به گزارش گروه نشریات خبری؛ انتخابات هیأت رئیسه در جلسه علنی روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی برگزار و علی لاریجانی با ۱۵۵ رأی بار دیگر به عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی انتخاب شد؛ مسعود پزشکیان و عبدالرضا مصری نیز به عنوان نواب اول و دوم انتخاب شدند. این انتخابات در حالی صورت گرفت که پیش از این علی مطهری به مدت سه سال نایب رئیس دوم مجلس شورای اسلامی بود که در این انتخابات نتوانست رأی لازم را کسب کند. و جای خود را به عبدالرضا مصری نماینده فراکسیون ولایی داد. تلاشهای فراکسیون ولایی، تصمیم فراکسیون امید و مستقلین برای هیئت رئیسه مجلس از جمله عوامل جابجایی مطهری از هیأت رئیسه عنوان میشود.
بررسی رسانههای اصلاح طلب نشان میدهد، موضوع حذف علی مطهری از نایب رئیسی دوم مجلس در صدر مهمترین اخبار این جریان رسانهای است. «سلب اعتماد به اصلاح طلبان»، «افزایش سهم کرسی هیأت رئیسه در اختیار نمایندگان ولایی» و «عارف عامل شکست اصلاح طلبان» از دیگر محورهایی است که این رسانهها مطرح کردهاند. رسانههای منتسب به اصولگرایان نیز با پرداختن به دو محور «حذف مطهری از هیأت رئیس مجلس شورای» و «شکست فراکسیون امید» موضوع مذکور را در کانون توجه خود قرار دادند.
بررسی رسانههای داخلی اعم از اصلاح طلب و اصولگرا حاکی از آن است که این رسانهها در واکنش به عدم انتخاب مطهری در هیأت رئیسه اعلام داشتند فراکسیون امید در رقابت با فراکسیون ولایی شکست خورد.
رسانههای اصلاح طلب
عبارتهای کانونی طرح شده از سوی رسانههای اصلاح طلب عبارتند از: گران تمام شدن حذف مطهری برای اصلاحطلبان؛ شکست فراکسیون امید در انتخابات هیأت رئیسه؛ اصلاحطلبان از شکست فراکسیون امید درس بگیرند؛ سقوط پایگاه اجتماعی اصلاحات ظرف دو سال گذشته؛ ائتلاف نانوشته «مستقلین» و «ولایی» مطهری را از «امید» گرفت؛ همّت آقای عارف و دوستانشون آقای مطّهری از نایب رئیسی مجلس حذف شد؛ آنچه امروز برای اصلاحطلبان اولویت محسوب میشود، این است که فردا چه میکنند؛ علی مطهری خط قرمزی که به دلیل بی تدبیری خیلی راحت از دست رفت؛ جابهجایی یک نفر در میان ۱۲ کرسی ظاهراً عدد بزرگی برای تغییرات هیأت رئیسه نیست؛ علی مطهری قربانی روحیه انحصارطلبی فراکسیون امید؛ حذف «مطهری» و قدرتنمایی ولاییها؛ عارف استاد بازی باخت-باخت.
