به گزارش ایرنا، حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع) به واسطه صداقت در بیان و مجاهدت در بدست آوردن احادیث امامان معصوم همواره مورد احترام شیعیان داخل و خارج از کشور قرار دارد. امروز ۱۵ شوال روز وفات این عالم و محدث شیعه فرصتی برای مروری کوتاه بر زندگی پربار و عرفانی ایشان است:
ولادت و نسب
عبدالعظیم (ع) فرزند عبدالله بن علی از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (ع) است و نسبش با چهار واسطه به آن حضرت می‌رسد. پدرش 'عبدالله' و مادرش 'فاطمه' دختر عقبه بن قیس نام داشت.«بنابر نقل کتاب الخصائص العظیمیه ولادت حضرت عبدالعظیم (ع) در روز پنجشنبه چهارم ربیع الثانی سال ۱۷۳ ق در مدینه واقع شده است» و مدت ۷۹ سال عمر با برکت او با دوران امامت چهار امام معصوم یعنی امام موسی کاظم (ع)، امام رضا (ع)، امام محمّدتقی (ع) و امام علیّ النّقی (ع) مقارن بوده و احادیث فراوانی از آنان روایت کرده است.
زندگی در دوران سرکوب شیعیان
دوران زندگی عبدالعظیم (ع) مصادف با شرایط خفقان و سرکوب شیعیان توسط بنی عباس بود. عبدالعظیم (ع) نیز همچون پدرانش سالها تحت تعقیب بود. او گرچه زمانی که در مدینه، بغداد و سامرا می‌زیست روش تقیه را در پیش گرفته و عقیده و مرام خود را پنهان می‌داشت، ولی با این حال مورد غضب متوکل بود.
مسافر ری
بنابر گزارش‌های تاریخی، عبدالعظیم (ع) در زمان معتز خلیفه عباسی، به جهت اذیت و آزار و خوف از قتل، به امر امام هادی (ع) از سامرا به ری - که از پایگاه‌های مهم عباسیان بود - هجرت کرد. برخی هم نقل کرده‌اند به قصد زیارت قبر علی بن موسی الرضا (ع) به قصد خراسان هجرت کرد و در ری برای زیارت حمزة بن موسی بن جعفر (ع) توقف کرد و در آنجا مخفی شد.
فضائل و مقامات علمی
او را مردی با تقوا، معروف به امانت داری، صداقت در گفتار، عالم به امور دین، قائل به اصول دین شیعه ومحدث دانسته‌اند و با توجه به حالات عبدالعظیم حسنی (ع) و تحقیق در روایات وی، می‌توان دریافت که او امام کاظم (ع)، امام رضا (ع)، امام جواد (ع) و امام هادی (ع) را درک کرده است.
گفته‌اند؛ عبدالعظیم (ع) هرگاه وارد مجلس امام جواد (ع) یا امام هادی (ع) می‌شد، با کمال ادب و خضوع و غایت حیا و تواضع، در حالی که دست‌های خود را از ردا بیرون آورده بود، به محضر آن امامان سلام عرض می کرد و امام پس از جواب سلام، او را نزدیک خود می‌خواند و در کنار خویش می‌نشاند؛ به حدّی که زانوی او به زانوی امام می‌چسبید و امام، کاملاً از احوال او سؤال می‌کرد. این برخورد موجب حسرت و غبطه دیگران می‌شد.
علامه حلی در شرح حال وی، او را عالمی پرهیزکار معرفی می‌کند؛ محدث نوری درباره فضائل عبدالعظیم حسنی (ع) از رساله صاحب بن عباد نقل می‌کند: او مردی پارسا، معروف به امانت، صداقت در گفتار، عالم به امور دین، قائل به توحید و عدل و دارای احادیث بسیار بود.
حضرت عبدالعظیم (ع) در کسب فضایل و معارف و دوستی و اطاعت از اولیا به منزلتی رسیده بودند که در طول عمر خود، هر یک از امام معاصر او از وی راضی بودند و رفتار، عقاید و موضع گیری‌های او را تایید می‌کردند. وقتی برای انجام دادن پاره‌ای وظایف و کسب تکلیف و رهنمود از امام هادی (ع)، با زحمت فراوان از مدینه به سامرا مسافرت کرد، چون چشم امام هادی (ع) به حضرت عبدالعظیم (ع) افتاد، فرمود: 'ای ابوالقاسم، خوش آمدی به راستی تو از یاران حقیقی ما هستی' به جهت همین منزلت و اطمینان بود که امام هادی (ع) او را وکیل و نماینده خود در شهرری معرفی می‌کند و به مردم توصیه می‌فرماید که در حل مشکلات دینی خود به ایشان مراجعه کنند.
