسل جوان بوجود آورده  و ممکن است اسلام گراها چندان مورد قبول واقع نشوند و اگر مقبول باشند همانند مصر چندان نتوانند در عرصه حکومت داری کارآمدی از خود نشان دهند.

این کارشناس مسائل افریقا در ادامه یادآور شد: زمانی که «محمد مرسی»  در مصربه صحنه قدرت رسید نتوانست چندان به مطالبات مردمی این کشور جامه عمل بپوشاند و کار آمد واقع نشد در نظام های سیاسی ،مهم، اصل کارآمدی و کیفیت نظام است و باید نوع نظام سیاسی پاسخگو باشد اسلام گراها  در کشورهای شمال آفریقا دیگر نمی توانند آن نوع ساخت و کاریزمایی که زمانی نیروهای اخوان المسلمین اولیه داشتند از آن استفاده کنند. امروزه نظام در کارآمدی خلاصه می شود.

وی در ادامه گفت: اگر اسلام گراها بخواهند در شرایط دموکراسی حرف برای گفتن داشته باشند یا سبدی از آراء را حفظ کنند ضرورتش این است که حتما چاشنی مسائل هویتی و مولفه های اسلامی را مبنای کار خود قرار دهند و پاسخگویی به مطالبات مردم را داشته باشند.

 این استاد دانشگاه اظهار داشت:اسلام گراها در مصر از گروه های مانند لیبرال ها و شبه نظامیان شکست نخورد بلکه به دلیل ناکارآمدی سقوط کرد، افرادی که دیروز در مصر پی انقلاب بودند زمانی که ارتش وارد جامعه شد فضا را خالی گذاشتند به این دلیل که، یک سالی که  محمدمرسی  اسلام گرا در قدرت بود کارآمدی خاص خود را نداشت و عملا درگیری جناحی و گروهی بوجود آمد و مردم  از وضعیت پیش آمده رضایت نداشتند.

احمد بخشی همچنین بیان داشت: لازم است که در کشورهای الجزایر ، سودان و بقیه کشورها خوانش اسلام گراها با خواسته مردم این کشورها مطابقت پیدا کند و اسلام گراها اگر کاریزمای دارند که مشروعیت آن بر مبنای اسلام است بتوانند متناسب با نیاز های روز جامعه پیش روند و مردم این کشورها نمی توانند ساختار قبل را تحمل کنند زیرا این ساختار نمی تواند به مطالبات جدید مردم پاسخ جدید دهد.

 این کارشناس مسائل آفریقا در پایان این گفت و گو اظهار داشت: در کشورهای شمال آفریقا ساختار سیاسی به نوعی یک کودتا یا شبه کودتا کرد و دموکراسی ناتمام در این کشورها رخ داد  که ماحصل آن نتیجه خوبی در پی نداشت.

بخشی همچنین یادآور شد: بسیاری از کشورهای غربی هم ترس از این دارند که ساختار جامعه به نحوی نتواند انعکاس دموکراسی باشد و زمینه فراهم شود برای گروه های همانند داعش و القاعده و امنیت جهانی را به خطر  اندازد و امنیت جهانی  همسو با منافع کشورهای غربی و آمریکا تعریف شده است و این کشورها با این ادعا در امور داخلی بقیه کشورها از جمله شمال آفریقا دخالت می کنند.

**پژوهشم** ر-ت**1552