لایحه حمایت از افراد مبتلا به اختلالات روانی به زودی ارائه می شود

به گزارش دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، «ایرج حریرچی» قائم مقام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز چهارشنبه در افتتاحیه نخستین کنگره ملی «چالش های حقوقی و قضائی بیماران روانپزشکی» افزود: هرچند که دولت جمهوری اسلامی ایران به خاطر بالا بودن برخی از شاخص‌های سلامت مورد تقدیر سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است اما به خاطر نداشتن قانون «حمایت از افراد مبتلا به اختلالات روانی» تذکر گرفته است.

وی با اشاره به اینکه حدود یک درصد جوامع مختلف دچار بیماری‌های روانپزشکی شدید هستند، اظهار کرد: باوجود پیشرفت علم پزشکی و وجود درمان‌های جدید که بهبود این بیماری‌ها را امکان پذیر کرده است، قوانینی برای حمایت از این گروه بیماران برای برگشت زندگی عادی وجود ندارد.

قائم مقام وزارت بهداشت به نبود زبان مشترک و ارتباط بین متخصصان حوزه سلامت و حقوق اشاره کرد و گفت: به طور مثال، از سال‌ها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی قرار بوده که بیمارستان روانپزشکی قضائی در کشور تأسیس شود، اما پس از گذشت سال‌ها، هنوز از تأسیس اینگونه بیمارستان‌ها خبری نیست.

حریرچی با اشاره به برخی مشکلات حقوقی بیماران روانپزشکی نیز گفت: مثلاً قوانین مربوط به «بستری اجباری»، در عمل قابل اجرا نیست چرا که ۹۰ درصد این بیماران عملاً به صورت اجباری، بستری می‌شوند و فقط ۱۰ درصد آنان با دستور مقام قضائی بستری شده اند که برای همین ۱۰ درصد بیماران نیز نقش روانپزشک قانونی دیده نشده است.

وی به وجود برخی از واژه‌ها در قوانین حقوقی در خصوص این بیماران اشاره کرد که پشتوانه علمی و تخصصی ندارند و افزود: به عنوان مثال، بکارگیری واژه «جنون» برای مشخص کردن وضعیت بیماری یک فرد و در پی آن، اجرای قوانینی که مربوط به این افراد می‌شود، چگونه و براساس چه معیار و تشخیص کارشناسی و تخصصی صورت می‌گیرد؟

«حریرچی» همچنین اجرای قانون «قیمومیت» برای این افراد را از مشکلات حقوقی این قشر از جامعه ذکر کرد و افزود: هم اکنون، اجرای قانون قیمومیت، اجرای نظر صفر یا صد قاضی است؛ در صورتی که شرایط بیمار، نسبی بوده و با توجه به درمان‌های جدید، پیشرفت پزشکی و خدماتی که به این بیماران ارائه می‌شود، شرایط بیماران روانپزشکی بطور ثابت باقی نمی‌ماند بلکه می‌تواند رو به بهبودی برود در حالی که زمانی برای اتمام اجرای قانون قیمومیت مشخص نمی‌شود و براساس تغییر در وضعیت بیمار، تغییری در اجرای حکم ایجاد نمی‌شود.

قائم مقام وزارت بهداشت با اشاره به لایحه دولت برای حمایت از افراد مبتلا به اختلالات روانی گفت: در این لایحه انواع اختلالات روانی تعریف شده اند و تکلیف بسیاری از مشکلات حقوقی فعلی روشن شده است؛ مثلاً در مورد مسائل مربوط به بستری اجباری، تکلیف کادر درمانی در خصوص این بیماران، زمان و چگونگی ترخیص از بستری اجباری، درمان ضروری جامع نگر و چگونگی حکم محجورین خاص، چگونگی برخورد با توهین کنندگان و تحقیرکنندگان به این بیماران و روش‌های فرهنگ سازی در این زمینه و … در این لایحه مشخص شده است.

وی همچنین افزود: در این لایحه، تأسیس بیمارستان روانپزشکی قضائی مورد تاکید قرار گرفته و چگونگی تأمین اعتبارات آن نیز مشخص شده است.

حریرچی در پایان سخنانش تاکید کرد: هرچند که این قوانین لازم است اما آنچه که بیش از هرچیز در وضعیت این بیماران تأثیرگذار می‌باشد، تغییر فرهنگ و نگاه جامعه است.

تعداد زیادی از مردم در جوامع مختلف به نوعی از اختلالات روانی رنج می برند

«مهشید فروغان» عضو هیأت علمی این دانشگاه و رئیس کنگره نیز در این مراسم گفت: هم اکنون براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، ۳۴۰ میلیون نفر در جهان مبتلا به افسردگی، ۴۵ میلیون نفر مبتلا به اسکیزوفرنیا و ۴۳ میلیون نفر مبتلا به دمانس هستند و این آمار نشان می‌دهد که تعداد زیادی از مردم در جوامع مختلف به نوعی از اختلالات روانی رنج می‌برند که دارای نیازهای ویژه بوده و نیازمند توجه خاص هستند.

