«حسن بهشتی‌پور» روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به نشست اخیر کمیسیون مشترک برجام گفت: بر اساس بیانیه صادر شده پس از این نشست، طرفین از تداوم اجرای برجام حمایت کرده و از اجرایی شدن اینستکس (ابزار پشتیبان مبادلات تجاری) خبر داده‌اند و گفته‌اند که این سازوکار مالی تا ۱۵ تیر ماه عملیاتی می‌شود.
وی با بیان اینکه در بیانیه صادر شده، گروه ۱+۴ تلویحاً از ایران خواسته است همچنان تعهدات خود را با همان کیفیت قبلی اجرایی کرده و به کاهش تعهدات خود اقدام نکند، اظهار داشت: اروپا از کاهش تعهدات برجامی ایران نگران است و برخی از اعضا آن را نقض آشکار توافق هسته‌ای می‌دانند.
اینستکس تأمین‌کننده مطالبات حداقلی ایران نیست
این کارشناس مسائل هسته‌ای اجرایی شدن اینستکس برای انجام مبادلات تجاری با ایران را دیرهنگام و در دقیقه آخر بازی دانست و تصریح کرد: اروپا با عملی کردن سازوکار ویژه مالی خود می‌خواهد بگوید که فقط حرف نمی‌زند و اقدام هم انجام می‌دهد اما این اقدام هم دیرهنگام است و هم اینکه چندان تأمین‌کننده مطالبات حداقلی ایران نیست.
بهشتی‌پور ادامه داد: آنچه ایران از گروه ۱+۴ مطالبه می‌کند این است که امکان صادرات نفت ایران و بازگشت پول آن به کشور فراهم شود ولی اینستکس زمینه صادرات کالا از سوی صادرکنندگان ایرانی به اروپا را فراهم می‌کند و مابه‌ازای آن در وهله اول، امکان واردات اقلام بشردوستانه مانند غذا و دارو مهیا می‌شود و در وهله دوم، پس از گفت‌وگوهای جامع‌تر میان ایران و اروپا و همچنین اروپا و آمریکا امکان تبادل کالاها به زمینه‌های دیگر تعمیم داده شود.
اروپا بعد از ضرب‌الاجل ایران به تکاپو افتاده است
وی در پاسخ به این سوال که اجرایی شدن اینستکس می‌تواند موجب منصرف شدن ایران از کاهش تعهدات برجامی‌اش شود؟ خاطرنشان کرد: با آنکه ایران یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای، به طرف مقابل فرصت داد آنها اقدامی برای تأمین منافع ایران انجام ندادند. در واقع، اتحادیه اروپا بعد از ضرب‌الاجل ایران برای کاهش تعهدات برجامی‌اش به تکاپو افتاده تا مانع از عملی شدن گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران شود.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی ادامه داد: اینکه ایران گام دوم خود در کاهش تعهدات برجامی‌اش را اجرایی کند بستگی به آن دارد که تا چه اندازه اینستکس بتواند خواسته‌های ایران را پاسخ دهد و منافع ایران را تأمین کند که به نظر می‌رسد اینستکس چندان نمی‌تواند مطالبات حداقلی ایران را پاسخ دهد.
ایران یک سال صبر کرد اما نتیجه نگرفت
بهشتی‌پور با بیان اینکه ایران یک سال صبر کرد اما نتیجه نگرفت اما این دو ماه بسیار تعیین‌کننده هستند، ابراز داشت: شواهد و قرائن حاکی از آن است که اروپایی‌ها منتظر هستند ببینند واکنش ایران چیست و اینکه آیا ایران آماده مذاکره در سایر مسائل است تا در پی آن گفت‌وگوها، زمینه همکاری اقتصادی در سایر بخش‌ها را با ایران اجرایی کنند.
وی روند کنونی اتحادیه اروپا را ناامید کننده دانست و بیان کرد: حوزه کاری اینستکس محدود است و انجام تراکنش‌ها را در وهله اول محدود به اقلام بشردوستانه کرده است و از طرف دیگر، پولی هم به کشور بازنمی‌گردد و تحولی را هم در اقتصاد ایران ایجاد نمی‌کند اما به نوبه خود می‌تواند موجب استمرار صادرات کالاهای ایران به اروپا شده و یک نوع مقابله با هژمونی مالی ایالات متحده است که دنیا هم به آن تن داده است.
