به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، در حالی که رفته رفته امیدها برای بقای برجام کمرنگ می‌شد اما در روزهای پایانی هفته گذشته اتفاقی رخ داد که نگرش‌ها را متحول ساخت و آن اجرای «سامانه حمایت از تبادلات تجاری» موسوم اینستکس بود.
روز جمعه دوازدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونان وزیران امور خارجه و مدیران سیاسی ایران و گروه ۱+۴ و به همراه «هلگا اشمید» معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در هتل کوبورگ وین برگزار شد؛ نشستی که برخلاف دوره‌های قبل با نتایج ملموس و گام‌های رو به جلو همراه بود.
بیانیه ۹ بندی نشست وین از پیشرفت گفت وگوها حکایت داشت به خصوص بند چهار آنکه به اجرایی شدن سازوکار مالی اروپا تاکید می‌کرد.
در بخشی از این بند آمده است: فرانسه، آلمان و انگلستان به‌اطلاع اعضا رساندند که اینستکس عملیاتی شده و در دسترس تمامی دولت‌های عضو اتحادیه اروپایی قرار دارد و نخستین تراکنش‌های آن نیز در حال پردازش است. همکاری‌های تکمیلی جاری با نهاد متقابل تأسیس‌شده ایرانی (سازوکار تجارت و تأمین مالی ایران و اروپا) تسریع خواهد شد.
همچنین بند مذکور می‌افزاید «آن‌ها تأیید کردند که برخی دولت‌های عضو اتحادیه اروپایی در حال پیوستن به سهامداران اینستکس، که یک سازوکار خاص معطوف به تسهیل تجارت قانونی با ایران است، می‌باشند. آن‌ها همچنین در حال تلاش هستند تا اینستکس را به‌روی فعالان اقتصادی کشورهای ثالث نیز باز کنند.»
از پارسال که بحث سازوکار مالی اروپا مطرح شد، موضوع تسری و گسترش آن به دیگر کشورهای طرف توافق با ایران، اعضای اتحادیه اروپا و همچنین کشورهای خارج از اتحادیه نیز مورد توجه قرار گرفت اما اینستکس از سطح شعار فراتر نرفت. در نتیجه فرصتی نیز برای عرض اندام دیگر بازیگران و تلاش برای دور زدن تحریم‌های آمریکا فراهم نشد.
چین و روسیه به عنوان دو عضو توافق هسته‌ای در صف نخست پیوستن به کانال مالی قرار دارند و تا کنون نیز در انجام تعهدات برجامی به مراتب بهتر از اروپایی‌ها عمل کرده اند. چین و روسیه به عنوان دو عضو توافق هسته‌ای در صف نخست پیوستن به کانال مالی قرار دارند و تا کنون نیز در انجام تعهدات برجامی به مراتب بهتر از اروپایی‌ها عمل کرده اند. از این رو مقامات جمهوری اسلامی بارها در سخنان خود به همکاری‌های سازنده مسکو و پکن با تهران اشاره کرده اند.
در همین ارتباط چندی پیش «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان اظهار کرد: در روابط بین الملل، منطقی نیست که هیچ کشوری را دوست و یاور مطلق خود بدانیم، اما رفتار چین و روسیه پس از خروج امریکا از برجام، با رفتار اروپا قابل مقایسه نیست.
چین همواره یکی از معترضان به تحریم‌های ضدایرانی آمریکا بوده و مقامات پکن بارها تاکید کرده اند که از تحریم‌های یکجانبه آمریکاپیروی نخواهند کرد که موضع گیری «فو کانگ» نماینده چین در کمیسیون مشترک برجام در این راستا قابل ارزیابی است.
روز جمعه نماینده چین در نشست امروز کمیسیون مشترک برجام با بیان اینکه پکن سیاست آمریکا در به صفر رساندن صادرات نفتی ایران را نمی‌پذیرد، اظهار کرد «ما از تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ایران پیروی نمی‌کنیم؛ امنیت انرژی برای ما مهم است».
سران مسکو نیز دیدگاهی مشابه پکن دارند و «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز روز جمعه پس از پایان نشست کمیسیون برجام تاکید کرد که کشورش خواهان پیوستن به اینستکس برای انجام تعاملات مالی با ایران است.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در بیان دستاورد و نتایج نشست، دیدگاهی متفاوت از دیگران داشت. او در پیامی توئیتری نوشت «نشست امروز کمیسیون مشترک برجام در وین را می‌توان تاحدی رضایت بخش توصیف کرد. پیشرفتی حاصل نشد؛ اما قطعاً یک شکست هم نبود. همه شرکت کنندگان بر تعهد کامل به برجام برغم وجود مشکلات تاکید کردند.»
از طرفی «سیدعباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه کشورمان هر چند نشست کمیسیون مشترک برجام را یک گام رو به جلو ارزیابی کرده و از عملیاتی شدن دو سه مورد از مراودات اقتصادی تحت لوای اینستکس خبر می‌دهد اما معتقد است قدم‌های سران بروکسل در نشست مذکور ناکافی است.
یکی از مهمترین حوزه‌هایی که انتظار می‌رود طرف‌های توافق هسته‌ای با ورود به آن حسن نیت خود را اثبات کنند، حوزه نفت و انرژی است. یکی از مهمترین حوزه‌هایی که انتظار می‌رود طرف‌های توافق هسته‌ای با ورود به آن حسن نیت خود را اثبات کنند، حوزه نفت و انرژی است. ایران با وجود عضویت در اوپک و دارا بودن ذخایر عمده نفت و گاز جهان به دلیل تحریم‌های آمریکا از حضور در بازار انرژی منع شده است. این در حالی است که تهران همواره در سال‌های اخیر پایبندی برجامی خود را به آژانس و اعضای برجام اثبات نموده است.
کارشناسان بر این باورند که کنار نهادن صبر استراتژیک از سوی تهران و کاهش گام به گام تعهدات برجامی، رهبران اروپا را ناگزیر به اجرایی شدن بخشی از تعهدات خود کرده است.
کارشناسان بر این باورند که کنار نهادن صبر استراتژیک از سوی تهران و کاهش گام به گام تعهدات برجامی، رهبران اروپا را ناگزیر به اجرایی شدن بخشی از تعهدات خود کرده است.
حتی در کلام سران بروکسل نیز این عقب نشینی آشکارا به چشم می‌خورد. به عنوان نمونه «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه طی روزهای اخیر در جریان نشست گروه «جی ۲۰» در اظهارنظری بی سابقه، تاکید کرد «حتی اگر ایران برجام را زیر پا بگذارد، اروپا برنامه‌ای فوری برای پیروی از آمریکا و بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای ایران ندارد»!
در حالی که انتظار می‌رود به زودی شاهد اجرایی شدن اینستکس و کاهش تأثیر تحریم‌های آمریکا باشیم اما برخی مقامات و کارشناسان به دلایل مختلفی معتقدند باید به اینستکس فرصت داد. در همین ارتباط «حشمت الله فلاحت پیشه» رئیس کمیسیبون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در صفحه توئیتر خود نوشته که «باید به اینستکس فرصت داد؛ ساز و کاری که اثر سیاسی آن برای گذر از دام افراطیون مهم‌تر از گشایش‌های اقتصادی آن است.»
نظر شما