در پی ابراز نگرانی‌ها درباره ناایمن بودن سنگ واقع در بوستان خواجوی کرمانی واقع در دروازه قرآن شیراز، همچنان این منطقه در شرایط نیازمند توجه مسئولان قرار دارد.
**وعده ۱۰ روزه
مدیرکل فنی معاونت فنی و عمرانی شهرداری شیراز پیش از این، شانزدهم اردیبهشت ماه گذشته گفته بود: قرارداد تثبیت و ایمن سازی سنگ بالای دروازه قرآن با قرارگاه خاتم الانبیا منعقد شد و اکنون کارهای مقدماتی جابه جایی این سنگ در حال انجام است.
علیرضا نثاری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این سنگ و محوطه اطراف آن نخست ایمن سازی و در مرحله بعد با رعایت همه مسائل، خرد و به طور کلی برداشته می‌شود.
وی با بیان اینکه عملیات اجرایی ایمن سازی محل دروازه قرآن ۱۲ اردیبهشت ۹۸ آغاز شده است، گفت: اکنون پیمانکار این پروژه در حال ساخت دیواره‌ای محافظ است که اگر به هر دلیلی تکه‌های سنگ در این محل فروریخت جلو سقوط آن به محوطه دروازه قرآن و خیابان گرفته شود.
وی شانزدهم اردیبهشت ماه ۹۸ گفت: عملیات اجرای این کار حداکثر تا ۱۰ روز آینده به اتمام خواهد رسید و محوطه دروازه قرآن از وجود این سنگ ناایمن کاملاً ایمن سازی خواهد شد.
اکنون نه ۱۰ روز، بلکه یکماه از زمان این وعده گذشته است اما اینگونه که از اظهارات مسئولان بر می‌آید هنوز سایه این سنگ بر سر درواز قرآن شیراز وجود دارد.
**خطر در کمین
سیل پنجم فروردین ۹۸ در دروازه قرآن شیراز، نام این دروازه تاریخی را بیش از پیش مطرح کرد و چند روز پس از این سیل، وجود سنگی معلق در کنار این دروازه که هرآن امکان سقوط آن می‌رفت محل بحث‌های جدیدی شد.
براساس آنچه برخی کارشناسان به ایرنا گفته‌اند، سقوط سنگی عظیم از بالای دروازه قرآن شیراز مسأله‌ای محتمل است که حتی یک شوک ناشی از زلزله‌ای با ریشتر کم هم قادر است این سنگ ۶۰ تنی را از بالای کوه بر سر دروازه قرآن شیراز فرود آورد و فاجعه دیگری را به این کلانشهر تحمیل کند.
** اطلاعی ندارم
علیرضا نثاری مدیر کل فنی معاونت فنی و عمرانی شهرداری شیراز که حدود یکماه پیش وعده ده روزه اتمام عملیات اجرایی ایمن سازی دروازه قرآن از خطر سقوط سنگ را داده بود، به خبرنگار ایرنا گفت: پیگیری مسائل اجرایی پروژه ایمن سازی سنگ دروازه قرآن به شخص دیگری منتقل شده و در حال حاضر من اطلاعی از وضعیت این طرح ندارم.
**ایمن سازی و تثبیت سنگ انجام شده
مدیر فعلی پروژه ایمن سازی سنگ دروازه قرآن در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: قرارداد پیمانکاری این پروژه با قرارگاه خاتم الانبیا و قرارداد مشاوره آن نیز با سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور بسته شد.
محمد جواد رضایی افزود: اکنون کار ساخت دیواره دفاعی پایین این محل به اتمام رسیده و سطح زیرین سنگ نیز با بتن پاششی تثبیت شده است.
وی ادامه داد: در حال حاضر با اتصال یکسری کابل سنگ ناایمن نیز مهار شده است.