وی به تصورات رایج در جامعه نسبت به این بیماران اشاره کرد و افزود: ترس و وحشت از این بیماران، کناره گیری از آنان و برچسبی که جامعه به این افراد می‌زند، سبب شده تا به نوعی شهروند دسته دوم محسوب شوند و دیواری بین آنان و جامعه به وجود آید؛ درصورتی که با درمان‌های جدید و خدماتی که به این افراد ارائه می‌شود، برگشت آنان به جامعه و زندگی عادی امکانپذیر است.

رئیس کنگره «چالش های حقوقی و قضائی بیماران روانپزشکی» تصریح کرد: احتیاج داریم تا در ارتباط با افراد مبتلا به اختلالات روانی به یک درک مشترک برسیم و این کنگره برای دستیابی به زبان مشترک بین متخصصان حوزه‌های قضائی و سلامت برگزار شده است تا وقتی می‌گوئیم «اسکیزوفرنیا»؛ همه بدانیم که راجع به چه بیمارانی سخن می‌گوئیم و چه شرایطی را دارند.

فروغان تاکید کرد: هم اکنون کیفیت زندگی بیماران روانپزشکی تحت تأثیر فقط بیماری آنان نیست بلکه آنان از نبود قوانین حمایتی و یا نقص قوانین فعلی رنج می‌برند و امیدواریم طی سه روز کار در این کنگره بتوانیم راهکارهای لازم در این خصوص را پیدا کرده و گامی در جهت بهبود کیفیت زندگی این افراد برداریم.

همچنین دبیر علمی نخستین کنگره ملی «چالش های حقوقی و قضائی بیماران روانپزشکی» با ابراز خشنودی از این موضوع که شرکت کنندگان در این کنگره از متخصصان رشته‌های مختلف و بین رشته‌ای هستند، گفت: یکی از گروه‌های آسیب پذیر در تمام دنیا، بیماران روانپزشکی هستند و به همین دلیل ۹۱ درصد کشورهای اروپایی، ۷۹ درصد کشورهای افریقایی، ۷۵ درصد کشورهای امریکایی، ۵۷ درصد کشورهای مدیترانه شرقی، ۶۳ درصد کشورهای جنوب آسیا دارای قانون ویژه حمایت از بیماران روانپزشکی می‌باشند.

«مهدی نصر اصفهانی» نیز در سخنانی در این مراسم ابراز امیدواری کرد: متخصصان روانپزشکی، روانشناسی و حوزه‌های توانبخشی در کنار متخصصان حقوقی، قضات و کارشناسان قوه قضائیه با مرور قوانین موجود، نواقص مربوط به این بخش را مشخص کنند تا قانون سلامت روان جامع نگر شود.

وی، انتخاب ۲۳ مقاله برای بخش سخنرانی و ۱۶ مقاله برای بخش پوستر از میان ۶۰ مقاله رسیده به کنگره و ارائه آنها در کنار برگزاری شش سمپوزیوم و سه کارگاه آموزشی را از جمله برنامه‌های این کنگره سه روزه ذکر کرد و از تمامی متخصصان خواست تا حضوری فعال در این برنامه‌ها داشته باشند.

«طیبه ده باشی زاده» مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنیا (احبا) و دبیر اجرایی کنگره نیز به فعالیت ۱۸ ساله انجمن احبا اشاره کرد و گفت: مراجعه بیماران و خانواده‌های آنان طی این سال‌ها نشان داد که قوانین حقوقی متناسب با پیشرفت علم پزشکی پیشرفت نکرده و این قوانین متناسب با شرایط ۵۰ سال پیش تنظیم شده اند.

وی به آگاهی نداشتن عموم مردم جامعه از مسائل مربوط به بیماران اسکیزوفرنیا اشاره کرد و افزود: لازم است جامعه روانشناسان، روانپزشکان، حقوقدانان و قضات بتوانند به یک زبان مشترک برسند.

ده باشی زاده ابراز امیدواری کرد که این کنگره سرآغازی برای ایجاد یک جنبش ملی و برگرداندن حقوق از دست رفته بیماران روانپزشکی شود.

نخستین کنگره ملی «چالش های حقوقی و قضائی بیماران روانپزشکی» از امروز چهارشنبه به مدت سه روز به همت انجمن «حمایت از بیماران اسکیزوفرنیا (احبا)» با حضور متخصصان و کارشناسان حوزه سلامت روان و حوزه‌های توانبخشی و حقوقی و قضائی، در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی برگزار شد.

دانشکده‌های حقوق و مراکز تحقیقاتی سلامت روان در دانشگاه‌های علوم پزشکی، اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران، انجمن حقوق شناسی، سازمان پزشکی قانونی کشور، انجمن روانشناسی ایران، انجمن علمی روانپزشکان ایران، انجمن حقوق شناسی، انجمن مددکاران اجتماعی ایران، انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران، شبکه ملی پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر، مؤسسه پرتو آرامش زندگی و خانه اندیشمندان علوم انسانی از جمله حامیان برگزاری نخستین کنگره ملی «چالش های حقوقی و قضائی بیماران روانپزشکی» هستند.