پرش نفت با سقوط پهپاد

روزنامه دنیای اقتصاد در این گزارش آورده است: بامداد این روز یک فروند پهپاد آمریکایی پس از نقض حریم هوایی ایران، توسط نیروی هوافضای سپاه‌پاسداران مورد اصابت قرار گرفت. با انهدام این پهپاد به‌عنوان نشانه‌ای از بالا گرفتن تنش‌ها در منطقه، شاخص نفت خام برنت ۴.۳ درصد و شاخص نفت خام آمریکا نیز ۵.۳ رشد روزانه را به ثبت رساندند. رشد قیمت طلای سیاه در معاملات روز گذشته و تحت‌تأثیر افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک ادامه داشت. انفجار این پهپاد پس از حمله به دو نفتکش در آب‌های دریای عمان (که منشأ آنها مشخص نشده)، دومین تنش جدی طی یک هفته گذشته در نزدیکی تنگه هرمز بوده است. روزانه حدود ۱۷ میلیون بشکه نفت خام از مسیر تنگه هرمز راهی بازارهای جهانی می‌شود. کارشناسان انتظار دارند با جدی شدن تنش‌های ژئوپلیتیک در اطراف این شاهراه نفتی، قیمت‌ها به راحتی به محدوده ۱۰۰ دلار بر بشکه صعود کنند. معامله‌گران بازار آتی نفت خام حدود یک ماه پیش از این، زیر سایه تحریم نفتی آمریکا علیه ایران و افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک منطقه با محوریت ایران و آمریکا، شرط‌بندی بر سر نفت ۱۰۰ دلاری را در معاملات آغاز کرده بودند.

تنش در آب‌های نزدیک به تنگه هرمز بار دیگر بازار نفت را به واکنش وادار کرد. بامداد پنج‌شنبه گذشته، پس از آنکه به گفته مقامات نظامی ایران، یک پهپاد جاسوسی آمریکا حریم هوایی ایران در منطقه خلیج فارس را نقض کرد، هدف حمله موشکی نیروی هوافضای سپاه‌پاسداران قرار گرفت. در پی این حمله در نزدیکی منطقه کوه‌مبارک که باعث انهدام کامل این پهپاد شد؛ شاخص نفت خام برنت روز پنج‌شنبه را با افزایش قیمت ۴.۳ درصدی به پایان برد و نفت خام آمریکا نیز در نهایت ۵.۳ درصد رشد کرد. این میزان رشد قیمت برای این دو شاخص، بزرگ‌ترین رشد روزانه قیمت از ابتدای امسال بوده است. با این حال برخی کارشناسان با اشاره به شدت گرفتن تنش‌ها در منطقه خلیج فارس، رشد بیشتر قیمت‌ها و رسیدن آن به ۱۰۰ دلار را نیز مطرح می‌کنند. نگرانی از جدی‌تر شدن تنش میان ایران و آمریکا در منطقه خلیج فارس، جایی که تنگه هرمز در آن قرار دارد، علت اصلی نگرانی فعالان بازار از ایجاد اختلالی جدی در عرضه نفت و جهش قیمت‌ها است. در این زمینه انتشار اخباری مبنی بر دستور دونالد ترامپ برای «حمله‌ای محدود به ایران» نیز مزید بر علت برای افزایش نگرانی‌ها شد. روزنامه نیویورک تایمز و خبرگزاری آسوشیتدپرس دو منبع خبری بودند که به نقل از منابع آگاه، دستور حمله محدود به مواضع ایران را تأیید کردند. طبق گزارش‌های موجود، این دستور که قرار بود بامداد جمعه (هفت عصر به وقت واشنگتن) اجرایی شود، بعداً و در حالی که مراحل اولیه را پشت سر می‌گذاشت از سمت ترامپ پس گرفته شد.

هنوز مشخص نیست علت توقف این دستور چیست و آیا پس گرفتن آن به معنای کنار گذاشته شدن آن است یا صرفاً به تعویق افتادنش. در حال حاضر این موضوع تبدیل به یک نا اطمینانی برای بازار نفت شده است. در عین حال حمله حوثی‌های یمن به یک نیروگاه در عربستان سعودی نیز (که سومین تهدید زیرساخت‌های این کشور در یک هفته بود)، به نگرانی‌ها دامن زد. در کنار این دو علت ژئوپلیتیک، به گزارش بلومبرگ با تقویت احتمال کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو آمریکا برای نخستین بار از ۲۰۰۸ به این سو، امیدها به افزایش تقاضا برای نفت نیز بیشتر و تبدیل به دلیلی برای افزایش قیمت‌ها شده است. در این میان، انتشار اخباری مبنی بر دیدار رؤسای جمهور چین و آمریکا در اجلاس جی ۲۰ در ژاپن برای از سر گرفتن مذاکرات تجاری، روزنه‌ای از امید به تقویت تقاضا را پیش روی فعالان بازار گشود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶:۳۰ به وقت تهران) نفت روند صعودی خود را همچنان حفظ کرد و هر بشکه نفت خام برنت با رشد ۸۵ سنتی در بشکه، به ۶۵.۳۰ دلار بر بشکه رسید. رشد این نفت شاخص بازار در ساعاتی از روز گذشته به بیش از یک دلار بر بشکه نیز رسید. هر بشکه نفت خام آمریکا نیز ۵۳ سنت رشد قیمت داشت و ۵۷.۶۰ دلار بر بشکه را به ثبت رساند. بازار جهانی نفت اوایل این ماه با ثبت افت قیمت‌هایی بیش از ۲۰ درصد، علائم ورود به وضعیت خرسی را به خود دیده بود با این حال افزایش تنش‌ها در خاورمیانه، بازار را از این فاز دور کرد. به این ترتیب شاخص نفت خام آمریکا، از اواسط هفته گذشته تا کنون بیش از ۱۰ درصد رشد قیمت را تجربه کرد.

