امسال دولت تلاش کرد با افزایش ۱۲ درصدی بودجه عمرانی، کاستی‌ها در این زمینه را جبران کند. در لایحه بودجه سال ۹۸، بودجه عمرانی به مرز ۷۰ هزار میلیارد تومان رسید اما مهمتر از رقم اختصاص یافته برای عمران کشور، میزان تخصیص بودجه اهمیت دارد. واقعیت این است که در اکثر مواقع بودجه عمرانی به نفع بودجه جاری کاهش می‌یابد. زمانی که دولت با کاهش درآمد روبه‌روست مجبور می‌شود برای رتق و فتق امور کسری را به بخش جاری ببرد. درحالی‌که بودجه عمرانی ناچیز و تقریباً ۱۰ درصد نیاز کشور برای تمام کردن پروژه‌های عمرانی است و در شرایطی که همین بودجه ناچیز هم تزریق نمی‌شود، افزایش تعداد طرح‌های نیمه‌کاره کاملاً محتمل است. بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد طرح‌های نیمه‌تمام در سطح استانی حدود ۷۰ هزار، در سطح ملی ۵۸۰۰ و در مجموع حدود ۷۶ هزار طرح است که از زمان کلنگ‌زنی برخی از آنها بیش از دو دهه می‌گذرد.
ریزش شغل در پروژه‌های عمرانی
براساس اعلام مرکز آمار، سه میلیون و ۳۲۲ هزار نفر در ایران بیکار هستند. تقاضا برای کار باعث می‌شود شانس‌های کمتری برای اشتغال وجود داشته باشد و علاوه بر اینکه بیکاران را درگیر می‌کند، شاغلان را نیز نگران از دست دادن شغل‌شان می‌کند. این نگرانی وقتی با عدم امنیت شغلی گره می‌خورد، وضعیت سختی را برای برخی از افراد به وجود می‌آورد.
وضعیت کارگران پروژهای به صورت کلی وضعیت مناسبی نیست. آنها بسیار بیشتر از کارگران قراردادی موقت که شغلی مستمر دارند، در معرض تعدیل نیرو قرار می‌گیرند. کار کردن آنها منوط به ادامه پروژه است و اگر پروژه به پایان رسید، آنها امیدوارند کارفرمایشان موفق به گرفتن پروژه تازه‌ای شود و آنها را دعوت به کار کند. عدم تخصیص بودجه‌های عمرانی، نوسانات قیمتی و به صورت کلی رکودی که منجر به نیمه‌تمام ماندن پروژه‌های عمرانی می‌شود به بیکاری کارگرانی می‌انجامد که سال‌ها از طریق کار در کارهای پروژهای معیشت خود را تامین کرده‌اند. امسال باتوجه به رشد ناچیز بودجه عمرانی و در شرایطی که پیش‌بینی می‌شود فشارهای ناشی از تحریم بر درآمدهای دولت تاثیر سوء گذاشته و دولت را بار دیگر مجبور به کم کردن بودجه عمرانی به نفع بودجه جاری کند، نه تنها چشم‌انداز روشنی برای آغاز پروژه‌های جدید عمرانی نیست، بلکه پیش‌بینی می‌شود برخی پروژهای در حال اجرا نیز متوقف شوند و در نتیجه تعداد بیشتری از نیروی فعال کشور به جمع بیکاران بپیوندند.
یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه وقتی درآمدهای پیش‌بینی شده در بودجه محقق نمی‌شود، دولت نمی‌تواند بودجه جاری را کم کند، می‌گوید: بودجه جاری مربوط به امور جاری کشور است. برای مثال حقوق کارکنان دولت از طریق بودجه جاری پرداخت می‌شود. دولت برای جبران این کسری درآمد و برای اینکه بتواند حقوق کارکنانش را بپردازد، بودجه عمرانی را کم می‌کند.
مسعود دانشمند ادامه می‌دهد: کاهش بودجه عمرانی بر تولید ناخالص ملی و اشتغال تاثیر می‌گذارد یعنی با کاهش بودجه عمرانی کشور هم تولید ناخالص ملی و هم ایجاد اشتغال کاهش می‌یابد.
او با بیان اینکه وقتی ما نتوانیم برای پروژهای عمرانی سرمایه‌گذاری کنیم، طبیعتاً شغلی هم ایجاد نمی‌شود، بیان می‌کند: بر این اساس در زمان تصویب بودجه باید نسبت به واقعی بودن اعداد حساسیت داشته باشیم. وقتی اعداد واقعی نیستند، طبیعی است که مشکل پروژه‌های نیمه‌تمام به وجود می‌آید. سال‌هاست در ایران این اتفاق رخ می‌دهد، یعنی اعداد بودجه دقیق و واقعی نیستند و به دنبال کسری بودجه، بودجه عمرانی کسر می‌شود.
دانشمند همچنین عنوان می‌کند: اگر فرض کنیم حداقل ۷۵ هزار پروژه ناتمام در کشور وجود دارد، با این فرض که در هر پروژه ۱۰ نفر مشغول به کار شوند، از سرگیری فعالیت در این پروژه‌ها می‌تواند به اشتغال ۷۵۰ هزار نفر منجر شود.
پروژه‌های عمرانی شاهرگ حیاتی اقتصاد هستند
عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران عنوان می‌کند که در یک سال اخیر جز بخش کشاورزی، بخش‌های مختلف اقتصاد نتوانسته‌اند انتظارات در زمینه ایجاد شغل را برآورده کنند.
ابوالفضل فتح‌اللهی با اشاره به اینکه در مواردی بودجه عمرانی تنها حدود ۳۰ درصد تحقق یافته می‌گوید: به دلایل مختلف ازجمله حوادث غیرمترقبه یا اتفاقاتی نظیر تحریم که به عدم سرمایه‌گذاری منجر شده، بودجه پروژه‌های عمرانی به بخش‌های دیگر رفته است. این در حالی است که پروژه‌های عمرانی شاهرگ حیاتی اقتصاد ما هستند و ارتباط مستقیمی بین این بخش و ایجاد اشتغال وجود دارد.
او با بیان اینکه در سال‌های اخیر متوقف ماندن پروژه‌های عمرانی باعث از دست رفتن شغل تعداد قابل توجهی از کارگران شده، بیان می‌کند: معیشت کارگران نیز متاثر از افزایش یا کاهش سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی است که به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از شرایط ازجمله بازگشت تحریم‌ها به آن ضربه زده است.
عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ادامه می‌دهد: علاوه بر این، ناتمام ماندن پروژه‌ها نگرانی درباره استهلاک این پروژه‌ها را به وجود آورده، یعنی اینکه ما در مواردی شاهد این هستیم که ساختمان یک پروژه ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و به حال خود رها شده و بدون اینکه استفاده‌ای از آن شود، در حال خراب شدن است.
منبع: روزنامه توسعه ایرانی؛ ۱۳۹۸،۰۳،۲۲
گروه اطلاع رسانی **۹۳۷۰**۲۰۰۲
نظر شما