حذف علی مطهری از هیأت رئیسه
روزنامه آرمان نوشت: انتخابات هیأت رئیسه سال آخر دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در حالی برگزار شد که اصلاحطلبان در قالب فراکسیون امید، لیستی مستقل از دیگر فراکسیونهای مجلس ارائه داده بودند و تصمیم داشتند ترکیب هیأت رئیسه را به نفع خود تغییر دهند. بهرغم این تلاش فراکسیونی اما اوضاع بر وفق مراد آنها پیش نرفت و نتایج انتخابات نشان داد که ترکیب هیأت رئیسه نسبت به سال گذشته تنها در یک مورد تغییر کرده و آن هم حذف علی مطهری، عضو فراکسیون امید از سمت نایب رئیسی دوم مجلس بود؛ اتفاقی که برای اصلاحطلبان گران تمام شد و عبدالرضا مصری، نماینده اصولگرای نزدیک به جبهه پایداری را بر صندلی نایب رئیسی مجلس رساند. در این دوره از انتخابات هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی فراکسیون امید برای هر ۱۲ عضو هیأت رئیسه کاندیدا معرفی کرد. این در حالی است که فراکسیون نمایندگان ولایی بدون اعلام نظر درباره ریاست مجلس دو کاندیدای نایب رئیسی، چهار کاندیدای دبیری و یک کاندیدای کارپردازی مجلس شورای اسلامی را اعلام کرد و فراکسیون مستقلین هم با تاکید بر حمایت از علی لاریجانی به عنوان کاندیدای ریاست مجلس شورای اسلامی درباره نواب رئیس اعلام نظر نکرد و دو کاندیدای دبیری و دو کاندیدای کارپردازی را معرفی کرد. گرچه طبق اعلام رسمی هر سه فراکسیون سیاسی مجلس عنوان کردند که ائتلافی نکردهاند، اما فهرست منتشره از سوی فراکسیون ولایی و مستقلین نشان دهنده این است که ائتلاف نانوشتهای بین این دو فراکسیون وجود داشته است. در پی شکست فراکسیون امید در انتخابات هیأت رئیسه و از دست رفتن یکی از کرسیهای اساسی، محمدرضا عارف رئیس فراکسیون برخی رفقای نیمه راه را مقصر این شکست عنوان کرد.
روزنامه آرمان با عنوان «اصلاحطلبان از شکست فراکسیون امید درس بگیرند» به قلم صادق زیباکلام آورده است: همانطور که پیشبینی میشد انتخابات هیأت رئیسه مجلس نیز با کمترین تغییرات به پایان رسید که شاید بتوان مهمترین تغییر را در رأی نیاوردن آقای علی مطهری به عنوان نایب رئیس مجلس برشمرد. اگر دقیقتر به مساله انتخابات هیأت رئیسه نگاه کنیم نتیجه بهدست آمده نشان دهنده سقوط و تنزل بیشتر جایگاه فراکسیون امید و به تعبیری اصلاحطلبان در مجلس است. واقعیت امر براین است که ایکاش جایگاه اصلاحطلبان فقط در مجلس تنزل پیدا میکرد، اما متاسفانهاصلاحطلبان بخش عمدهای از پایگاه و بدنه اجتماعی خویش در جامعه را از دست دادهاند. اینکه رئیس دولت اصلاحات گفته است که ما مقدار زیادی از مقبولیت خود را از دست دادیم و حتی اگر من هم بگویم معلوم نیست که مردم پای صندوق رأی بیایند، نشان میدهد که وی نیز متوجه این شرایط شده، اما متأسفانه برخی از اصلاحطلبان هنوز متوجه نشدند که پایگاه اجتماعی اصلاحات ظرف دو سال گذشته چه تغییری کرده و تا چه اندازه سقوط کرده است.
روزنامه اعتماد با روتیتر «ائتلاف نانوشته «مستقلین» و «ولایی» مطهری را از «امید» گرفت» مینویسد: اگر شرایط آن انتخابات به نحوی بود که امکان حضور کاندیداهای واقعاً اصلاحطلب به اندازهای که این جریان سیاسی ناچار به ائتلاف نشود، وجود داشت، امروز نه کسی نگران «جای خالی مطهری» بود، نه نسبت به تداوم غیاب نمایندگان زن و اهل سنت در هیأت رئیسه مجلس افسوس میخورد! حالا اما دیگر نه جای افسوس از نحوه تهیه «لیست امید» در آستانه اسفندماه ۹۴ است، و نه حتی مجالی برای اندوه از حذف مطهری! آنچه امروز برای اصلاحطلبان اولویت محسوب میشود، این است که فردا چه میکنند.
