به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ دور دور کردن با خودروهای لوکس و لباس های برند در خیابان ها به عنوان یک تفریح برای عده ای خاص شکل گرفته است؛ نوعی سبک زندگی که هر فردی توان دستیابی به آن را ندارد زیرا خودروهای این افراد معمولاً قیمتی میلیاردی دارند و رقابت کردن با آنها بسیار سخت است.
رواج این نوع سبک زندگی مدتی پیش باعث شد تا ایده ایجاد صفحه «بچه پولدارها» در اینستاگرام شکل بگیرد و عده‌ای بچه پولدار با عکس گرفتن از وسایل و لوازم شخصی، خانه و خودروهای لوکس خود و قراردادنشان در فضای مجازی به خودنمایی و فخر فروشی بپردازند؛ صفحه ای که در رسانه های غربی هم انعکاس پیدا کرد به گونه ای که روزنامه نیویورک پُست آمریکا نیز با اشاره به باز شدن صفحه اینستاگرام «بچه پولدارهای تهران» نوشت: «تصاویر، مشابه است. فرقی نمی‌کند که در آمریکا باشی یا در ایران. اگر جزو آن یک درصد «اولترا (فوق) پولدارها» باشی، زندگی‌ات در هر جای دنیا شبیه به هم است».
به هرترتیب باید این فخرفروشی و اشرفی گری را که به ویژه در خیابان ها به نمایش در آمده است به عنوان یک مساله اساسی برای جامعه دانست که می تواند پیامدهایی به دنبال داشته باشد. از این رو وجود و گسترش این مساله در کشور باعث شد تا پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا برای بررسی دلایل و پیامدهای آن با «محمد حیدرپور» جامعه شناس فرهنگی و مدرس دانشگاه به گفت وگو بپردازد.
-متن این گفت وگو را در ادامه می خوانیم:
مهمترین مساله ای که امروز در کشور شاهد آن هستیم فاصله طبقاتی، فخرفروشی و نمایش زندگی اشرفی به ویژه در سطح خیابان هاست. این مساله از چه زمانی رایج شد؟
حیدرپور: برای بررسی این مساله باید نگاه خود را به ۴۰ سال پیش ببریم؛ یعنی از زمانی که انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ خورشیدی به پیروزی رسید. در آن زمان ارزش های انقلاب نوع خاصی از زندگی را ترویج می داد زیرا در انقلاب توده های مردم علیه آن نوع اقتصاد عصیان کرده بودند که ترویج نوع خاصی از زندگی می کرد و انقلاب شد تا مردم به این افتخار کنند که خود را به شکل طبقه کارگر و زحمتکش نشان دهند و تا یک دوره خاصی مردم اینگونه زندگی می کردند و حتی افرادی که اشراف بودند و خودروهای لوکس داشتند سعی می کردند با خودروهای خود کمتر در خیابان ها ظاهر شوند و بیشتر شبیه مردم عادی باشند و حتی عده ای شعر «باید دوباره کارگر شد» می خواندند اما از دوره ای به بعد ما شاهد این بودیم که نوع جدید از زندگی در حال شکل گرفتن شد و اشرافیت به خیابان ها آمد و فخرفروشی و تجمل گرایی شروع شد. برای نمونه مشاهده می شود که فرد مسکن ندارد و در مسکن استیجاره ای زندگی می کند اما خودرو شاسی بلند سوار می شود تا در مسابقه اشرافیتی که در خیابان ها راه افتاده است، عقب نماند.
چه دلایلی باعث رواج این نوع از سبک زندگی در جامعه شده است؟
حیدرپور: ما چه بخواهیم و چه نخواهیم این فخرفروشی و تجمل گرایی به عنوان یک واقعیت اجتماعی در جامعه ظهور پیدا کرده است که دلایل مختلفی می توان برای بروز آن برشمرد. یکی اینکه به سبب عصر ارتباطات و دسترسی آسان، مردم نوع زندگی و وسایل مختلف مربوط به زندگی را در کشورهای مختلف مشاهده و خیلی سریع زندگی خود را با آنها مقایسه می کنند و سبک زندگی خود را تغییر می دهند. دلیل دیگر را می توان وسایل ارتباطی در کشور دانست؛ شبکه های تلویزیونی ما قرار بود مانند دانشگاه عمل کنند اما این اتفاق عملی نشد و این شبکه ها با برنامه های خود به تجمل گرایی دامن می زنند. این برنامه ها افراد جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث ترویج زندگی اشرافیتی می شود.
