نقش مؤسسات هنری و فرهنگی به‌مثابه بنگاه‌های اقتصادی فعال در تحقق شعار سال حائز اهمیت و در خور توجه است؛ چراکه گاه سرمایه‌گذاری در زمینه هنری و فرهنگی می‌تواند ارزش افزوده‌ای معادل ارزش خرید و فروش نفت، ارز و طلا داشته باشد.
پیوند هنر و اقتصاد دو مفهوم جدید دنیای مدرن است نشانه‌های آن را می‌توان در آرای فلسفی جدید نیز مشاهده کرد. این میزان در دوران رونق تولید و فروش آثار هنری و مقایسه حجم پول در گردش و سود آن به آسانی قابل دستیابی است.
با وجود این، از پذیرفته‌شدن نقش اقتصادی هنر در ایران، بیش از نیم‌قرن نمی‌گذرد و هنوز آنچنان که باید شناخته‌شده نیست.
در چند سال اخیر به ویژه در دولت یازدهم و دوازدهم زمینه برای فعالیت اقتصادی متخصصان هنری در قالب مؤسسات فرهنگی و هنری و گالری‌ها بیش از پیش دستکم در شهر شیراز به عنوان شهری فرهنگی فراهم آمد؛ اما با این حال، همچنان موانعی بر سر توسعه اقتصادی و رونق تولید این مؤسسات وجود دارد، مواردی همچون بروکراسی اداری، اعمال سلیقه‌ای سیاست‌های کلان کشور در شهرستان‌ها، نبود منابع مالی، عدم فرهنگ‌سازی و بی‌توجهی به تربیت ذائقه و مخاطب عواملی است که فعالان بخش خصوصی و دولتی فعال در زمینه فرهنگ و هنر در شیراز، متفقاً به آن معترف‌اند؛ همچنین عدم همسویی دیگر دستگاه‌ها در این زمینه و نیز اولویت نبودن فرهنگ و هنر از دیگر دست‌اندازهای حوزه اقتصادی فرهنگ و هنر به زعم کارشناسان و فعالان است.
خبرگزاری ایرنا در میزگردی با عنوان " راهکارهای اعتلای اقتصادی حوزه فرهنگ و هنر " که با حضور سه تن از فعالان بخش خصوصی و مؤسسان فرهنگی و هنری و نیز دو تن از معاونان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس به عنوان نماینده بخش دولتی برگزار شد، به موانع، مشکلات، پیشرفت‌ها و راه‌حل‌های رونق تولید و اقتصاد هنر پرداخته است.
*در تبلیغات حوزه فرهنگ و هنر دچار مشکل هستیم
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد فارس در این نشست با بیان اینکه مشکلات و در عین حال پیش‌برندگی کم نیست، عنوان کرد: حوزه فرهنگ و هنر یکی از پیش برنده‌ترین حوزه‌های اهداف مدیران سیاسی و مدیران اقتصادی است.
مهدی رنجبر با اشاره به اینکه در حوزه تبلیغات کالاهای فرهنگی و هنری دچار مشکل هستیم، عنوان کرد: این در حالی است که بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی در بسیاری از ساعات روز برنامه جدیدی برای ارائه ندارند و می‌توان این وقت را به معرفی برنامه‌های بسیار خوب فرهنگی که در شهر شیراز اجرا می‌شود، اختصاص داد؛ از معرفی گالری‌ها و تبلیغ نمایش‌ها و نمایشگاه‌ها گرفته تا مستندسازی در حیطه هنر.
وی با تاکید بر اینکه در حوزه تبلیغات در حق هنر و هنرمند اجحاف شده است، بیان داشت: اینکه صدا و سیما، رسانه‌های برخط و مکتوب و تابلوهای تبلیغات شهری تا چه میزان می‌توانند به تبلیغات هنری بپردازند مسئله امروز ماست.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس اظهار داشت: ما نمی‌توانیم با پیشرفت سریع جامعه در حوزه‌های سنتی باقی بمانیم. بسیاری از مسائل باید رخ دهد، اما اینکه چه کسی متولی انجام آن است مشخص نیست؛ از همین رو است که باید شفاف‌تر و کارشناسانه‌تر سخن بگوییم.
وی عنوان کرد: وقتی کنسرت‌های پژوهشی در شیراز و در مجموعه‌های فرهنگی متقاضی اجرا نمی‌شود، به این معناست که پشتیبانی کافی از سوی نهادهای مختلف در این حوزه صورت نمی‌گیرد.