«امید؛ قربانی بی تدبیری؟» عنوان مطلب روزنامه همدلی است که در بخشی از آن آمده است: حذف مطهری آن هم با اختلاف تنها ۱۵ رأی در مقابل رقیب اصولگرایش در انتخابات هیأت رئیسه مجلس، علاوه بر کاهش وزن سیاسی اصلاح طلبان در هیأت رئیسه، تجربه تلخی برای فراکسیون امید بود. برخی اصلاح طلبان ورود عارف به انتخابات بی تدبیری و نتیجه آن را حذف مطهری دانستند. غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران با کنایه به نقش محمدرضا عارف به عنوان رئیس فراکسیون امید مجلس در از دست رفتن یکی از صندلیهای هیأت رئیسه برای اصلاحطلبان در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: به همّت آقای عارف و دوستانشون آقای مطّهری از نایب رئیسی مجلس حذف شد. غلامرضا تاجگردون از اعضای فراکسیون امید در مجلس در نقد حذف مطهری با انتشار دو عکس از انتخابات روز گذشته و عکسی از مجلس نهم در پیامی اینستاگرامی نوشت: تکلیف در مجلس نهم مشخص بود، لشکر نبود ولی تدبیر بود اما امروز لشکر بود و تدبیر نبود. آنچه اصلاح طلبان در آخرین سال انتخابات مجلس دهم و سال منتهی به انتخابات ۹۸ باید مورد توجه قرار داده و درباره آن درایت به خرج میدادند حفظ علی مطهری در ترکیب هیأت رئیسه بود، آنها باید علی مطهری را به عنوان خط قرمز خود در ترکیب هیأت رئیسه حفظ میکردند، خط قرمزی که به دلیل بی تدبیری خیلی راحت از دست رفت.
روزنامه ایران مینویسد: جابهجایی یک نفر در میان ۱۲ کرسی ظاهراً عدد بزرگی برای تغییرات هیأت رئیسه نیست، البته به شرط آنکه پای علی مطهری در میان نباشد. اما حالا که نام او به عنوان تنها حذف شده ترکیب هیأت رئیسه مجلس اعلام شده ماجرا قدری فرق میکند. خصوصاً اینکه مستقلین مجلس رسماً اعلام کنند که دیگر به او رأی ندادهاند. حذف مطهری از نایب رئیسی مجلس و جایگزینی او توسط عبدالرضا مصری بیش از آنکه یک جابهجایی ساده باشد، نشانهای است از تغییراتی عمدهتر در ائتلافهای سیاسی بهارستان و مهمتر از آن ائتلافهای ناظر به انتخابات مجلس آینده. تغییراتی که طی آن به نظر میرسد ائتلاف بین اصلاحطلبان و اعتدالیون اصولگرا دیگر جای قابل توجهی در گمانهزنیهای سیاسی نخواهد داشت. هر چند از همان ابتدای مجلس دهم هم با جدایی دو طیف اصلاحات و مستقلین از هم، کارکرد لیست امید تنزل یافته بود اما حالا با این وضعیت میتوان ائتلاف منتهی شده به این لیست را رسماً تمام شده اعلام کرد.
ایران افزود: اتفاقات انتخابات هیأت رئیسه سال چهارم مجلس دهم را نمیشود فقط در ماجرای علی مطهری و جایگزینی او توسط عبدالرضا مصری نماینده اصولگرای کرمانشاه و وزیر رفاه دولت احمدینژاد خلاصه کرد. این اتفاق در واقع میتواند سر رشته تحول مهمتری هم باشد برای ماههای آینده. ماههایی که منتهی به انتخابات مجلس یازدهم خواهد بود و فصل ائتلافها و لیستهای جدید. جایی که حالا دیگر کاملاً آشکار است که ائتلافی مانند سال ۹۲ بین اصلاحطلبان و اعتدالیون اصولگرا شکل نخواهد گرفت. محمدرضا عارف، ساعاتی پس از انتخابات هیأت رئیسه اخیر مجلس در اولین جلسه شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان در سال ۹۸ این گونه گفت: «در انتخابات مجلس یازدهم باید راه خود را از افراد فرصت طلب و کسانی که میخواهند از اعتبار جریان اصلاحطلب سو استفاده کنند جدا کنیم.» عارف قبلاً هم کم و بیش از حضور مستقل در انتخابات مجلس یازدهم سخن گفته بود، ولی با اتفاقات اخیر این مستقلین بودند که قدم نهایی برای چنین چیزی را برداشتند. این یعنی حذف علی مطهری دیگر آخرین امیدها را هم برای معرفی دوباره لیست امید به صورت ائتلافی از بین برده است.
