به گزارش عصر یکشنبه خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نشست رسانه‌ها و سبک زندگی جوانان را با حضور «مهدی حسین زاده» عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران و «عبدالله بیچرانلو» عضو هیأت علمی گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران را در این پژوهشگاه برگزار کرد.
** دور شدن سبک زندگی جوانان از ارزش‌های اسلامی
در این نشست حسین زاده با اشاره به تحقیق میدانی که در مورد سبک زندگی مردم ایران انجام شده که بیشتر معطوف به جوانان است، گفت: در این تحقیق سبک زندگی را بیشتر از جنبه رفتارهای اجتماعی یعنی «جامعه شناسانه» بررسی کرده ایم و به ابعاد دیگر همچون جنبه روانشناسی خیلی پرداخته نشده است.
وی افزود: در این تحقیق طیف‌های مختلفی مثل دانشجویان، زنان خانه دار، طبقه متوسط و… مورد مطالعه قرار گرفته که نتیجه مطالعات آن استخراج ۵ شاخص در حوزه ارزیابی تغییر و تحولات سبک زندگی ایرانیان بوده است.
وی شاخص اول را الگوی مصرف ایرانیان دانست و اظهار داشت: الگوی مصرف ابعاد مختلفی مثل الگوی مصرف رسانه‌ای، الگوی مصرف خوراک، لباس، موسیقی و.. را در بر می‌گیرد. الگوی پوشش، الگوی فراغت و الگوی خرید از جمله مواردی است که در این شاخص مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
وی با بیان اینکه در این شاخص الگوی تعاملات اجتماعی و ارتباط آدم‌ها با یکدیگر هم مورد بررسی قرار می‌گیرد، گفت: نوع تعامل افراد با یکدیگر و اینکه نوع شکل گیری ارتباطات بر اساس چه ویژگی‌ها و الزاماتی است نشان دهنده سبک زندگی افراد است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه الگوی مصرف افراد در حوزه‌های مختلف دچار تغییر شده، گفت: در مصرف خوراک شاهد هستیم که مصرف به سمت «غذاهای آماده» رفته است که پیامد خود را در نوع بیماری که ایرانیان با آن دچار می‌شوند نشان می‌دهد. در واقع میانگین مصرف ایرانیان در حوزه‌های مختلف نرمال نیست.
وی ادامه داد: در موسیقی، پاپ ایرانی که توسط ایرانیان خارج از کشور تولید شده همچنان اولویت اول جوانان است و موسیقی پاپ خارجی در رده دوم قرار دارد.
وی با بیان اینکه در تلویزیون نیز شبکه‌های ماهواره‌ای که تجاری تر و سرگرم کننده تر هستند بیشتر مورد توجه مردم ایران قرار دارد، گفت: در الگوی خرید ایرانیان تفاخر و چشم و هم چشمی دیده می‌شود. در الگوی پوشش شیک پوشی و اینکه مطابق با «مد» باشد مهم تلقی می‌شود. در الگوی بازنمایی بدن، کنترل وزن در خانم‌ها مطرح است و در نتیجه این مسئله و توجه به بدن مسائلی مانند به تعویق انداختن فرزندآوری در زنان ایرانی دیده می‌شود.
وی تصریح کرد: در الگوی فراعت و گذران اوقات فراغت هم به ترتیب ماهواره، گوش دادن به موسیقی و چرخیدن در اینترنت رده‌های اول تا سوم پر کردن زمان فراغت جوانان ایرانی را تشکیل می‌دهد.
این استاد دانشگاه تهران با طرح این پرسش که چه عواملی منجر به فاصله گرفتن سبک زندگی جوانان از ارزش‌ها و هنجارهای بومی و دینی شده است، گفت: در این زمینه دو دسته عامل دخیل هستند؛ عوامل اول ساختاری و نهادی هستند و عوامل دسته دوم شناختی و فردی هستند که بر مسئله سبک زندگی جوانان ایرانی تأثیر گذاشته اند.
وی ادامه داد: در عوامل ساختاری مسئله توسعه شتابان که بعد از دفاع مقدس شروع شد اثر گذار است. در این دوره این نگاه غلبه پیدا کرد که تکنولوژی خنثی است و بنابراین باید به صورت گسترده از آن استفاده کرد. که در نتیجه این تلقی سبک زندگی متفاوتی بر اساس تکنولوژی شکل گرفت.