*انتقاد در ذات هنر است، درگیری با آن سرانجامی ندارد
رنجبر خاطرنشان کرد: بسیاری در سراسر دنیا همیشه با حوزه هنر به دلیل برخورداری از تیغ انتقاد، درگیر بوده‌اند؛ درحالیکه این خصوصیت ذات فعالیت هنری است.
معاون هنری و سینمایی اداره کل ارشاد فارس با تاکید بر اینکه ما در دوران سردرگمی هنر در ایران هستیم، اظهار کرد: هنرِ امروز بسیار در هم پیچیده است، هم از بیرون تقلید می‌کند و هم خودش نیست.
وی افزود: بخش عظیمی از افراد در حوزه هنر به‌صورت تخصصی کار نمی‌کنند، افرادی که تخصصی کار می‌کنند در محافل و مؤسسات تخصصی هنر هم حضور می‌یابند، ولی باید بپذیریم که قشری که هنر را به صورت غیرحرفه‌ای دنبال می‌کند، خوراک هنری‌اش را از بیرون از گروه‌های متخصص می‌گیرد و درنتیجه ذائقه‌اش نیز بر آن مدار شکل می‌گیرد.
* ذائقه پای ترانه‌های سخیف را به مدارس باز کرد
رنجبر با بیان اینکه در این صورت نمی‌توانیم ذائقه مردم را تغییر دهیم، گفت: این همان ذائقه‌ای است که پای ترانه‌های سخیف را به مدارس باز می‌کند. این گروه نمی‌توانند سمفونی‌های بزرگ دنیا را گوش کنند، چون برایشان بی‌معناست.
وی بررسی این معضل را مرتبط با تصمیم‌گیری‌های کلان دانست و افزود: این موضوع باید در سطح کلان ملی مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد و برای برون‌رفت از آن تلاش کرد.
رنجبر اظهار کرد: با تمام این احوال دولت یازدهم و دوازدهم و وزارت فرهنگ و ارشاد این دولت با تمام کاستی‌ها در مقایسه با دولت‌های قبل پیش‌برنده‌تر بوده است.
این مقام مسئول فرهنگی افزود: حیات بخش خصوصی در حوزه هنری و افزایش زیرساخت‌های اقتصادی فرهنگی و هنری در این دولت میسر شد؛ برای مثال باید به پیشرفت سینما در شیراز اشاره کرد و وضعیت سینمایی شیراز را پیش و پس از سال ۹۴ با هم مقایسه کرد.
وی ادامه داد: شیراز پیش از سال ۹۴ با سینماهای کهنه چهارراه زند، به سختی پذیرای مخاطبان و سینمادوستان بود؛ اما امروز ۱۶ سالن جدید با دو پردیس سینمایی مدرن و با بالاترین آمار جذب مخاطب پس از تهران رکورد به جای گذاشته است و مثلاً ضریب اشغال یک سالن ۴۲ نفره پردیس گلستان شیراز از سینما آفریقای تهران براساس آمار بیشتر است.
* شیراز در فضای هنری خوب تنفس می‌کند
این مدرس دانشگاه ابراز داشت: بر این اساس شیراز در فضای هنری و فرهنگی فعلی، خوب تنفس می‌کند؛ هرچند وضعیت فعلی نیز پاسخگوی سطح توقع ما نیست؛ چراکه هنر در چارچوب قرار نمی‌گیرد و اگر بخواهیم آن را با قانون پیش ببریم باید بسیاری اتفاقات نامطلوب را تحمل کنیم که باعث شکست حوزه هنر می‌شود.
این مقام مسئول توضیح داد: اعتقاد داریم وزارت فرهنگ نگاه ارشادگرانه خود را دارد و حوزه نظام و ارزش‌های حکومت و دولتمان را می‌شناسیم؛ اما نمی‌توانیم جهانی نباشیم و خود را محدود کنیم.
معاون هنری و سینمایی ارشاد فارس با بیان اینکه وظیفه بخش دولتی به میدان آمدن است و نه کنار کشیدن، تاکید کرد: این موضوع با ایده و راهکاری که منتهی به پیشرفت شود، میسر می‌شود.
رنجبر با بیان اینکه فعالیت فرهنگی به همدلی نیاز دارد و زمان بر است، گفت :۱۵۰ اداره کل در استان فارس وجود دارد؛ درحالیکه تعداد اندک‌شماری از آنها حامی اداره کل ارشاد هستند. نهادهای بیرونی باید به کمک بیایند. مجموعه‌های دولتی مختلف با حمایت از فرهنگ و ارشاد بهتر می‌توانند در فضایی امن فرهنگ‌سازی کنند.