روزنامه شرق با تیتر «پایان راه ائتلاف» عنوان داشت: ارادهای از سال دوم وجود داشت که آقای مطهری را پایین بکشند. ارادهای که از بیرون مجلس بود و قابل کتمان نیست. این اراده امسال سعی کرد که این دو فراکسیون [مستقلین و ولایی] را منسجم کند. اینها باعث رأینیاوردن آقای مطهری شد.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، کاظم جلالی رئیس فراکسیون مستقلان ولایی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دوستان در لیست امید اگر میآمدند تعامل میکردند، میتوانست از خروج مطهری از هیأت رئیسه جلوگیری شود گفت: وقتی تعامل نکردند یا در بحث ریاست مجلس تا انتها گفتند خودمان لیست میدهیم نتیجهاش همین است. در مجلس باید کار اقنایی انجام داد چرا که اینجا کسی نمایندهتر از نمایندگان دیگر نیست.
جلالی تصریح کرد: من خودم چندبار تلفنی به آقای مطهری گفتم که فکر میکنم تصمیمات غلط منجر به خطر افتادن شما میشود، بنابراین این را از قبل هم میشد حدس زد و امیدوارم این برای آیندگان درس عبرتی شود تا رفتار درست تری داشته باشند.
به گزارش سایت انتخاب غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نایب رئیس فراکسیون مستقلین ولایی عنوان کرد: متأسفانه اعضای فراکسیون امید مجلس حتی نظر و حرف بزرگان خودشان را نیز نپذیرفتند و به نظر من علی مطهری قربانی روحیه انحصارطلبی فراکسیون امید شد و الان بزرگان این فراکسیون باید پاسخگوی اقدامات و استراتژیهای خود باشند.
سلب اعتماد به اصلاح طلبان
در بخشی از مطلب روزنامه ابتکار آمده است: به نظر میرسد اصلاحطلبان این روزها بیش از هر زمان دیگری دلمشغول و نگران انتخاباتهای آتی به ویژه دو انتخابات مهم مجلس شورای اسلامی در سال جاری و انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ هستند. در شرایطی که اصلاحطلبان بهارستاننشین یکی از کرسیهای هیئترئیسه مجلس را در سال پایانی فعالیت مجلس دهم از دست دادند، این نگرانیها بیشتر هم شده است. با چنین وضعیت، اوضاع در درون اردوگاه اصلاحطلبان هم چندان مساعد نیست. به نظر میآید که بعضی اختلافنظرها در این اردوگاه بالا گرفته و شرایط برای اتخاذ یک راهبرد مشخص با هدف برونرفت از موقعیت کنونی و تدوین استراتژیپلنهای قابل اتکا از سوی اصلاحطلبان مهیا نیست. به نظر میرسد جریانهای اصلاحطلب پیش و بیش از هر چیز باید متوجه تغییر و تبدیل متغیرها در ساحت اجتماعی ایران باشند. از نخستین نشانههای این تغییر متغیرها میتوان به کوچ درخواستها از «مطالبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی» در دوره اصلاحات به «مطالبات اقتصادی» در دو سال پایانی دولت دوازدهم اشاره کرد. این کوچ که صد البته باید مورد مداقه و تحلیل کارشناسی قرار گیرد نشان از آن دارد که اصلاحطلبان باید راهبردها و برنامههای اجرایی قابل اتکایی برای حل مشکلات معیشتی مردم داشته باشند.
افزایش سهم کرسی هیأت رئیسه در اختیار نمایندگان ولایی
«حذف «مطهری» و قدرتنمایی ولاییها» گزارش خبرگزاری ایسنا است. در بخشی از این آمده است: نگاهی به نتیجه انتخابات هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی در سال پایانی نشان دهنده این است که فراکسیون امید که سال گذشته توانسته بود اکثر کرسیهای هیأت رئیسه را از آن خود کند، امسال چهار کرسی از مجموع ۱۲ کرسی هیأت رئیسه را در اختیار دارد و در مقابل فراکسیون نمایندگان ولایی با قدرت نمایی سهم خود را از چهار کرسی هیأت رئیسه به پنج کرسی افزایش داده است.