رضایی با بیان اینکه اکنون مراحل ایمن سازی و مهار این سنگ به اتمام رسیده است، اظهار داشت: اکنون مرحله اصلی و نابود کردن این سنگ در دستور کار قرار دارد و باید مراجع مربوطه در استان فارس مجوز مسدود سازی مسیر دروازه قرآن را صادر کنند تا این کار انجام شود.
وی اضافه کرد: نابودکردن این سنگ به دو روش امکان دارد، اولین روش انفجار آرام است که نهایتاً یک روز به طول می‌انجامد.
وی گفت: اگر این روش به دلیل ریزش و خطرات ناشی از آن مورد قبول واقع نشود روش دیگری نیز وجود دارد که سنگ ۷۰ تنی از بالا خرد و به قطعات ۳۰۰ و ۴۰۰ کیلوگرمی تبدیل و با استفاده از بیل مکانیکی برداشته و به پایین منتقل می‌شود که این روش نیز حدود سه الی چهار روز به زمان نیاز دارد.
مدیر پروژه ایمن سازی سنگ دروازه قرآن گفت: در این پروژه تمام اقدامات امنیتی برای افزایش ظریب اطمینان نسبت به کاهش خطرات ناشی از تخریب این سنگ انجام شده است.
وی پیشنهاد شهرداری شیراز برای تخریب این سنگ را روش دوم که قطعه قطعه کردن سنگ و انتقال آن با تجهیزات مکانیکی است دانست و گفت: اما قرارگاه خاتم الانبیا بر روش اول و انفجار آرام تاکید دارد.
** آیا دروازه قرآن جان سالم به در می‌برد؟
وی در پاسخ به این سوال که آیا سازه دروازه قرآن از تخریب این سنگ جان سالم به در خواهد برد؟ گفت: علت طولانی شدن مراحل ایمن سازی این سنگ نیز حفظ ایمنی، رعایت اصول فنی و افزایش امنیت بوده است وگرنه می‌شد همان روز اول بدون انجام هیچ اقدامی تنها با انفجار این سنگ را برداشت.
رضایی ادامه داد: هزینه‌های زیادی را شهرداری شیراز برای مهاربندی و تثبیت این سنگ انجام داده که رخداد تلخی که در پنجم فروردین ۹۸ در محل دروازه قرآن شاهد آن بودیم دیگر تکرار نشود.
**۶۶۰ میلیون تومان هزینه طرح
وی در پاسخ به برآورد هزینه‌های ایمن سازی سنگ دروازه قرآن، با اشاره به اینکه مبلغ قرارداد مشاوره این طرح با سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور ۱۳۰ میلیون تومان بوده است، گفت: سرجمع هزینه این طرح تا قبل از تخریب سنگ ٥٨٠ میلیون تومان و احتمالاً با تخریب سنگ این هزینه تا حدود ٦٦٠ میلیون تومان افزایش خواهد یافت.
مدیر پروژه ایمن سازی سنگ دروازه قرآن در ادامه سخنان خود به برشمردن دلایل طولانی شدن این طرح اشاره و تاکید کرد: تأمین مواد اولیه ای نظیر کابل و … که از خارج استان تأمین شد و همچنین انتقال مصالح و ماشین آلات سنگین به بالای کوه از جمله دلایل طولانی شدن مدت زمان این طرح بوده است.
**دروازه قرآن دیگر تحمل حادثه ندارد
سیلاب پنجم فروردین ۹۸ در محل دروازه قرآن شیراز سبب جان باختن ۲۱ نفر از هموطنان شد و ده‌ها نفر را نیز مجروح کرد و تنها چند روز بعد از این حادثه، انتشار تصاویری مبنی بر ناپایداری قطعه سنگ بزرگی در ارتفاعات مشرف بر آرامگاه خواجوی کرمانی و دروازه قرآن در شبکه‌های اجتماعی، موجی از نگرانی‌های جدید در زمینه احتمال بروز فاجعه‌ای دیگر در این محل برانگیخت.