یکی دیگر از دلایل این نوع رواج سبک زندگی را باید ساختاری دانست زیرا عده ای کارگزاران و گروه های مرجع کشور که به قناعت و پرهیز دعوت می کردند اکنون فرزندشان زندگی لاکچری برای خود درست کرده اند و این اتفاق خلاف آنگونه آموزه ها بوده است. بنابراین آنهایی که قرار بود، سرمشق شوند امروز اینگونه شده اند و این نوعی آسیب زدن به ارزش ها انقلاب است.
این فخرفروشی و نمایش اشرافی گری که عده ای از افراد پولدار در خیابان ها راه می اندازند، چه پیامدهایی به دنبال دارد؟
حیدرپور: این نوع زندگی که اشرافیت پولدار به صورت عیان در خیابان ها نمایش می دهند، باعث ایجاد شکاف طبقاتی در جامعه می شود و به انواع ناهنجاری های اجتماعی دامن می زند در نتیجه نوعی عدم اعتماد در کشور ایجاد می شود. بنابراین دیگر افراد نیز وقتی زندگی طبقه خاصی را در خیابان ها مشاهده می کنند، آنها هم می خواهند همانگونه باشند اما متوجه می شوند که از راه های درست نمی توانند به این امکانات دست پیدا کنند، در نتیجه برای دستیابی به آن به راه های غیرمشروع به دست آوردن سرمایه کشیده می شوند. از این رو ما در جامعه شاهد انواع زورگیری ها، گرایش به قاچاق مواد مخدر و … هستیم زیرا جوانان تحت تاثیر آنگونه زندگی اشرافیت که در حال رواج هم هست، به این فکر می کنند که اگر ۳۰ سال هم زحمت بکشند، نمی توانند از یک خودرو خوب و مسکن مناسب برخودار باشند.
همچنین از تبعات دیگر این نوع فخرفروشی در خیابان ها این است که براثر آن نوع مقایسه ای که به آن اشاره شد، اعتماد که مهمترین مولفه سرمایه اجتماعی در کشور محسوب می شود، از میان می رود و به لحاظ سیاسی باعث گسترش و انباشت نارضایتی های اجتماعی در کشور خواهد شد.
برای جلوگیری و کاهش فخرفروشی در خیابان ها چه اقدام هایی می توان انجام داد؟
حیدرپور: یکی اینکه کارگزاران فرهنگی باید تلاش کنند تا بتوانند نوعی از زندگی را که یک روز در جامعه به عنوان ارزش شناخته می شود، دوباره رواج دهند. آنها باید به مردم نشان دهند که ارزش های راستین و انسانی چه هستند و آیا سرمایه مادی می تواند به عنوان ارزش شناخته شود یا خیر؟ باید گفت این سرمایه ها نوعی وسیله هستند. برای مثال فردی مانند «بیل گیتس» به عنوان یک کارآفرین نمونه بیش از ۹۰ درصد سرمایه خود را وقف انجمنی می کند که برای درمان هزینه بیماران فعال است پس می دانیم که این سرمایه ها چگونه می توانند در ارتقای ارزش های انسانی مفید باشند اما متاسفانه باید گفت که در کشور ما اینگونه کارها بسیار کم است.
نباید جامعه را همیشه سیاسی و سیاست زده کرد بلکه باید مسایل فرهنگی برای عموم مردم در اولویت قرار بگیرد تا اشرافیت گری در خیابان جای خود را به بسیاری از کارهای انسان دوستانه بدهد. بنابراین نخبگان سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور باید به یک نوع اجماع دست پیدا کنند تا کشور را به آرامش برسانند.
راهکار دیگر وجود رسانه های آزاد در کشور به شمار می رود. رسانه های آزاد به عنوان دیده بان و مانیتورینگ عمل می کنند و بر اعمال و رفتار مسوولان نظارت دارند. بنابراین اگر رسانه ها آزاد باشند و بتوانند رفتارها را نقد کنند، از بسیاری از فسادها جلوگیری می شود و هر فردی نمی تواند یک شبه به سرمایه های هنگفتی دست پیدا کند.
پژوهشم ۹۳۷۰**۲۰۰۲
نظر شما