به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، فردی از شیشه ماشین ته سیگار خود را به بیرون پرت می‌کند، برخی در حال تعارف سیگار به یکدیگر هستند و بعضی نیز در خیابان ته سیگار را رها کرده و به راه خود ادامه می‌دهند. اینها تنها نمونه‌های کوچکی هستند که با گذر از خیابان، کوچه، پارک‌ها و … در سطح شهر دیده می‌شوند که افراد در حال استعمال دخانیات را نشان می‌دهد. حال بماند که برخی دیگر هم در منزل طبق عادت سیگار مصرف می‌کنند. در مجموع باید گفت قُبح مصرف دخانیات به ویژه سیگار و قلیان در جامعه شکسته شده است و به راحتی در مکان‌های عمومی از این مواد دخانی استفاده می‌شود.
دخانیات به عنوان بزرگترین عامل مرگ و میر در سده ۲۱ میلادی شناخته شده است که همه ساله ۱۰۰ میلیون تن از مردم جهان جان خود را در اثر مصرف آن از دست می‌دهند. دخانیات تنها منحصر به سیگار نیست و شواهد علمی نشان می‌دهد که مصرف انواع محصولات دخانی اعم از سیگار، پیپ و قلیان به هر شکلی مضر است و هیچ عضوی را در بدن سالم نمی‌گذارد و از علت‌های اصلی مرگ و میر در جهان به شمار می‌رود.
گسترش روز افزون استفاده از مواد دخانی آسیب زا و اهمیت حفظ سلامت انسان سبب شد تا ۳۱ می از طرف سازمان جهانی بهداشت «روز جهانی بدون دخانیات» نامگذاری شود و این سازمان به حمایت از سیاست‌های مؤثر بر کاهش استفاده از این محصولات بپردازد. همچنین در ایران نیز فعالیت‌های گسترده‌ای با همکاری ارگان‌های مربوط به منظور حمایت از اجرای سیاست‌های مؤثر بر کاهش مصرف دخانیات و ارتقا سطح آگاهی عمومی به ویژه جوانان و نوجوانان نسبت به استفاده دخانیات انجام می‌پذیرد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت «روز جهانی بدون دخانیات» به گفت وگو با «امان الله قرایی مقدم» آسیب شناس اجتماعی و عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی پرداخت.
قرایی مقدم: افزایش قیمت دخانیات و تعیین گمرک نیز سبب می‌شود تا فرد به راحتی به طرف خرید آن نرود. هرچند بخش زیادی از این مواد دخانی به شکل قاچاق می‌تواند وارد شود و آمار نشان می‌دهد که ایران جزو بزرگترین کشورها در واردات سیگار است.
- متن این گفت وگو را در ادامه می‌خوانیم:
ایرنا: برخی جامعه شناسان معتقدند سیگار عامل اصلی جذب افراد به طرف مواد مخدر است، اهمیت و توجه به این موضوع از چه عاملی نشأت می‌گیرد؟
قرایی مقدم: دخانیات دروازه ورود به اعتیاد شناخته می‌شود. افزایش مصرف مواد دخانی مثل سیگار و قلیان آن هم میان دانش آموزان و جوانان فاجعه‌ای است که کشور را با مشکلات و آسیب‌های مختلفی مواجه خواهد کرد. خانواده مهمترین عامل گرایش نوجوانان و دانش آموزان به طرف سیگار به شمار می‌رود زیرا فرزندان در این محیط رفتارهای خاصی را از فرد استعمال کننده می‌بینند و با آن بزرگ می‌شوند و در نهایت همان را الگوی خود قرار می‌دهند و تقلید می‌کنند. در صورتی که خانواده باید امن ترین محیط برای کودک باشد تا بتواند در این محیط نیازهای خود را بر آورده کند و به آرامش برسد. فرزندانِ برخی از این خانواده‌ها برای تفریح در میان جمع دوستان با احساس غرور سیگار می کشند و در برخی از مواقع به طرف مواد مخدر می‌روند. بر پایه یافته‌های علمی گرایش به سیگار و قلیان می‌تواند اثرات مخربی از جمله افزایش جرم، تأثیرات سو بر پوست، مو و دندان‌ها بر جای بگذارد.