تصاویر این سنگ به سرعت بین کاربران شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته و این مساله سبب شد که مسئولان امر نیز برای رفع این مشکل به تکاپو بیفتند و رصد وضعیت این منطقه در دستور کار نیروهای متخصص ارگان‌های مختلف و مدیریت شهری قرار گرفت.
جلسه مدیریت بحران استانداری فارس در فروردین ماه ۹۸ در این زمینه تشکیل و اعلام شد که سریعاً نسبت به ایمن سازی این منطقه با رعایت همه مسائل ایمنی کاربری‌های پایین دست و ایجاد محدودیت عبوری با اخذ مشاور ذی صلاح در کوتاه‌ترین زمان ممکن اقدام شود.
هرگونه کوتاهی و تعلل در رسیدگی به وضعیت ناایمن این محل جدای از تبعات مالی و تخریب میراث تاریخی و فرهنگی شیراز می‌تواند تهدیدهای جانی سنگینی نیز در پی داشته باشد.
**وضعیت تخته سنگ
یک کارشناس و متخصص زمین شناسی پیش تر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این سنگ در بالای دروازه قرآن و به شکل طاقدیس شمال غربی قرار گرفته و دره‌ای به صورت عرضی ۱۰ درجه شمال شرق در کنار آن واقع شده و در بلوک غربی این دره که این سنگ قرار دارد واکنش‌ها و خورد شدگی ناشی از فعالیت گسل و ترک‌های موازی با طول‌های زیاد مشاهده می‌شود که بارندگی‌ها و نیروی کششی موجود بر عمیق‌تر شدن درزها تأثیر داشته است.
وی که خواست نامش فاش نشود، مساحت سطح بالایی این سنگ را ۸.۵ و سطح پایین آن را ۹.۵ متر مربع عنوان کرد و افزود: قسمت زیرین این سنگ ناهموار است اما مرکز آن روی شیب لایه کوه واقع و فشار ناشی از آن باعث شده که این لایه کمی خرد و براثر مرور زمان پایین افتادگی پیدا کند و از ضخامت لایه زیرین این سنگ نیز تا اندازه‌ای کاسته شده است.
او ادامه داد: در حال حاضر این سنگ وضعیت پایداری دارد اما بروز یک زلزله با ریشتر کم نیز می‌تواند به عاملی برای فرو ریختن این سنگ تبدیل شود.
وی وزن این سنگ را حداقل ۶۰ تن و حداکثر ۶۷ تن تخمین زد و اضافه کرد: این سنگ امکان آن را دارد که با یک شوک به راحتی فرو بریزد و حتی اگر ترسالی امسال نیز ادامه داشته باشد ممکن است موجب فرو ریختن این قطعه سنگ بزرگ شود و این در حالی است که شیب لایه ۱۷ درجه به سمت جنوب غرب مایل به شیب دامنه این سنگ را فعلاً نگه داشته است.
این متخصص زمین شناسی گفت: سرنگون شدن این قطعه سنگ با توجه به اینکه این سنگ در بالای دروازه قرآن واقع شده قطعاً تخریب این اثر تاریخی را رقم خواهد زد.
در حال حاضر پارکی که در مجاور آرامگاه خواجوی کرمانی و در دامنه کوه واقع شده به دلیل ناایمن بودن وضعیت این سنگ تعطیل شده است.
این زمین شناس پیشنهاد داد: بهترین راه حل برای رفع خطرات ناشی از وجود این سنگ، زیرسازی و پایداری آن و در نهایت خرد کردن این سنگ است.
این متخصص عنوان کرد: بعد از رفع مشکل این سنگ سایر نقاط این دامنه نیز باید پایدار شود و بهتر است بصورت پلکانی و با استفاده از بتن مسلح تمام این دامنه ایمن سازی شود.
۹۸۷۳/ ۲۰۲۷
گزارش از محمدامین افشارپور
نظر شما