*باید به بخش خصوصی اعتماد کنیم
معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس نیز در این میزگرد گفت: در بحث اقتصاد هنر ما دولتی‌ها باید دستمان را به نشانه تسلیم بالا ببریم و بخش خصوصی باید راهکار ارائه دهد؛ چراکه هر جا به بخش خصوصی اعتماد کرده‌ایم ساز و کارهایی را تعریف کرده‌اند که محدودیت‌های سیستم‌های اداری را به دلیل کمبود منابع مالی برطرف می‌کند.
مهدی امیدبخش با بیان اینکه گاه برخی آئین‌نامه‌ها انتظارات را برآورده نمی‌کند، ادامه داد: تا زمانی که به بخش خصوصی اعتماد نکنیم، هیچ اتفاقی در حوزه پیشرفت اقتصادی هنر نخواهد افتاد.
وی با اشاره به ایجاد گذر فرهنگ و هنر در شیراز، خاطرنشان کرد: در یکی دو سال اخیر، یکی از کلان‌برنامه‌هایی که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به آن اهتمام خاص داشته است، رونق کسب و کارهای هنری است؛ از همین رو کارگروهی نیز در وزارت فرهنگ و ارشاد برای راه‌اندازی گذرهای فرهنگ و هنر تشکیل شده است.
*اقتصاد شیراز چشم به راه گذر فرهنگ و هنر است
امیدبخش ادامه داد: استان فارس تلاش کرد تا با توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی‌اش گذرهای فرهنگ و هنر را راه‌اندازی کند که هم اکنون زمینه ایجاد آن عملی شده است و در حال طی مراحل اداری است.
وی با یادکرد از تجربه شهرهای یزد و کاشان در ایجاد گذرهای فرهنگ و هنر، اظهار کرد: ضروری است بخش دولتی در قالب وزارت و فرهنگ و ارشاد اسلامی در این موضوع از هنرمندان و پیش‌برندگان وضعیت اقتصادی هنری به‌صورت مادی و معنوی حمایت کند که این موضوع در تجربه شهرستان‌های یزد و کاشان اثبات شده است.
امیدبخش بیان داشت: تا اعتماد به بخش خصوصی نباشد گذرهای فرهنگ و هنر نیز افتتاح نخواهد شد.
* توپ را به زمین شهرداری نمی‌اندازیم، اما...
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش شهرداری‌ها در حوزه فرهنگی و هنری در بسیاری از کشورهای مطرح جهان، افزود: نقش شهرداری‌ها در این خصوص بنیادی‌تر از چیزی است که ما در شهری مانند شیراز مشاهده می‌کنیم.
امیدبخش با تاکید بر اینکه قصد نداریم توپ را به زمین شهرداری بیندازیم، ادامه داد: به واسطه اینکه شورای پنجم و شهرداری با شعار فرهنگی روی کار آمدند، انتظار داشتیم بسیاری از نقاط ضعف حوزه کاری ما به واسطه حضور شورای شهر و شهرداری تسهیل شود.
وی افزود: این انتظار را از دوستان شورای شهر و شهرداری داشتیم و داریم که در قالب گفت‌وگویی صمیمانه در جلسات مختلف بتوانیم فعالیت‌های حوزه هنر را گسترش دهیم.
امیدبخش عنوان کرد: بسیاری از رویدادهایی که امروز در عرصه هنر در پایتخت رخ می‌دهد توسط سازمان فرهنگی و هنری شهرداری روی می‌دهد و اگر شهرداری تهران نبود مجموعه‌ای مانند خانه هنرمندان شکل نمی‌گرفت.
معاون فرهنگی اداره کل ارشاد فارس اظهار کرد: باید از این منظر به مسائل نگاه کنیم که پیشینه هنری و تاریخی شیراز باید باعث ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی شود.
*دغدغه امروز کشور، حوزه فرهنگ نیست
وی همچنین بیان کرد: دغدغه امروز در سطح کشور، حوزه فرهنگ نیست. امروز با بسیاری از مسائل زیرساختی در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مواجه هستیم و با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنیم؛ بنابراین وقتی دولت با افرادی مواجه می‌شود که با رویکردی فرهنگی مسائل را مطرح می‌کنند، می‌تواند تنها، شنونده خوبی باشد؛ اما چون دغدغه‌اش چیز دیگری است، ساز و کاری عملی در مواجهه با امور فرهنگی و هنری روی نمی‌دهد.
امیدبخش با اشاره به ضرورت توجه به رویدادهای خیابانی برای تغییر ذائقه عمومی در عرصه هنر خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته بسیار تلاش کردیم که رویدادهای خیابانی را تقویت کنیم؛ اما موفق نشدیم. بخشی به این بازمی‌گردد که باید ساز و کاری برای این موضوع تعریف می‌کردیم و بخشی دیگر به این برمی‌گردد که برخی دستگاه‌ها از لحاظ امنیتی مانع انجام این موضوع شدند.
