توسعه گردشگری مذهبی نیازمند برنامه ریزی

ایران کشوری مذهبی است اما توجه به گردشگری این بخش با توجه به ظرفیت‌های فراوان آن در مناطق مختلف کشورمان از چشم متولیان آن پنهان مانده است.

بر اساس آمارهای موجود در همه جای ایران شماری از آرامگاه‌های عارفان و امام زادگان و اولیا خدا وجود دارد که نه تنها گردشگران بلکه اهالی منطقه از آن بی خبرند در حالی که این ظرفیت‌های مذهبی و فرهنگی باید در داخل و خارج شناسانده شوند.

به عنوان مثال اصفهان از جمله استان‌های کشور است که علاوه بر آثار تاریخی دارای شماری زیادی آثار دینی و مذهبی است که به گفته شماری از گردشگران و کارشناسان، این ظرفیت بی نظیر باید بیش از پیش شناسانده و با هدف توسعه صنعت گردشگری بیشتر بهره برداری شود.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
در این استان ۷۱۸ بقعه متبرکه، امامزاده و آرامگاه و بیش از صدها مسجد تاریخی وجود دارد.
اصفهان همواره با بناهای با شکوهش در این عصر به تدریج به یادمانی بزرگ تبدیل شد که در عین عظمت و شکوه دارای ارتباطی فراگیر با مردمش بود.

جاذبه‌های گردشگری مذهبی شامل امامزاده‌ها، مساجد، اماکن مذهبی و زیارتی، همچون یک شبکه گسترده اجتماعی از اعتماد و مشارکت تا بحث هنجارها و امنیت، اغلب مسائل و مشکلات شهری را پوشش می‌دهد.

مروری بر تاریخ شهرنشینی و شهرسازی جهان نشان می‌دهد که عامل مذهب نقش مهمی در شکل‌گیری و گسترش شهرهای زیادی بویژه در شهرهای قدیمی داشته است.

مجموعه فضاهای کالبدی یک شهر مثل حرم، امام‌زاده‌ها، مساجد و خانقاه‌ها به‌عنوان تک بناهایی که نمودی از فرهنگ خاص هستند، به رونق گردشگری مذهبی منجر می‌شوند.

ایران به لحاظ وجود اماکن مذهبی و زیارتی، توجه ویژه ای به این صنعت و در نتیجه اشتغالزایی و توسعه پایدار اقتصادی آن دارد.

ذوق، سلیقه و همت ستودنی ایرانیان در بکارگیری طرح‌های زیبای هنر و معماری اسلامی، ساخت و ترمیم بناهای بقاع متبرکه و مساجد تاریخی شهرهای مهم مذهبی از دیگر ظرفیت‌های موجود این نوع گردشگری در ایران است.

بنابراین می‌توان گفت بقاع متبرکه و اماکن مذهبی از جنبه‌های گوناگون اجتماعی، هنری و روان شناسی در سبک زندگی اسلامی و فرهنگ جامعه ایرانی نقش اساسی داشته‌اند.

به عقیده اغلب روانشناسان، بی توجهی به نیازهای روحی، سلامت جسمی، اعضای جامعه را نیز با خطراتی مواجه می‌کند که تقویت ابعاد مثبت معنوی در نهاد آدمی با سفر به اماکن مذهبی و زیارت، می‌تواند تا حد زیادی پاسخگوی این نیازهای مهم انسانی باشد.

وجود مراکز مذهبی (امامزاده‌ها، زیارتگاه‌ها و کلیساها) از چنان اعتباری برخوردار بوده که در بسیاری از موارد، دلایل عمده تأسیس اولیه یا توسعه بعدی شهرها به شمار می‌آمدند و یکی از عناصر کلیدی برای پاسخگویی به نیازهای معنوی و روحی انسان‌ها به شمار می‌روند.

در این ارتباط امامزاده‌ها، مظهر پیوند بین زمان، مکان و مردم هستند، در نتیجه بقاع متبرکه و اماکن آرامگاهی به لحاظ تأثیرات و پیامدهای مثبت در زمینه‌های مختلف اجتماعی، هنری، مذهبی، تاریخی، اقتصادی و روانشناسی در سبک زندگی اسلامی ما از اهمیت زیادی برخوردار است.

