به گزارش ایرنا، به نظر می رسد جشن های پایانی ماه مبارک رمضان تنها در چهارمحال و بختیاری برگزار می شود و کمتر استانی است که برای هفته پایانی ماه مبارک رمضان به شکلی موثر آیینی اجتماعی داشته باشد.
براساس این گزارش، دو آیین سنتی کاکولی پزان و حنا بران که جشن و آیین های زنانه و سنتی است در شهرستان شهرکرد برگزار می شود و این آیین ها نشانه پایانی ماه مبارک رمضان است.
. ** کاکولی پزان در شب بیست و ششم ماه مبارک رمضان
در گذشته مرسوم بود که همزمان با روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان، زنان خانواده ها اقدام به پخت نوعی نان شیرین و کلوچه شکل با نام محلی ˈکاکولیˈمی کردند که در برخی از نقاط استان هنوز این رسم وجود دارد.
در این آیین زنان همزمان با سحرگاهان روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان با تهیه آرد محلی و خمیر کردن آن با برافزوختن تنورهای گلی اقدام به پخت کاکولی می کرده اند.
انتخاب سحرگاه بیست و هفتم برای پخت کاکولی نیز به این منظور بوده است که برخی از مردم معقتدند روز بیست و هفتم رمضان روز قصاص ابن ملجم مرادی قاتل حضرت علی (ع) است.
نان کاکولی با مخلوط آرد، شکر، شیر، شیره انگور، تخم مرغ، گل رنگ، خشخاش و خشکبارهای افزودنی پخته می شود.
زنانی که برای پخت نان کاکولی گردهم جمع شده اند، هر کدام کف دست خود را آرام روی خمیر چانه اول برای تبرک با ذکر دعا می گذارند و آن را پهن می کنند، تا نان اول توسط یک خانم و بانوی ˈسیدهˈ و مشهور به مومنه بر تنور کوبیده شود.
پس از آماده شدن نان کاکولی، آن را در سفره پارچه ای یا سبد چوب بافت قرار می دهند، تا بخار آنها گرفته شود و ترد باقی بماند.
هنگامی که نان ها آماده شد، زنان آن را به عنوان نذر برای همسایه ها به تعداد مشخص می برند و به اصطلاح ˈ کاکولی را برای افطار در بین در و همسایه پهن می کنند.
ˈ پخت نان کاکولی قدمتی دیرینه دارد و همه ساله نان کاکولی پخته شده حتی تا روز عید سعید فطر نیز در بین مردم شهرها و روستاهای شهرکرد توزیع می شود.
شکل این نوع نان همانند نان های جو بوده است، با این تفاوت که نان کاکولی شیرین است و به آن افزودنی هایی مانند مغز گردو و بادام، شیر، شیره و گلرنگ اضافه می کنند.
از مهمترین ویژگی های این نان سنتی و محلی، ماندگاری آن است که کاکولی پخته شده تا یک هفته دوام خواهد داشت. پخت نان کاکولی در ماههای دیگر نیز انجام می شود، اما هیچکدام حال و هوای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان را ندارد و پخت نان کاکولی در ماههای دیگر سال به صورت انفرادی است.
در گذشته مردم چهارمحال و بختیاری در روز ۲۷ ماه مبارک رمضان با پخش این نوع نان شیرین گونه، قصاص ابن ملجم قاتل امام اول شعیان را جشن می گرفتند.
** آیین سنتی حنابران بیست و هفتم ماه مبارک رمضان
این آیین یکی دیگر از رسم های ماه رمضان که ناشناخته شهرکرد است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، حنابران یا همان حنای مراد فقط در برخی از مناطق شهرکرد مرسوم بوده است.
زنان روزه دار و مومن شهرکرد از نیمه ظهر بیست و هفتم ماه مبارک رمضان با حضور در امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون شهرکرد اقدام به برگزاری رسم حنا بران می کرده اند.
در این آیین سنتی، دختران و زنان جوان در اماکن مقدس به ویژه امامزاده حلمیه و حکیمه خاتون شهرکرد به صورت نمادین حنا را به امامزاده می آورند تا پس از تبرک به خانه خویش ببرند.
یک پژوهشگر تاریخ در چهارمحال و بختیاری می گوید: آیین حنابران در عصرگاه روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان در بین برخی از زنان هنوز دارای اهمیت است اما در بین زنان و دختران جوان چندان مورد توجه قرار ندارد.
بابک زمانی پور افزود: این آیین به صورت تاریخی در این استان در امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون شهرکرد برگزار می شد و تاکنون تداوم دارد و فقط در نظر بانوان رایج است و آیین حنابران در نزد بانوان این استان به 'حنای مراد ' و 'حنای اولاد' تقسیم می شود.
به گفته وی، در آیین حنابران زنان ظرف حنا را در صحن امامزاده می چرخانند و هر کدام از آنها یک قاشق از محتوای حنای خشک را در ظرفیت خود می ریزند و از ظرفی دیگر، از ظرف حنای خود نیز قاشقی به زنان دیگر هدیه می دهند.
براساس این سنت دیرین زنان هر مرادی که دارند را از خدا طلب می کنند و این آیین تا اذان مغرب در استان چهارمحال وبختیاری تداوم خواهد یافت و سپس ظرف حنا را به خانه خویش می برند.
زنان روزه دار ظرف حنای خشک را تا روز عید سعید فطر نگهداری می کنند و سپس آن را در روز عید فطر با آب یا گلاب مخلوط می کنند و حنای تر را بر کف دستان خود می کشند تا رنگ حنا بر کف دستان زنان یا کودکان باقی بماند.
به گزارش ایرنا، اکنون برخی از آیین های گذشته در بین نسل جوان رو به فراموشی است ولی برخی از مردم هنوز به این آیین ها توجه خاصی دارند.
۲۰۹۷
نظر شما