در پشت پرده فعالیت‌های هنری، ده‌ها حرفه هنری دیگر نهفته است که تنها با نگاهی عمیق می‌توان این زنجیره‌ی نظامند زیبا را کشف کرد از این رو در دنیای نوازندگان موسیقی داشتن یک ساز کوک که به دست توانمند یک هنرمندساز، ساخته شده باشد بسیار اهمیت دارد.
یکی از هنرهای ایرانی که فرصتی برای ارائه خود نیافته و بسیاری از مردم از وجود چنین هنری بی خبرند، هنر ساز سازی است، این هنر سالیان متمادی به صورت خود جوش به دست هنرمندان عاشق پیشه که محنت سختی ایام را به جان خریده اند، در خفا حفظ، اشاعه و امکان حیات یافته است.
هنر شریف ساز سازی در نوع خود چکیده ایست از هنرهایی چون درودگری، زرگری، معرق و نوازندگی که آن را در جایگاه کاربردی‌ترین هنرها قرار داده است و این هنر به عنوان یکی از صنایع دستی اشتغال زا نیازمند حمایت از سوی سازمان‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و اداره کار و رفاه اجتماعی است.
ابهر نیز همانند هر تمدن کهن دیگری پر از روایتهای شفاهی و داستانهای پند آمیز بوده که در نگهداری و انتقال داشته‌های آن به اقشار جامعه همیشه مورد توجه بوده است.
در این میان بسیاری از مردم موسیقی آذری را با موسیقی عاشیق می‌شناسند، عاشیق‌ها از دیر باز وظیفه اجرا و انتقال روایت‌ها را داشته اند و این گونه مسئولیت حفظ ادبیات شفاهی که بخش اعظمی از آداب و رسوم این سرزمین را در خود جای داده بود را به وسیله موسیقی برعهده داشته اند.
قوپوز یا به اصطلاح محلی چگور را می‌توان کهن‌ترین ساز این منطقه نامید که با وجود گذشت زمان تغییرات کوچکی را چه از لحاظ ساختار و چه از لحاظ الحان و رپرتوآر اجرایی داشته است.
این ساز همچون دیگر سازهای مقامی مانند دوتار، بیشتر به عنوان همراه کننده عاشیق برای اجرای داستانها و روایتهای پند آمیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استان زنجان یکی از مهمترین حوزه‌های موسیقی «عاشیقی» است
عاشیق‌های زنجان در اجرای موسیقی خود از سه آلت موسیقی (ساز، بالابان و قاوال) بهره می‌جویند بنابراین در پس نت‌های خوش نغمه هر سازی که در دست نوازندگان است هنرمندی خالق وجود دارد که از عمق وجود اکسیر حیات را بر چوب بی جان دمیده و به آن زندگی بخشیده است و او هنرمند ساز، ساز است.
حسین عقیلی، یکی از اساتید بزرگ کشور در این عرصه است که در یکی از محله‌های زیبا و خلوت شهر ابهر در حاشیه میدان لاله، در کارگاهی به ظاهر بسیار کوچک و محقر ولی زادگاه ساز بسیاری از عاشیق‌های کشور مشغول فعالیت است.
استاد حسین عقیلی متولد سال ۱۳۲۹ در محله ملک قصاب ابهر است که هنر درودگری را از کودکی در نزد پدر خود استاد ابوالفضل که از ماهرترین و قدیمیترین اساتید این حرفه در شهر ابهر بوده فرا گرفته و تاکنون شاگردان موفقی را به جامعه سازندگان سازهای ایرانی تحویل داده است که در حال حاضر در نقاط مختلف کشور مشغول به کار هستند. وی در سال‌های ۹۴ و ۹۶ موفق به دریافت نشان مرغوبیت اثر برای ساز آذری چگور و ساز سرنا شده است.
استاد حسین عقیلی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در زمینه هنر ساز سازی، گفت: بیشتر برای ساخت سازهای سیمی از چوب توت و انواع گردو و برای سازهای بادی از چوب زردآلو و چنار استفاده می‌شود که تهیه نوع مرغوب این چوب‌ها کاری زمان بر و تخصصی است.
وی تصریح کرد: بیشتر سازهایی که اساتید ایرانی می‌سازند، سازهای سنتی ایرانی و عاشیقی است و در برخی موارد تعمیر سازهای غربی مانند گیتار را نیز انجام می‌دهیم.
عقیلی با اشاره به مشکلات حرفه خود بیان کرد: یکی از لحظه‌های سخت این شغل زمانی است که یک گردشگر خارجی به کارگاه من می‌آید چرا که او عظمت موسیقی اصیل و زیبایی سازه‌ها ایرانی را می‌داند و از بی توجهی مسئولان به هنر ساز سازی شگفت زده و ما از کارگاه محقر خود خجل می‌شویم.