استان اصفهان با بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی که یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است جایگاه ویژه ای در صنعت گردشگری کشور دارد.
وجود ۷۱۸ بقعه متبرکه، امامزاده و آرامگاه و بیش از صدها مسجد تاریخی از جمله مسجد امام، جامع، شیخ لطف الله و… نقش بسیار زیادی در جذب گردشگران مذهبی به این دیار دارد.

گردشگران مذهبی جز جدایی ناپذیر گردشگری اصفهان هستند

مدیرکل اوقاف و امور خیریه اصفهان گفت: این استان به واسطه وجود ۷۱۸ بقعه متبرکه و امامزاده عظیم الشان در طول سال به دفعات بسیار پذیرای گردشگران مذهبی داخلی و خارجی است.

حجت الاسلام والمسلمین رضا صادقی در گفت و گو با ایرنا افزود: بر این اساس اوقاف و امور خیریه چند سالی است که با ایجاد بستر و برنامه‌هایی بقاع متبرکه را به اماکن و قطب فرهنگی در استان تبدیل کرده است.

وی اظهار داشت: هم اکنون بسترهای لازم برای توسعه گردشگری مذهبی در استان فراهم است و توسعه حرم امامزادگان با همت نیکوکاران و خیرین استان در حال پیگیری است.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه اصفهان ادامه داد: در این راستا و برای رفاه حال گردشگران مذهبی در برخی از امکان متبرکه و امامزادگان استان مجموعه‌هایی شامل هتل، درمانگاه و بخش‌های تجاری احداث و دایر شده است.

وی، تبدیل بقاع متبرکه و امکان مذهبی به قطب‌های فرهنگی را از منویات رهبر معظم انقلاب عنوان کرد که این اقدام علاوه بر رونق گردشگری در توسعه گردشگری مذهبی و جذب گردشگران این حوزه نیز تأثیر بسزایی دارد.

وی یادآور شد: وجود اماکن مقدس و استقبال بسیار مردم از این مکان‌ها برای بسیاری از گردشگران خارجی جالب و قابل توجه است بطوری که بیشتر آنها در سفرهای خود به ایران بازدید از اماکن زیارتی را در برنامه خود قرار می‌دهند.

حجت الاسلام صادقی افزود: از جنبه روانشناسی نیز این اماکن مقدس زیارتی با جنبه‌های معنوی و عرفانی عامل مهمی در آرامش روحی، تثبیت و تقویت باورهای دینی افراد دارند.

اصفهان ظرفیت وسیعی برای جذب گردشگران مذهبی دارد

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان گفت: این استان به واسطه تعدد و تنوع در بناهای تاریخی ملی و مذهبی طرفیت وسیعی برای جذب گردشگران به ویژه در حوزه و بعد مذهبی دارد

فریدون الله یاری در گفت و گو با ایرنا افزود: باید برای وسعت دهی بیشتر به گردشگری مذهبی با اجرای برنامه‌های ویژه در اماکن زیارتی و مقدس استان به معرفی بیش از پیش آن به گردشگران بپردازیم.

وی با تاکید بر تعریف محورهای جدید برای گردشگری مذهبی گفت: این امر باعث می‌شود که مسافران و گردشگران به صورت دوره‌ای و نه یکبار برای سفر و گردش به این اماکن راهی شوند.

مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان افزود: بر این اساس باید به تقویت و توسعه زیرساخت‌های گردشگری در اماکن متبرکه استان اقدام شود که این مهم با همکاری و هماهنگی اداره کل اوقاف اصفهان با میراث فرهنگی محقق خواهد شد.

وی با بیان اینکه بسیاری از اماکن تاریخی اصفهان از جنبه مذهبی و معنوی برخوردار است افزود: به عنوان نمونه میدان نقش جهان اصفهان علاوه بر زیبایی‌های و جاذبه خاص خود و بناهای تاریخی موجود در آن به واسطه وجود مسجد امام و شیخ لطف الله در طول سال پذیرای گردشگران بسیاری است.