ایرنا: قوانین بازدارنده یا محدود کننده تولید چه تأثیری در شیوع یا عدم شیوع مصرف دارد؟
قرایی مقدم: قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات در ۱۳۸۵ خورشیدی در کشور به تصویب رسید که ۲۰ ماده اجرایی دارد و امروز با گذشت سال‌ها از تصویب آن همچنان دارای ضعف است. باید طبق این قانون، فروش و عرضه دخانیات به افراد زیر ۱۸ سال به وسیله عرضه کنندگان ممنوع باشد اما دیده می‌شود که سیگار حتی به صورت نخی، به وسیله مغازه‌ها و دکه‌های روزنامه فروشی به نوجوانان فروخته می‌شود، یعنی منعی برای خرید وجود ندارد. بیشتر افراد سیگاری، سیگار کشیدن خود را از سنین زیر ۱۸ سال و در دوران نوجوانی شروع کرده‌اند، بنابراین لازم است که در این زمینه برنامه ریزی جدی و اقدامات پیشگیرانه انجام شود. مصرف سیگار در جهان هر سه ثانیه یک تن را به کام مرگ می‌کشاند و از حدود سه میلیون تنی که سالیانه در جهان بر اثر عوارض ناشی از مصرف سیگار جان خود را از دست می‌دهند که یک میلیون تن آنان به کشورهای در حال توسعه تعلق دارد.
ایرنا: مصرف دخانیات چه زیان‌هایی بر خانواده و جامعه تحمیل می‌کند؟
قرایی مقدم: مصرف سیگار، بار اقتصادی بزرگی بر دوش خانواده و جامعه دارد. آمار سیگاری‌ها در کشور بیش از ۱۲ میلیون تن اعلام شده است که این افراد سالیانه بیش از ۳۶۵ میلیارد تومان صرف خرید سیگار می‌کنند. سیگار کشیدن تنها سلامت فرد سیگاری را به خطر نمی‌اندازد بلکه سلامت اطرافیان را نیز دستخوش تحولات منفی می‌کند. هزینه‌های درمان عوارض ناشی از مصرف سیگار هم به مراتب بیشتر از درآمدهای حاصل از صنعت دخانیات است زیرا استعمال سیگار افزون بر سلامت جسم، سلامت روانی افراد را هم به خطر می‌اندازد. جامعه‌ای که در آن استعمال دخانیات رواج پیدا کند همانند جامعه بیمار است زیرا رهایی از اعتیاد بسیار دشوار خواهد بود. هرچند کشت توتون و تولید سیگار موجب اشتغال و درآمد ارزی و رونق اقتصادی کشورها می‌شود اما حقیقت آن است که صنعت دخانیات همیشه با زیان اقتصادی بسیار شدیدی همراه می‌شود.
ایرنا: پیشگیری از اعتیاد به استعمال دخانیات را مستلزم انجام چه اقدام‌هایی می‌دانید؟
قرایی مقدم: فعالیت‌های سازمان بهداشت جهانی از ۱۹۷۰ میلادی بر روی پیشگیری از اعتیاد به دخانیات معطوف شده است. بنا بر آمارها شانس بازگشت پس از ترک بیش از ۷۵ درصد است و همین امر دلالت بر اهمیت پیشگیری و کاستن این معضل جهانی دارد. یکی از ارکان مهم این اقدامات آگاه سازی و ایجاد نگرش منفی درباره سیگار کشیدن در میان افراد غیرسیگاری در معرض خطر است. آگاه سازی افراد از سنین پایین و ارایه برنامه مناسب برای آموزش مهارت‌های زندگی و رفتاری می‌تواند فرد را نسبت به خطرات استعمال این گونه مواد دخانی مطلع سازد. عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی در شیوع مصرف سیگار مؤثر است که بیان زیان‌های سیگار و عواقب شوم آنها در بدن انسان از طریق رسانه‌ها و مهم‌تر از همه مقابله با تک فروشی سیگار می‌تواند از جمعیت سیگاری بکاهد و می‌توان با ایجاد سرگرمی‌های مناسب برای جوانان به طور رایگان یا ارزان، ذهن آنها را به طرف ورزش و سلامت هدایت کرد تا از مصرف سیگار دور شوند. افزایش قیمت دخانیات و تعیین گمرک نیز سبب می‌شود تا فرد به راحتی به طرف خرید آن نرود. هرچند بخش زیادی از این مواد دخانی به شکل قاچاق می‌تواند وارد شود و آمار نشان می‌دهد که ایران جزو بزرگترین کشورها در واردات سیگار است.