عارف عامل شکست اصلاح طلبان
تارنمای نامه نیوز با عنوان «عارف استاد بازی باخت-باخت / کاهش سهم فراکسیون امید از کرسیهای هیأت رئیسه به چه قیمتی؟» نوشت: انتخابات مجلس دهم که برگزار شد، اصلاح طلبان اعلام کردند ۱۶۸ کرسی در قالب لیست امید به دست آوردند. روی برگه عارف رئیس مجلس آینده بود. او دیگر در پوست خود نمی گنجید اما این حس خوبش زیاد دوامی نداشت. خیلی زود در انتخابات هیأت رئیسه موقت مجلس متوجه شده که وزن فراکسیون امید در مجلس نه ۱۶۸ کرسی بلکه ۱۰۵ کرسی است. عددی که در انتخابات هیأت رئیسه سال آخر با نتیجه تکرار شد. عارف همان سال ۹۴ وقتی تعداد واقعی هواداران خود را در مجلس شناخت، فراکسیون امید تنها توانست یک کرسی از دو کرسی نواب رئیس را به دست آورد، این نتیجه در انتخابات هیأت رئیسه سال آخر نیز به دست آمد و علی مطهری جای خود را به نامزد فراکسیون ولایی (اصولگرایان) داد. برخی کارشناسان معتقدند علی مطهری قربانی زیادخواهی عارف شد. اگر عارف برای ریاست کاندیدا نمیشد حداقلش این بود که همچون سه سال گذشته دو کرسی نایب رئیسی برای فراکسیون امید محفوظ میماند. در واقع عارف گذشته را چراغ راه آینده نکرد و وارد بازی باخت-باخت شد.
رسانههای اصولگرا
تکرار شکست فراکسیون امید؛ تعدادی از نمایندگان نیز نوع عملکرد فراکسیون امید را دلیل حذف مطهری عنوان کردند؛ مشاجرات مکتوب و اختلافاتی بین اصلاحطلبان نزدیک به عارف و حزب کارگزاران سازندگی؛ مشخص شد که اصلاحطلبان اکثریت را در مجلس در اختیار ندارند؛ نارضایتی مردم از دولت، تنگنای بدی را برای نمایندگان دو فراکسیون مستقلین و امید رقم خواهد زد. برخی از عبارتهای به کاررفته در رسانههای جریان اصولگرا است.
حذف مطهری
روزنامه وطن امروز با تیتر «تکرار شکست فراکسیون امید» نوشت: حذف مطهری از هیأترئیسه مجلس تنها تفاوت انتخابات هیأترئیسه امسال مجلس با سال گذشته بود. علی مطهری که طی ۳ سال اخیر به عنوان نایبرئیس دوم مجلس فعالیت میکرد، در جریان انتخابات روز یکشنبه این سمت را به رقیب خود از فراکسیون ولایی مجلس واگذار کرد تا به این ترتیب نارضایتی بدنه مجلس از نوع مواضع، عملکرد و مدیریت او آشکار شود. از جمله انتقادات به علی مطهری در یکسال اخیر، عدم پذیرش نظارت قانونی هیأت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که بارها توسط مطهری به شورای نگهبان دوم تعبیر میشد. این موضوع بویژه در زمان اعمال نظارت مجمع روی روند بررسی و تصویب لوایح مرتبط با کارگروه اقدام ویژه مالی(Fatf) تشدید شد، به گونهای که مطهری به صورت روزانه آن هم از جایگاه نایبرئیسی مجلس سازوکار قانونی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام را در رسانهها زیر سوال میبرد. هر چند به اعتقاد برخی نمایندگان، حمایتهای مکرر مطهری از سران فتنه نیز در عدم رأی مجلسیها به او مؤثر بود. تعدادی از نمایندگان نیز نوع عملکرد فراکسیون امید را دلیل حذف مطهری عنوان کردند.
خبرگزاری تسنیم نوشت: علی مطهری که در ۳ سال گذشته بر کرسی نایب رئیسی مجلس تکیه کرده بود جای خود را به عبدالرضا مصری نماینده کرمانشاه داد که این اتفاق با واکنش برخی از چهرههای اصلاحطلب در داخل و خارج مجلس مواجه شد که در همین راستا روز گذشته نیز غلامحسین کرباسچی دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی در واکنش به این اتفاق در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: "به همّت آقای عارف ودوستانشون آقای مطّهری از نایب رئیسی مجلس حذف شد."