اله یاری تاکید کرد: باید از ظرفیت گردشگری مذهبی برای ارتقای فرهنگی جامعه نیز استفاده شود زیرا فضای معنوی که در اماکن متبرکه وجود دارد که در تعالی معنوی، فکری و فرهنگی جامعه بسیار مؤثر و تأثیرگذار است.

وی به همکاری‌های گسترده بین میراث فرهنگی و گردشکری و اداره کل اوقاف اصفهان اشاره کرد و گفت: اجرای برنامه‌های متنوع از جمله طرح آرامش بهاری در ایام نوروز و همچنین برنامه‌های ویژه اوقات فراغت تابستان در بقاع متبرکه موجب افزایش گردشگران و رونق صنعت گردشگری در این استان می‌شود.

مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان افزود: در فرهنگ دینی ما یک بخشی از فلسفله سفر مربوط به آفاق است و بخشی دیگر از آن انفس است و در واقع بخش انفس آن با تعالی معنوی و برنامه‌های معنوی و ارزشمندی کسب می‌شود که اداره اوقاف و امور خیریه این موضوع را با اجرای طرح آرامش بهاری در سطح بقاع متبرکه محقق کرده است.

اله یاری در ادامه به نقش گردشگری مذهبی در توسعه پایدار و اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و گفت: با توسعه گردشگری مذهبی می‌توانیم اقتصاد مقاومتی و تولید اشتغال را در کشور بیش از پیش محقق کنیم و این امر نیازمند سیاستگذاری، برنامه ریزی و تعامل و همکاری بین دستگاه‌ها است.

ظرفیت‌های گردشگری معنوی و مذهبی مورد توجه قرار نگرفت
عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان گفت: ظرفیت‌های گردشگری معنوی و مذهبی با وجود قابلیت‌های آن در اصفهان، در این استان مورد توجه قرار نگرفته است.
ندا ترابی فارسانی در گفت و گو با ایرنا با اشاره به جاذبه‌هایی چون امامزاده‌های تاریخی مانند امامزاده زینبیه، شاهزید و نقاشی‌های دیواری آنکه از دوره قاجار باقی ماند؛ امامزاده اسماعیل با داشتن معماری سلجوقی و مقبره شعیای نبی؛ امامزاده تاریخی احمد و جود مقبره‌های همسر ظل السلطان و دختر امیرکبیر در آن و وجود سومین قبرستان تاریخی جهان اسلام -تخت فولاد کمترین استفاده از این مراکز برای تقویت گردشگری دینی برده شده است.
وی ادامه داد: معماری‌های باشکوه مساجد و وجود مساجد منحصر بفردی چون مسجد جامع اصفهان به عنوان موزه معماری اسلامی؛ مسجد رکن الملک و رحیم خان که شکوه معماری قاجار را به نمایش گذاشته و مسجد حکیم پتانسیل بالایی برای رونق گردشگری مذهبی دارد ولی آنچنان که باید از این ظرفیت‌ها بهره برداری در راستای رونق گردشگری و متنوع کردن گردشگری شهری نشده است.
این پژوهشگر فعال در حوزه گردشگری تشکیل کمیته مذهبی معنوی زیر نظر اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری را برای تقویت این حوزه مهم اعلام کرد و اظهارداشت: این اقدام در استان یزد انجام شده و تفاهم نامه‌ای بین سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری، سازمان اوقاف و امور خیریه و حوزه علمیه در راستای رونق گردشگری مذهبی منعقد شده است.
وی تربیت راهنمایان تور با تسلط به زبان‌های خارجی و متخصص گردشگری مذهبی، چاپ بروشورهای دو زبانه برای رویدادهای مذهبی و جذب گردشگران خارجی را از اقدامات لازم برای تقویت گردشگری معنوی بیان کرد.
ترابی برگزاری تورهای تعزیه در شهر خورزوق و شهرستان خمینی شهر برای گردشگران خارجی در ایام محرم و صفر را نیز پیشنهاد داد و افزود: تبدیل مجموعه تخت فولاد به موزه برای رونق گردشگری مذهبی در شهر اصفهان و معرفی این مرکز فرهنگی یک فرصت برای ترویج فرهنگ اسلامی و همچنین معرفی ظرفیت‌های این شهر است.

/ ‏۶۰۲۶/‏۶۹۹۴