شادی و نشاط زمانی در جامعه مهیا می‌شود که کار و فضای تفریحی وجود داشته باشد. فراهم آوردن شغل مناسب و در نظر گرفتن تفریحات سالم از جمله خواسته‌های جوانان است که در صورت مواجه شدن با بن بست و ناامیدی می‌خواهند با کشیدن سیگار خود را قانع کنند و نشان دهند که از شرایط موجود ناراضی هستند. در جامعه ایران شادی و نشاط حلقه‌های مفقودی هستند که برای به وجود آوردن آن باید به تولید برنامه‌های شاد پرداخت. دولت و مسوولان باید تلاش کنند و توجه جامعه شناسانه به این موضوع تنها می‌تواند در کنار برنامه‌ریزی‌ها مؤثر باشد. باید پذیرفت که فرد مقصر نیست و این دیگران هستند که جوانان به امور نامناسب مثل سیگار و دیگر امور ناپسند رو می‌آورند.
در ادامه با «محمدرضا جلیلی» متخصص قلب و عروق درباره تأثیر مواد دخانی بر سیستم قلب و عروق گفت و گو کرده‌ایم که در پی می‌آید.
مصرف دخانیات تنها بر روی بدن آثار زیان بار ندارد بلکه هزینه‌های اقتصادی مصرف نیز یکی از آثار سو مصرف آن محسوب می‌شود. با توجه به اثرات زیان بار مصرف سیگار، از آن به عنوان بزرگترین قاتل بشریت یاد می‌شود. این موضوع که افرادی سال‌ها سیگار کشیده‌اند اما هرگز بیمار نشده‌اند بی پایه است.
ایرنا: سیگار به عنوان پرمصرف‌ترین انواع مواد دخانی چه اثرات منفی بر بدن دارد؟
جلیلی: سیگار پر مصرف ترین انواع مواد دخانی در جهان است و آمار افراد سیگاری به خصوص در میان نوجوانان و جوانان همچنان رو به افزایش است. مواد سمی و سرطان‌زا موجود در دود سیگار و قلیان دارای انواع پرشماری از مواد شیمیایی است که اثرات سوء شدید بر روی اندام‌های مختلف بدن دارند. مصرف دخانیات می‌تواند بر کل سیستم بدن تأثیرات منفی داشته باشد و سیستم قلب و عروق با مصرف مواد دخانی دچار آثار زیانباری خواهد شد. مصرف دخانیات با تشدید و بالا بردن فشارخون و همچنین اثرات منفی بر چربی‌خون، موجب بروز لخته در عروق و سکته قلبی می‌شود.
ایرنا: خطرات ناشی از استعمال دخانیات را چگونه باید به افراد گوشزد کرد؟
جلیلی: بررسی رفتارهای افرادی که سیگار می کشند می‌تواند مفید باشد. پرسیدن از فرزند که کدام یک از دوستانت سیگار می‌کشد فرصت مناسبی است که احساسات فرزند خود را در این باره بدانید و به او بفهمانید که نظر وی را رد نمی‌کنید. والدین مجبور نیستند وانمود کنند که همه چیز را می‌دانند بلکه باید اجازه دهند تا فرزندانشان به دنبال راهکار مناسب باشند. باید نتایج سیگار کشیدن از قبیل ابتلاء به سرطان ریه و نارسایی‌های قلبی را به فرد استعمال کننده توضیح داد و خاطر نشان کرد که این افراد در فعالیت‌های ورزشی ناتوانی دارند و مشکلات تنفسی آنها مزید بر علت است. گاهی اوقات درباره مشتقات تنباکو و توتون با نوجوانان و جوانان سخن گفته و چگونگی اعتیاد به این مواد را برای آنها بازگو شود.
ایرنا: برخی معتقدند افرادی سال‌های زیادی سیگار کشیده‌اند اما بیمار نشده‌اند این موضوع تا چه اندازه برپایه علمی و صحیح است؟
جلیلی: مصرف دخانیات تنها بر روی بدن آثار زیان بار ندارد بلکه هزینه‌های اقتصادی مصرف نیز یکی از آثار سو مصرف آن محسوب می‌شود. با توجه به اثرات زیان بار مصرف سیگار از آن به عنوان بزرگترین قاتل بشریت یاد می‌شود. این موضوع که افرادی سال‌ها سیگار کشیده اما هرگز بیمار نشده‌اند بی پایه است زیرا این مسأله بسته به شرایط بدنی فرد در زمان‌های مختلف اتفاق می‌افتند و عوارض و بیماری‌ها خود را به مرور نشان خواهند داد. با ترک سیگار ریسک حوادث قلبی و عروقی تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد و افزون بر آن امید به زندگی نیز سه تا پنج سال افزایش خواهد یافت.
گروه اطلاع رسانی **۹۱۱۷**۲۰۰۲**۹۱۳۱
نظر شما