انهدام یک پهپاد آمریکایی در آب‌های اطراف تنگه هرمز، دومین تنش جدی در این منطقه طی یک هفته بوده است. درست پنج‌شنبه یک هفته قبل (۲۳ خرداد) دو نفتکش حامل فرآورده‌های نفتی، در آب‌های دریای عمان هدف حمله قرار گرفتند. مقامات کشورمان در حالی این حمله‌ها را متهم و با اشاره به همزمانی این حمله‌ها با حضور نخست‌وزیر ژاپن در ایران برای میانجیگری میان واشنگتن و تهران آن را محکوم کردند و در سوی مقابل رئیس‌جمهوری آمریکا و متحدانش، بر دست داشتن ایران در این حملات اصرار داشتند. به این ترتیب تنش‌های سیاسی و نظامی میان ایران در مهم‌ترین منطقه دنیا به لحاظ تأمین نفت خام، از مهم‌ترین سرخط‌های اخبار نفتی بوده است.

بازگشت نفت ۱۰۰ دلاری؟

افزایش پیش‌بینی‌ها از قیمت نفت از دیگر واکنش‌هایی است که می‌توان این روزها از سوی کارشناسان و مؤسسات بین‌المللی مشاهده کرد. از جمله مؤسسه سیتی‌گروپ در تازه‌ترین گزارش خود به احتمال افزایش قیمت شاخص نفت خام برنت به ۷۵ دلار بر بشکه در پی تقویت عوامل بنیادین و افزایش تنش‌ها در خاورمیانه اشاره کرده است. در این میان تحلیلگر TD Securities علاوه بر تاکید بر افزایش قیمت‌ها در نیمه دوم سال جاری میلادی، عقیده دارد چنانچه افزایش تنش‌ها موجب قطع جریان نفت از تنگه هرمز «حتی برای یک دوره کوتاه‌مدت» شود، این اتفاق هراس بازار و جهش قیمت‌ها به ۱۰۰ دلار بر بشکه را در پی خواهد داشت.

بازگشت نفت ۱۰۰ دلاری، انتظاری است که از زمان خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق بین‌المللی برجام بارها از سوی کارشناسان مطرح شده است. هرچند این انتظار تا کنون برآورده نشده و قیمت نفت در ماه‌های اخیر و زیر فشار تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین دچار کاهش نیز شده بود، حالا و با سرنگونی یک پهپاد آمریکایی در آب‌های نزدیک به تنگه هرمز، احتمال بازگشت نفت ۱۰۰ دلاری بار دیگر قوت گرفته است. تفاوت انتظار برای نفت ۱۰۰ دلاری که همزمان با خروج آمریکا از برجام مطرح می‌شد و آنچه حالا کارشناسان انتظار دارند، در این است که دولت آمریکا در پی فشار بر صادرات نفت خام ایران به منظور صفر کردن آن، بابت پر کردن جای خالی نفت ایران از سوی عربستان و متحدانش نگرانی نداشت. از همین رو، برخی کارشناسان بازگشت نفت ۱۰۰ دلاری را غیرمحتمل می‌دانستند. اما حالا و با بالا گرفتن تنش‌ها میان ایران و آمریکا در آب‌های اطراف تنگه هرمز، احتمال اختلال عرضه‌ای بزرگ‌تر از آنچه از سمت ایران و تحت تأثیر تحریم‌های آمریکا انتظار می‌رفت، وجود دارد. آخرین برآوردها میزان عبور نفت از تنگه هرمز را حدود ۱۷ میلیون بشکه در روز عنوان می‌کنند. تنگه هرمز همچنین مسیر اصلی عبور نفت تولید شده در عربستان و عراق به‌عنوان دو تولیدکننده بزرگ اوپک است.

به این ترتیب به نظر نمی‌رسد حتی «رضایت بسیار بالای آمریکا» از عربستان سعودی در زمینه حفظ تعادل در عرضه، بتواند نگرانی‌های عمیق بازار نفت از بروز اختلال‌های احتمالی جدی‌تر را کاهش دهد. به گزارش رویترز، برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که روز گذشته در عربستان سعودی مشغول دیدار با وزیر دفاع عربستان و گفت‌وگو با او درباره ایران بود، از همکاری سازنده سعودی‌ها با آمریکا در زمینه تأمین نفت موردنیاز بازار ابراز رضایت کرد. با این حال نه تنها این ابراز رضایت نمی‌تواند به دلهره بازار پایان دهد، بلکه بررسی عملکرد تولید نفت عربستان سعودی نشان می‌دهد این بار آنها پاسخی درخور به درخواست آمریکا برای افزایش تولید نداده‌اند. آمار تولید اوپک در ماه مه نشان می‌دهد عربستان در این ماه روزانه ۹ میلیون و ۶۹۰ هزار بشکه در روز نفت تولید کرده است که ۷۶ هزار بشکه نسبت به ماه آوریل کاهش داشته است. بر اساس گزارش‌های موجود، کارشناسان انتظار دارند تنش‌های میان آمریکا و ایران در کوتاه‌مدت قابل حل و فصل نباشد. این موضوع نبود اطمینان‌ها در بازار نفت را افزایش داده است. هدف قرار گرفتن یک فروند پهپاد آمریکایی، تازه‌ترین و جدی‌ترین تنش میان ایران و آمریکا است. مقامات ایران در حالی عقیده دارند این پهپاد وارد حریم هوایی ایران شده بود که مقامات آمریکایی مدعی‌اند این پرنده ۳۴ کیلومتر دورتر از ساحل ایران در حال پرواز بوده است.