وی افزود: معتقدم برگزاری نمایشگاه کتاب، اجرای کنسرت و نمایش و ارائه دیگر هنرها در محیط بسته جوابگوی نیاز جامعه نیست.
امیدبخش با اشاره به رونق سینما طی دو سال گذشته در شیراز گفت: شور و شعفی که از دو سال پیش در حوزه سینمای فارس رخ داد، تجربه‌ای بسیار مطلوب بوده است.
*سینمای هنر و تجربه بهترین اتفاق فرهنگی دولت است
معاون فرهنگی اداره کل ارشاد فارس ایجاد سینمای هنر و تجربه را بهترین اتفاق دوره وزارت فرهنگ و ارشاد در دولت حسن روحانی دانست و در این باره توضیح داد: هرچند هنر و تجربه نادیده گرفته شد و نتوانستیم مخاطب جذب کنیم؛ اما هنر و تجربه مانند اجرای پژوهشی موسیقی با ۳۰ نفر مخاطب است که با وجود مخاطب اندک رویدادی مهم به شمار می‌رود.
وی بیان داشت: بارها کنسرت برگزار کرده‌ایم، اجراهایی که همه بلیت‌های آن در ۶ سانس به فروش می‌رود؛ اما مخاطبان هدف ما کسانی هستند که در همه کنسرت‌ها امکان خرید بلیت داشتند؛ در حالی که بسیاری هستند که قدرت خرید بلیت ندارند و ما هم مستأصل هستیم چون تهیه کننده نیستیم.
امیدبخش راهکار رونق اقتصاد هنر را برون‌سپاری خواند و تصریح کرد: برون‌سپاری به واسطه مجموعه‌های هنری و فرهنگی رخ می‌دهد که بازوان اجرایی فرهنگ و ارشاد محسوب می‌شوند و تمام سعی مجموعه فرهنگ و ارشاد فارس این است که در این زمینه بیشتر نقش حمایتی ایفا کند نه نظارتی.
*تأثیر ذائقه بر اقتصاد هنر
مدیرعامل خانه هنر شیراز نیز در میزگرد تخصصی ایرنا گفت: وقتی از اقتصاد هنر حرف می‌زنیم، ناگزیر درباره کالایی به عنوان هنر حرف می‌زنیم و به هر روی این نوع عرضه و تقاضا چه بخواهیم و چه نه، شکل گرفته است.
محمدعلی مسجدی بیان داشت: نبود فضا و شرایط مناسب برای تولید و همچنین نبود امنیت کاری باعث شده فضایی بیمار در عرصه فرهنگ و هنر شکل گیرد که در آن اقتصاد هنر چندان مفهومی ندارد و در این میان رانت‌هایی که به هنر با سلیقه دولتی داده شده، این اختلاف را بیشتر هم کرده و هنرمند غیردولتی را بسیار به حاشیه رانده است.
وی اظهار داشت: فضای دولتی ضعف هنرمند یا تهیه کننده را به هر شکل دیده است و عدم شکل‌گیری فضای مشترک را به عنوان میدان جنگ تاریخی این دو دسته در حوزه اقتصادی می‌داند.
مسجدی بیان کرد: می‌توان نقدی مبسوط نوشت مبنی برا اینکه اثر هنری به دنبال بازارش نمی‌گردد، به بازار توجه نمی‌کند، نگاهی به جمعیت هدف مخاطب ندارد و همچنین نمی‌تواند به درستی اثر خود را معرفی کند و گاه خود را در نوک قله کوهی می‌بیند که دارد به جهان پایین دستش نگاه می‌کند.
مدیرعامل خانه هنر شیراز با تاکید بر نقش ذائقه بر شکل‌گیری بازار هنری توضیح داد: هر گاه بودجه برای پرورش ذوق عامه هزینه شده است، اقتصاد هنر هم رونق گرفته است؛ حال باید دید چه می‌شود که چیزی به عنوان ذائقه با دو ابزار آموزش و ارائه شکل می‌گیرد و شکل‌گیری آن بر اقتصاد هنر چه تأثیری دارد.
این صاحب کسب و کار هنری در شرح این مطلب با اشاره به پاراگرافی در کتاب "اقتصاد موسیقی" اثر محمدرضا آزاده فرد، گفت: در این کتاب آمده است که در سال ۱۹۹۹ میزان فروش محصولات صوتی داخلی آمریکا با میزان صدور نفت ایران برابری می‌کرد.