روزنامه جوان نوشت: اصلاح طلبان نزدیک به عارف و حزب کارگزاران سازندگی در یکی دو سال اخیر مشاجرات مکتوب و اختلافاتی در جریان بود و حزب کارگزاران، فراکسیون امید به ریاست عارف را فاقد کارایی لازم در مجلس میداند. این همه در حالی است که ریاست علی مطهری بر جلسات مجلس در نبود علی لاریجانی و مسعود پزشکیان به دفعات با انتقادات نمایندگان مجلس مواجه شده بود که به نحوه مدیریت جلسه توسط مطهری معترض بودند.
تارنمای جهان نیوز مینویسد: اساساً علی مطهری معتقد است به هیچیک از گرایشهای سیاسی مجلس اتصالی ندارد و بیشتر دوست دارد مستقل شناخته شود. او در اینباره میگوید: «همه میدانند که عضویت من در فراکسیون امید به خاطر احترام به لیست امید بوده است، والا من اصلاحطلب اصطلاحی نیستم. در ابتدای تشکیل فراکسیون امید برخی افراد که نامشان در لیست امید بود، از این فراکسیون خارج شدند، ولی من این کار را اخلاقاً درست نمیدانستم و تا امروز نیز به لوازم کار فراکسیونی پایبند بودهام.» این نظر علی مطهری البته در شرایطی بیان میشود که او سالها پیش و زمانی که برای اولین بار راهی مجلس هشتم میشد، به نمایندگی محمود احمدینژاد در لیست اصولگرایان قرار گرفت و بعدها در یک دگردیسی سیاسی به دامان امیدیها رفت. حالا او گمان میکند به خودی خود دارای بدنه رأی در میان مردم و نمایندگان مجلس است و احتمالاً متعجب است که چرا کاریزمای شخصیتیاش در این انتخابات کار نکرده و ائتلافها او را کنار زده است. در اینباره باید به یک نکته مهم اشاره کرد. جمعه گذشته و دقیقاً دو روز مانده به انتخابات هیأترئیسه مجلس علی مطهری اعلام کرد ممکن است برای انتخابات ریاستجمهوری کاندید شود. از نظر برخی همین اظهارنظر کافی بود تا علی لاریجانی و حامیانش از یک طرف و تا حدی امیدیها از طرف دیگر دست از حمایت تمامقد از علی مطهری بکشند و رایهای مهم و سرنوشتساز خود را به جای مطهری به نام دیگران به گلدان بیندازند تا معلوم شود یک نماینده صرفاً با اظهارنظرهای پرسروصدا نمیتواند حمایتها را جذب کند.
شکست فراکسیون امید
کیهان مینویسد: اعضای فراکسیون امید از این شکست آن هم در سال پایانی مجلس بسیار ناراحت بودند. پیش از این نیز برخی اعضای فراکسیون معتقد بودند این شکست در انتخابات مجلس به ضرر نامزدهای لیست امید تمام خواهد شد. مصطفی کواکبیان عضو فراکسیون امید که در خصوص مخالفت با طرحی صحبت میکرد در ابتدای اظهارات خود گفت: «مشخص شد که اصلاحطلبان اکثریت را در مجلس در اختیار ندارند»؛ این سخنان نشان میدهد که فراکسیون امید تلاش دارد از این باخت برای توجیه عملکرد ضعیف خود در مجلس دهم استفاده کند.
روزنامه جوان عنوان داشت: باید انتظار بازآرایی جدیدی را در صحنه سیاسی کشور داشته باشیم. شاید این موضع گیری پیش لرزههای فرا رسیدن انتخابات مجلس در اسفند سال جاری باشد. انتخاباتی که با توجه به شرایط فعلی اقتصادی کشور و نارضایتی مردم از دولت، تنگنای بدی را برای نمایندگان دو فراکسیون مستقلین و امید رقم خواهد زد.
پژوهشم **۹۳۵۱**۹۰۲۶**۱۷۳۲