وی ادامه داد: عامل دیگر ناهماهنگی سیاستی نهادهای فرهنگی در این زمینه است که یکدیگر را خنثی می‌کنند. و این تعارض‌های سیاستی باعث سردرگمی جامعه شده است.
وی اظهار کرد: عوامل شناختی هم مثل برجسته شدن بحث حق انتخاب که برای جوانان امروزی مهم است. در دوران کنونی انسان‌ها دوست دارند از استعدادهای خود به بهترین شکل استفاده کنند و حق انتخاب شخصی داشته باشند. در واقع دیگر جوانان خیلی مایل نیستند مطابق نرم‌های جامعه رفتار کنند.
** ۵ روند حاکم بر تغییرات سبک زندگی
«عبداله بیچرانلو» هم در ادامه این نشست با بیان اینکه در حال حاضر در دنیا با روندهای کلی در سبک زندگی مواجه هستیم، اظهار داشت: اولین روند کلی حاکم بر تغییرات سبک زندگی که در همه جای دنیا حاکم است بحث جهانی شدن است. جهانی شدن پروسه‌ای است که در حال حاضر با دوران اوج و شدت آن مواجه هستیم و به دنبال غلبه دادن یک نوع الگو و فرهنگ مشخص بر کل دنیا است.
وی افزود: روند دیگر رسانه‌ای شدن همه امور است. اگر در گذشته با رسانه‌های جمعی مواجه بودیم که گسترش محدودی داشتند اما در حال حاضر با رسانه‌هایی مواجه هستیم که همه ابعاد زندگی بشر را احاطه کرده اند و بشر گریزی از این رسانه‌ها ندارد.
وی اظهار داشت: فضای مجازی و رسانه‌هایی که در این بستر شکل گرفته اند نمودی از مسئله رسانه‌ای شدن همه امور هستند. این رسانه‌ای شدن همه امور خود را در دو بعد بصری شدن و مجازی شدن نشان می‌دهد. بصری شدن ادامه فضایی است که عمدتاً در گذشته در رسانه‌هایی مثل تلویزیون و سینما وجود داشت و در حال حاضر در قالب بسترهای نو ادامه پیدا کرده است.
این استاد دانشگاه روند سوم را توسعه فرهنگ مصرفی به واسطه رسانه‌ها دانست و ادامه داد: روند چهارم در این مسیر زنانه شدن است که در نتیجه این روند نقش آفرینی زنان در دنیا در حال گسترش است.
وی روند آخر را فردی شدن انسان‌ها در عصر حاضر دانست و تاکید کرد: رسانه‌ها به این فردی شدن دامن می‌زنند و انسان مدرن برخلاف اینکه در دهکده جهانی قرار دارد اما در حصار تنگ فردیت خود محصور است.
استاد دانشگاه تهران یکی از تولیداتی که در سبک زندگی اثر گذار است را موسیقی و مصرف موسیقی مردم دانست و گفت: مصرف موسیقی خاص وابسته به سبک زندگی خاص افراد است. بنابراین توجه به نوع مصرف موسیقی می‌تواند یکی از علائم مهم شناسایی سبک زندگی افراد باشد.
وی سپس با اشاره به موسیقی پاپ کره‌ای که در جهان و ایران بین نوجوانان طرفدار پیدا کرده است، گفت: این نوع موسیقی به دلیل جذابیت، خلاقیت و هیجانی که باز تولید می‌کنند و انگیزه‌ای که برای ادامه حیات ایجاد می‌کنند باعث جذابیت برای جوانان و نوجوانان شده است و در کنسرت‌های این نوع موسیقی استقبال ده‌ها هزار نفری در نقاط مختلف دنیا را شاهد هستیم.
وی در پایان سخنان خود تاکید کرد: متاسفانه نهادهای فرهنگی ما در ساخت سبک زندگی متناسب با برنامه ها و اهداف انقلاب موفق نبودند که یکی از اصلی ترین دلایل این امر عدم شناخت دقیق نهادهای فرهنگی از تحولات دنیای مدرن و ابزارهای مدرنی است که در ساخت سبک زندگی اثر گذار هستند. در واقع نهادهای فرهنگی ما می‌خواستند با روش‌های چند دهه قبل سبک زندگی بسازند که موفق نشدند.
نظر شما