مدیرعامل خانه هنر شیراز با بیان اینکه اگر هنرمندی مثلاً در عرصه موسیقی برای ارائه هنرش به خیابان آمد دچار مشکلات بسیاری خواهد شد، گفت: از سوی دیگر، اگر این هنرمند بخواهد در قالب مؤسسه‌ای رسمی فعالیت کند، درمی‌یابیم عمده محیط‌های شهری به فضاهایی همچون فست‌فودها و رستوران‌ها اختصاص یافته است و تعادلی میان فضای هنری و فرهنگی با فضاهای یادشده وجود ندارد.
وی افزود: با وجود این منابع صرف ثروت شهری، دیگر برای هنر توانی مالی نمی‌ماند؛ بنابراین نه در فضای قدرت و نه در فضای ثروت حمایت مالی برای هنرمند پیشرو وجود ندارد.
* اساسی‌ترین راهکار رونق اقتصادی هنر پروردن سلیقه است
مسجدی تاکید کرد: اساسی‌ترین کاری که باید در حوزه اقتصاد هنر صورت گیرد، پروردن سلیقه است و این نکته که بخش دولتی متولی پروردن سلیقه باشد، چندان نتیجه‌بخش نیست.
وی افزود: البته اگر دولت بتواند نهادسازی مثبت کند، مفید است؛ اما نقطه ضعف آن این است سلیقه مردم در برخی حوزه‌ها رشد می‌کند و در برخی جاها مغفول می‌ماند؛ مثلاً سلیقه مردم با سریال نود قسمتی خو گرفته اما نقاشی معاصر را نمی‌شناسند.
این هنرمند بیان داشت: چرخه آموزش منتهی به تولید و ارائه که چرخه اقتصاد را شکل می‌دهد، به‌درستی شکل نگرفته است و هم‌اکنون در ایران، تنها نمونه‌هایی انگشت‌شمار مانند انجمن سینمای جوان دارد.
*بخش دولتی فشارها را کم کند
مسجدی با بیان اینکه نهادهای دولتی در این فضا نباید فشارها را بر هنرمندان افزایش دهند، ابراز کرد: نهاد دولتی باید بپذیرد بخش خصوصی می‌تواند به وظایف خود در زمینه هنری عمل کند.
وی در این باره توضیح داد: اینکه اداره فرهنگ و ارشاد، خود مجری برگزاری کلاس‌هایی شود که مجوز آن را به مؤسسات آموزشی داده است، مطلوب نیست. این اداره کل باید تلاش کند موانع فعالیت بخش خصوصی رفع شود، نه اینکه مستقیماً وارد عمل شود و فعالیت اجرایی داشته باشد و فضای امن کاری را به خطر بیندازد.
مدیرعامل خانه هنر شیراز از سوی دیگر از فعالیت‌های غیرتخصصی فرهنگسراهای شهرداری نیز انتقاد کرد و گفت: شهرداری نمی‌تواند، خود، در عرصه اجرایی فرهنگ و هنر ورود کند و ذوق و سلیقه عامه را هدفمند سازد؛ درنتیجه این دخالت، امروز با فرهنگسراهایی مواجهیم که تقریباً در زمینه فرهنگی و هنری هیچ کاری نمی‌کنند.
*شهرداری فرهنگسراها را به بخش خصوصی بسپارد
وی کارنامه هنری شهرداری شیراز را در بحث آموزش و پرورش ذوق غیرقابل دفاع دانست و ابراز داشت: می‌توان با سپردن فضای فرهنگسراها به فضاهای خصوصی از چندین نظر اقدامی سازنده صورت داد؛ البته این طرح در شورای پنجم نیز مطرح شد اما به نتیجه‌ای نرسید.
مدیرعامل خانه هنر شیراز گفت: از سوی دیگر دولت می‌تواند بودجه را شفاف‌سازی کند؛ بدین معنا، اگر پولی به حوزه فرهنگی و هنری تزریق می‌شود، انتخاب اینکه این بودجه به کجا برود تأثیرگذار است و مشخص می‌کند می‌خواهیم به کدام سلیقه اهمیت دهیم.
وی ادامه داد: مقایسه با دیگر استان‌ها انتظارهایی را شکل می‌دهد که مدام با پاسخ "شدنی نیست" همراه است. شفاف‌سازی بودجه در این زمینه می‌تواند مشخص‌کننده این باشد که منابع مالی در کجا هزینه می‌شود و چرا تسهیلاتش به دست هنرمند غیردولتی نمی‌رسد.