این کارشناس مسائل بین المللی یادآور شد: اتحادیه اروپا براساس این سازوکار مالی می‌تواند به صورت شفاف تحریم‌های آمریکا را دور بزند و این دور زدن هم غیرقانونی و مبهم نیست و امکان فساد در دور زدن تحریم‌ها را کاهش می‌دهد.
باعث و بانی وضعیت کنونی آمریکا است و نه ایران
این کارشناس مسائل هسته‌ای درباره احتمال تحریم اینستکس توسط آمریکا هم یادآور شد: اینستکس تحریم شدنی نیست. اینستکس، سازوکاری برای مجموعه مبادلات تجاری و مالی ایران و اتحادیه اروپا است. اینستکس نه بانک است که تنبیه شود و نه مؤسسه که بخواهد تحریم شود. البته ممکن است اشخصاص حقوقی مرتبط با اینستکس تحریم شوند که احتمالاً اروپایی‌ها درباره آن هم فکر کرده‌اند.
بهشتی‌پور در پاسخ به این سوال که آیا کاهش تعهدات برجامی ایران موجب ایجاد اجماع میان ایران و آمریکا نخواهد شد؟ عنوان کرد: باعث و بانی شرایط و وضعیت کنونی آمریکا است و نه ایران. این موضوعی است که هم نباید ما آن را فراموش نکنیم و هم نگذاریم دیگران این موضوع را فراموش کنند. این مسئله‌ای است که باید مطرح و تکرار شود تا جای علت و معلول و همچنین متهم و شاکی عوض نشود.
وی افزود: شاهد ادعای ایران، ۱۵ گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که بر پایبندی ایران به تعهداتش در برجام تاکید کرده است.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه ایران نباید صرفاً به افزایش توان هسته‌ای خود تاکید کند، گفت: ایران باید همزمان با افزایش توان هسته‌ای خود اقدام به افزایش توان اقتصادی‌اش از طریق انجام اصلاحات بانکداری، بیمه‌ای، مالیاتی، اداری، مبارزه با فساد و رفع موانع تولید هم کند. در این شرایط است که اتحادیه اروپا و به طور کلی، طرف مقابل مجبور به تجدیدنظر و عقب‌نشینی می‌شود.
بهشتی‌پور با بیان اینکه اقدامات کنونی برای کاهش تعهدات برجامی حداقل اقداماتی است که تهران می‌تواند انجام دهد، اظهار داشت: اگر ایران همین حداقل کارها را انجام نمی‌داد، این تحرکات از سوی اتحادیه اروپا نیز صورت نمی‌گرفت. در واقع، وقتی وضعیت تحریم‌ها و فشارها علیه ایران، این گونه است، راه دیگری پیش پای ایران وجود ندارد.
وی با بیان اینکه ایران به اندازه کافی صبر کرده و انعطاف نشان داده و اینک نوبت طرف مقابل است که انعطاف‌های لازم را از خود نشان دهد، تصریح کرد: اگر اتحادیه اروپا و حتی روسیه و چین هم به طرف آمریکا بروند و تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران مجدداً اعمال شوند و شاهد مرگ برجام باشیم، وضعیت از اکنون بدتر نمی‌شود زیرا آنها جای اندک تعامل را باقی نگذاشته و انواع و اقسام فشارها و تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرده‌اند.
این کارشناس مسائل هسته‌ای در عین حال گفت: البته نباید درب تعامل بسته شود و ضروری است ایران با همه بازیگران گفت‌وگو و رایزنی‌هایش را ادامه دهد چراکه مذاکره ابزار دیپلماسی است و ما نباید خود از این ابزار مهم خلع سلاح کنیم.
بهشتی‌پور با بیان اینکه اگر ایران بخواهد از ترس اجماع و همراهی اتحادیه اروپا با آمریکا گام دوم تعهداتش را به عقب بیندازد، وضعیت تغییر نمی‌کند، خاطرنشان کرد: بی‌سابقه‌ترین، بدترین و گسترده‌ترین تحریم‌ها در طول تاریخ علیه ایران اعمال شده و چیز دیگری باقی نمانده که آمریکا بخواهد آن را تحریم کند.
نظر شما