این هنرمند ادامه داد: بسیاری از کارهای هنری و صنعتی نجاران گذشته در حال از بین رفتن است در صورتی این صنایع قسمت مهمی از میراث، هویت و تاریخ ماست و ما موظفیم برای آیندگان آنها را حفظ کنیم از صنایع چوبی گذشته می‌توان به ادوات کشاورزی اشاره کرد که همراه با سازندگان خود از بین می‌روند.
عقیلی خاطرنشان کرد: امروز ورق‌های ام. دی. اف و مانند اینها موجب شده حرفه نجاری و درودگری به خطر افتاده و ذوق هنری خود را از دست دهد و از سویی سازهای الکترونیک موسیقی متاسفانه موسیقی اصیل ایرانی و حرفه ساز سازی را تهدید جدی می‌کند در حالی که کشور کوچکی مانند آذربایجان در همسایگی ما به شدت در حال احیای موسیقی عاشیقی در بین کودکان و جوانان خود است.
وی با اشاره به اینکه ساخت ساز با دست زحمت فراوان دارد و هنرمند با عشق به چوب بی جان حیات می بخشد، یاد آور شد: احیای این هنر نیازمند توجه ویژه مسئولان است.
عقیلی عنوان کرد: اساتید ساز، ساز فقط به کار ساخت ساز مشغول نیستند بلکه با ساخت رحل قرآن، شطرنج، مبلمان زینتی و منبت کاری و ساخت مجسمه بوسیله درختان خشکیده پارک‌ها جاذبه‌های گردشگری ایجاد کنند و اگر مکان مناسبی از سوی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی یا میراث فرهنگی در اختیار این هنرمندان قرار گیرد می‌توانند با توسعه و پرورش شاگردان زیادی با حفظ و ترویج این هنر اشتغال ایجاد کنند.
استاد عقیلی با اشاره به اینکه ساز چگور و موسیقی عاشیقی شناسنامه مردم آذری زبان است، تاکید کرد: یکی از ابزارهای مهم تهاجم فرهنگی موسیقی است ما در این زمینه بیشتر از فرهنگ سازی نیاز به احیای فرهنگ کهن در زمینه موسیقی اصیل ایرانی و قومی خود داریم بنابراین در مرحله اول باید مسئولان خود را با هنر، تاثیر و اهمیت آن آشنا کنیم و بعد نسل جوان را با راهکارهای علمی با فرهنگ و هنر ایرانی به ویژه موسیقی اصیل ایرانی زمینه علاقه مندی را به وجود آوریم.
صنایع دستی نیازمند حمایت همه متولیان فرهنگی است
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ابهر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در زمینه حمایت از هنرمندان صنایع دستی گفت: صنایع دستی شناسنامه فرهنگی هر جامعه است که همه دستگاه‌های متولی فرهنگ باید از آن حمایت کنند.
مهدی باقری با اشاره به هنر ساز سازی اظهار داشت: باید این هنر را بیشتر به جوانان معرفی کنیم و برای این معرفی نیازمند ابزار رسانه و دستگاه‌های فرهنگی هستیم.
این مسئول ادامه داد: یکی از بهترین ابزارها برای معرفی این هنر و اساتیدی همچون استاد عقیلی استفاده از بیلبوردهای محیطی و تلویزیون شهری است که نیاز به همکاری شهرداری با اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی دارد.
باقری بیان کرد: در سال‌های گذشته با هماهنگی این سازمان موفق شدیم آثار استاد عقیلی را به جشنواره‌های صنایع دستی ارسال کنیم که خوشبختانه نشان ملی مرغوبیت صنایع را دریافت کرده اند.
وی تصریح کرد: با وجود همه محدودیت‌های مالی و کمبود فضا در اداره میراث فرهنگی اقدام به ساخت غرفه‌هایی برای اساتید صنایع دستی به منظور تعلیم هنرجویان کرده ایم.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاطرنشان کرد: صنایع دستی و مشاغل کهن را باید احیا کنیم و برای این منظور باید همه مسئولان وارد عمل شوند و قسمتی از اعتبارات فرهنگی دستگاه خود را با نظر کارشناسان فرهنگی به این گونه اقدامات اختصاص دهند.
باقری یاد آور شد: امروز شهرداری شهر زنجان اقدامات خوبی را در معرفی مشاهیر و صنایع دستی انجام داده است که باید الگوی سایر شهرهای استان شود.
۹۵۵۶/۶۰۸۵
نظر شما