مسجدی با بیان اینکه مسائل اقتصادی بسیاری از مؤسسات فرهنگی و هنری از بخش کافه آنها تأمین می‌شود، گفت: نمی‌توان مؤسسه‌ای هنری تأسیس کرد، از کافه کسب درآمد کرد و نامش را گذاشت اقتصاد هنر.
* ممیزی سختگیرانه هنر معاصر را غریب کرده است
مدیر مؤسسه فرهنگی و هنری پیرسوک نیز در این میزگرد با بیان اینکه شرایط کاری طی سال‌ها همواره دشوار بوده است، گفت: در حوزه ادبیات، چند تن از مهم‌ترین شخصیت‌های معاصر از شیراز برخاسته‌اند که بسیار در این زمینه فعالیت کردند؛ اما شرایط به‌گونه‌ای نبود که نتیجه آن در استان فارس دیده شود.
تقوی دلیل این مسئله را اعمال ممیزی‌های شدید و سخت‌گیرانه‌ای دانست که بر فضای فعالیت هنری حاکم است و بیان کرد: از همین رو است که مردم از فضای هنری دور شده‌اند و پیگیری آن برایشان جدی نیست؛ بنابراین مؤسسات خصوصی در زمینه هنری باید بار دیگری را هم علاوه بر تولید خلاقه بر دوش بکشند؛ به معنای دیگر ضمن حمایت از هنرمندان باید مخاطب‌سازی و آموزش‌هایی برای مخاطب عمومی داشته باشند.
این فعال حوزه فرهنگ و هنر فارس گفت: این بدان معناست که بخش خصوصی وظیفه دیگرانی را نیز برعهده گرفته است که باید در زمینه اشاعه هنر در جامعه فعالیت می‌کردند و این موضوع توان بسیاری از ما می‌طلبد و روند کار را کُند می‌کند.
او با ارائه مثالی در این زمینه بیان کرد: در حیطه نشر برخی استانداردها در شهرستان‌ها رعایت نمی‌شود و به سیستم پخش کتاب خوبی دسترسی نداریم؛ افزون بر این، در حوزه ادبیات چند جلسه حرفه‌ای و سیستماتیک و سسلسله‌وار برگزار می‌شود.
تقوی افزود: مساله این است که برخی قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد در بقیه شهرها از جمله پایتخت اجرا می‌شود؛ اما برای هنرمندان شیرازی رخ نمی‌دهد. در اینجا باید دید در بروکراسی اداری چه رخ می‌دهد.
*برگزاری کنسرت پژوهشی در پیچ و خم بروکراسی اداری و آئین‌نامه‌ها
این صاحب کسب و کار هنری عنوان کرد: همین موضوع درباره اجرای کنسرت‌های پژوهشی صادق است، بدین‌معنا که باید قوانین موجود به متولیان امر ارائه شود. پرسش اینجاست چرا باید برای این کنسرت‌ها مجوز بگیریم و همان مسیری را طی کنیم که برای کنسرت‌های ۴۰۰ تا هزارنفره پیموده می‌شود.
مدیر مؤسسه فرهنگی و هنری پیرسوک تاکید کرد: در همه مسائل با اینگونه دست‌اندازها مواجه می‌شویم. حساسیت‌ها در شهرستان بیشتر است؛ درحالیکه مخاطب در شیراز خاص‌تر و کمتر از تهران است و مطالبه عمومی نیز در مقایسه با جمعیت بیشتر است.
وی با اشاره به نقش مؤثر تبلیغات در حوزه فرهنگ‌سازی گفت: چندی پیش در نمایشگاهی در گذر عفیف‌آباد متوجه شدیم، بچه‌ها یک انتشاراتی کودک و نوجوان را می‌شناسند. برای ما سوال بود که چطور ممکن است کودکی انتشاراتی را بشناسند و بعد متوجه شدیم شبکه‌ای ماهواره‌ای کتاب‌های این انتشارتی را تبلیغ می‌کند و همه بچه‌ها مخاطب این نشر و چاپ مجموعه کتاب‌هایش را پیگیری می‌کنند.
*تبلیغات در عرصه فرهنگ و هنر تعطیل است
این فعال عرصه اقتصادی هنر گفت: از همین مثال بر می‌آید که رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در معرفی کالاها و محصولات فرهنگی و هنری دارند که متأسفانه این مهم در صدا و سیمای ما مغفول مانده است و باعث گسستی عمده میان فعالان اقتصادی حوزه فرهنگ و هنر و مخاطبان و رسانه می‌شود.