آثار علمی حضرت عبدالعظیم (ع)
یکی از ابعاد مهم در شخصیت حضرت عبدالعظیم (ع) مقام و منزلت علمی و دانش و خدمات علمی اوست. وی علاوه بر نقل احادیث از ائمه معاصر خویش کتاب‌هایی نیز تالیف نموده است که این دو اثر از آن جمله است: خطبه‌های امیرالمومنین (ع): این اثر مشتمل بر چند خطبه مولای متقیان امیرالمومنان علی (ع) است.
کتاب یوم و لیله: در این اثر درباره وظایف و اعمال مستحب و اخلاقی افراد در هر شبانه روز مطالبی عرضه شده است. با کمال تاسف اصل این اثر همانند بسیاری از آثار ارزشمند اسلامی در طول تاریخ از بین رفته است.
حضرت عبدالعظیم (ع) علاوه بر تلاش برای آموزش عقاید سالم و مراقبت بر عبادات و اعمال فردی و دفاع از اهل بیت (ع)، به منظور ارشاد تعلیم و تربیت صحیح دینی مردم آثاری را تألیف کردند که هر یک در نوع خود بسیار مفید و موثر بوده‌اند.
ثواب زیارت عبدالعظیم (ع)
شیخ صدوق در باب زیارت مرقد وی، روایتی را نقل می‌کند که فردی از اهالی ری بر امام علی النقی (ع) وارد شد و گفت: به زیارت حضرت سیدالشهدا (ع) مشرف شدم. امام (ع) فرمود: ثواب زیارت قبر عبدالعظیم (ع) که نزد شماست مانند کسی است که قبر حسین بن علی (ع) را زیارت کرده است.
حضرت عبدالعظیم (ع) از منتظران ظهور
حضرت عبدالعظیم می گوید: «امام جواد (ع) برای من فرمود: «به درستی که قائم خاندان ما همان «مهدی» است که واجب است در زمان غیبتش، انتظار او کشیده شود و در ظهورش اطاعت گردد. سوگند به خدایی که محمّد را به رسالت برانگیخت و مارا به امامت مبعوث نمود، اگر از دنیا فقط یک روز باقی بماند، آن روز آنچنان طولانی خواهد شد که مهدی (ع) از پشت پرده ی غیبت ظهور خواهد کرد و زمین را پر از عدل و داد خواهدنمود. خداوند امور ولی عصر را در یک شب، اصلاح خواهد نمود؛ به همان روشی که امر موسی بن عمران را در یک شب اصلاح کرد....بهترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است.»
غروب خورشید ری
روزهای پایانی عمر پر برکت حضرت عبدالعظیم (س) با بیماری همراه بود. آن قامت بلند ایمان به بستر افتاده بود و پیروان اهل بیت (ع) در آستانه ی محرومیت از وجود پر خیر و برکت این سیّد کریم قرار گرفته بودند. عبدالعظیم حسنی (ع) علاوه بر رنجی که از بیماری و غربت و دوری از خویشاوندان می برد، اندوه مصیبت های پیاپی مردم و روزگار تلخ شیعیان در عصر حاکمیت عباسیان، برایش جانکاه بود. او با ذکر پیوسته خدا و عبادت به روح خود آرامش می بخشید و بار غربت و بیماری را بردوش می کشید.
بنابر قول مشهور، خورشید فروزان ری، حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در پانزدهم شوال ۲۵۲ هجری، غروب کرد و در پی آن شعله ی دیرپای حق و ایمان در آن دیار، فرو خوابید. خبر درگذشت آن بزرگوار، دهان به دهان گشت و مردم شهر، جملگی سیاه پوش شدند و بر در خانه ی آن حضرت صدا به گریه و شیون بلند کردند و پس از آنکه پیکر مطهّر حضرت عبدالعظیم (ع) در میان خیل عظیم مردم تشییع شهر، در آن شهر به خاک سپرده شد.
قرن هاست که حرم با شکوه حضرت عبدالعظیم (ع)، با جلوه ای ملکوتی و معنوی که داشته، کهربای جانهای مشتاق و دلهای پاک بوده است و همواره قلوب اهل معرفت، کبوتر وار برگرد حرمش طواف کرده است.
۱۹۷۰/۶۰۰۳
نظر شما