مدیر مؤسسه فرهنگی و هنری پیرسوک بیان داشت: وظیفه رسانه ملی تبلیغ برای فعالیت‌های فرهنگی است و در این زمینه حتی قانون‌هایی نیز وجود دارد؛ اما اعمال نمی‌شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از تغییرات مداوم مدیران، عنوان کرد: متأسفانه این گونه است که با تغییر مدیران زمان بسیاری طول می‌کشد تا چرایی و ضرورت انجام بسیاری از فعالیت‌های هنری تبیین و حدود سخت‌گیری‌ها مشخص شود.
* تغییر مداوم مدیران، مایه تزلزل در بخش فرهنگی است
مشاور خرید و فروش آثار هنری نیز در این میزگرد با بیان اینکه مجموعه‌های هنری کوچکی که در شیراز شکل گرفته‌اند، فعالانی هستند که بیش از آنچه به نظر می‌رسد ارزشمندند، گفت: شکل فعالیت و انگیزه این مؤسسات و تلاششان برای نزدیک کردن هنر و تبدیل آن به چیزی اثربخش در جامعه به‌آسانی انجام نمی‌شود.
محسن زارع بیان داشت: وقتی درباره شیراز حرف می‌زنیم ممکن است از لحاظ زیرساختی، چندان بهره‌مند نباشیم و شاید بتوان گفت از غافله عقب مانده‌ایم؛ اما آنچه در این شهر رخ می‌دهد بسیار درخشان است و با هیچ شهر دیگری در ایران قابل مقایسه نیست.
وی افزود: البته نباید فراموش کرد آن‌کس که در تهران در اقتصاد هنر فعالیت می‌کند، بازار اولیه‌ای برای ارائه اثرش دارد و برای او سفارش‌هایی به صورت پیش‌فرض وجود دارد؛ همچنین برخی افراد در پی خرج کردن پولشان در هنر هستند و گالری‌ها یا مؤسسات دیگر براساس بازار در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند یا خود را با شرایط تطبیق می‌دهند و درمجموع آینده اقتصادی و منطقی اقتصادی وجود دارد.
مدیر گالری پیرسوک گفت: در شیراز چنین چیزی وجود ندارد. فردی که در زمینه اقتصاد هنر در این شهر فعالیت می‌کند، در برهوتی اقتصادی در حوزه هنر کار می‌کند و افراد فعال در این حوزه نیز براساس ضرورت‌ها و الزامات حرفه خود وارد عرصه اقتصادی هنر می‌شوند.
زارع با بیان اینکه فضاهای هنری شیراز به دست تولیدکنندگان هنر راه‌اندازی شده است، اظهار داشت: این فضاها بدون در نظر گرفتن آینده اقتصادی فعالیت می‌کنند؛ بدین معنا ما گالری‌دار نیستیم، هنرمندانی هستیم که آنقدر فضا برای نمایش آثارمان محدود بوده که باید مدام به عقب بازگردیم و چیزهایی را بسازیم تا بتوانیم کارمان را با خیال راحت در آن نشان دهیم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: شاید اداره فرهنگ و ارشاد بتواند به صورت مقطعی به هنرمندان کمکی کند؛ اما این کمک کاملاً متزلزل است و با تغییر مدیریت‌ها ممکن است دیگر وجود نداشته باشد.
این فعال عرصه هنرهای تجسمی بیان داشت: پیش از این هم همه این شرایط را دیده‌ایم و شاهد سلیقه‌های متفاوت در رابطه‌مان با اداره ارشاد هستیم و خواهیم بود؛ مثلاً هر ۶ ماه به ما می‌گویند دیگر لازم نیست برای نمایشگاه‌ها مجوز بگیرید، دوباره قانونی می‌آید که اعلام می‌کنند باید بیایید و مجوز بگیرید و اتفاقات مشابه دیگر.
* خطر تعطیلی بیخ گوش مؤسسات فرهنگی و هنری
زارع تاکید کرد: در شهری فعالیت می‌کنیم که هر روزش خطر بسته شدن یک مؤسسه فرهنگی وجود دارد. در شرایط نامشخصی حرکت می‌کنیم و باید گفت هر یک روزی که به عمر مؤسسات فرهنگی هنری اضافه می‌شود، رکوردی برای آن‌هاست.
این مشاور خرید آثار هنری عنوان کرد: تا وقتی تفکر دولتی مربوط به شکل اجرای برنامه‌ها باشد و با جزئیات همه مسائل را زیر ذره‌بین قرار دهد، تصویری از آینده نخواهیم داشت.
وی با بیان اینکه لزوماً داشتن یک ساختمان زیرساخت به‌شمار نمی‌رود، گفت: اینکه چه برنامه‌ای در آن ساختمان اجرا شود مهم‌تر است.
زارع با اشاره به اینکه ایجاد اعتماد و حمایت بین بخش دولتی و خصوصی بسیار ارزشمند است، عنوان کرد: در نهایت وقتی از اقتصاد هنر و رونق تولید حرف می‌زنیم، می‌دانیم اداره فرهنگ و ارشاد و مؤسسات هنری چیزی در عرصه هنر تولید نمی‌کند، بلکه این هنرمندان هستند که پیش از آنکه مخاطبی وجود داشته باشد، در حال تولید هنر هستند.
وی هنرمندان را قلب تپنده جریان هنر خواند و گفت: این افراد کسانی هستند که بدون در نظر گرفتن اینکه آیا مؤسسه‌ای هست، آیا منابع مالی وجود دارد و آیا اثر تولیدی مخاطبی خواهد یافت یا نه در عزلت و انزوا آثارشان را تولید می‌کنند و اگر هر یک از ما دو طرف، دولت و مؤسسات هنری، کاری هم انجام ندهیم در هر صورت هنر تولید می‌شود.
زارع عنوان کرد: برای اداره ارشاد مهم است که هر بار چه اثری بر دیوار گالری‌ها می‌نشیند؛ اما آیا فکر می‌کنند که این گالری چطور مخاطب جذب می‌کند یا چطور ایجاد درآمد می‌کند.
وی نخستین شرط رونق تولید را رعایت حقوق هنرمندان توسط گالری‌داران دانست.
مدیر گالری پیرسوک ادامه داد: در طول یک سال رویدادهای تجسمی بسیاری علاوه بر نمایشگاه‌های معمول، رخ می‌دهد که برخی از آنها را اداره فرهنگ و ارشاد سامان می‌دهد. این رویدادها هزینه‌های بسیاری در بر دارند؛ اما پرسش اینجاست به جای هزینه‌های گزافی که برای برگزاری یک نمایشگاه با تعداد زیادی هنرمند می‌شود، چه کار بنیادینی می‌توان کرد.
*فقدان زیرساخت، معضل فرهنگ و هنر شیراز
فعال حوزه فرهنگ و رسانه استان فارس نیز در این میزگرد عنوان کرد: هنوز در شیراز به عنوان شهری فرهنگی، شاهد تقویت زیرساخت‌ها و ایجاد نمادهای فرهنگی نیستیم.
غلامرضا مالک‌زاده با بیان اینکه شیراز تالار مرکزی و کتابخانه مرکزی ندارد، افزود: درخصوص اتفاقات و رویدادهای فرهنگی نیز اطلاع‌رسانی درستی صورت نمی‌گیرد.
وی با انتقاد از وضعیت نشر و چاپ کتاب در شیراز ابراز داشت: بیشتر نویسندگان شیرازی در قم مجوز می‌گیرند، چون ارزان‌تر است و تسهیلات بیشتری برای نویسندگان در این شهر فراهم آمده است.
*نبود تبلیغات بلای جان هنرمندان
مالک زاده با بیان اینکه رسانه‌ها تبلیغات را منوط به شرایط مالی کرده‌اند، ادامه داد: بدین معنا برای معرفی کتاب، نمایش یا نمایشگاه ابتدا باید وجه آن به رسانه پرداخت شود تا پس از تأمین مالی اقدام کنند؛ درحالیکه هنرمندان از لحاظ اقتصادی معمولاً توان پرداخت پیش از انجام کار را ندارند و از این‌ها گذشته، رسانه‌ها به صورت رایگان برای هنرمندان تبلیغ نمی‌کنند.
پیشکسوت حوزه رسانه با اشاره به اینکه همه چیز در صدا و سیما سلیقه‌ای، بخشنامه و قابل منسوخ شدن است، گفت: تا زمانی که تبلیغات وارد صدا و سیما نشده بود، برنامه‌ای تحت عنوان "سینما-تئاتر ۶۲" برگزار می‌شد که برنامه بسیار خوبی بود و همه تئاترهای سراسر ایران را معرفی و بررسی می‌کرد و در بخشی دیگر به معرفی کتاب و آثار فرهنگی می‌پرداخت.
این پیشکسوت عرصه رسانه ابراز داشت: از سال ۱۳۶۴ که تبلیغات وارد صدا و سیما شد، حوزه فرهنگ در این رسانه تعطیل شد.
وی ادامه داد: کسی که به عنوان بخش خصوصی فعالیت می‌کند مشکلات بسیاری دارد و حوزه دولتی و متولیان امر نباید موانع فعالیت او را بیشتر کنند، بلکه باید برای تحقق امکان پیشرفت آن مسیر را هموارتر کنند.
گزارش میزگرد از سیده سمیرا متین نژاد
۹۸۸۵/ ۲۰۲۷
نظر شما