پاسخ ایران به ایالات متحده کوبنده خواهد بود

تد گیلن کارپنتر در یادداشتی در دیپلماسی ایرانی آورده است: کنت آدلمن، معاون پیشین دونالد رامسفلد (وزیر دفاع) و یکی از چهره‌های مطرح در جامعه سیاست خارجی ایالات متحده، در سال ۲۰۰۲ پیش بینی کرده بود که جنگ برای براندازی صدام حسین در عراق «به سادگی خوردن یک کیک» خواهد بود. به نظر می‌رسد دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، از خوش بینی آدلمن هیچ درسی نگرفته است. ترامپ اگرچه دستور به حمله هوایی علیه ایران را در آخرین دقایق لغو کرد، اما بعدتر هشدار داد که گزینه نظامی هنوز روی میز است. او همچنین اعلام کرده که اگر ایالات متحده با ایران وارد جنگ شود، از نیروی زمینی استفاده نخواهد شد و درگیری صرفاً با استفاده از نیروی هوایی و دریایی آمریکا پیش خواهد رفت. ظاهراً او در ذهن خود هیچ شک و تردیدی درباره نتیجه نداشت. او تصریح کرد که چنین جنگی «بسیار طولانی نخواهد شد» و به معنی «نابودی» ایران خواهد بود.

اما تاریخ پر است از نمونه جنگ‌هایی که رهبران سیاسی و عموم مردم به اشتباه تصور می‌کردند سریع و آسان خواهند بود. وقتی ابراهیم لینکلن تصمیم گرفت با ایالت‌های جدایی طلب جنوبی وارد جنگ شود، درخواست اولیه نیروی او برای ۹۰ روز بود. مردم در واشنگتن مطمئن بودند که ارتش ایالات متحده خیلی سریع شورش‌ها در جنوب را در هم خواهند شکست. اما جنگ ۴ سال طول کشید و بیش از ۵۰۰ هزار سرباز آمریکایی جان خود را از دست دادند.

رهبران و مردم کشورهای اروپایی در سال ۱۹۱۴ با خوش بینی تمام تصور می‌کردند که جنگ جدید تنها چند ماه طول خواهد کشید و با پیروزی قطعی آنها به پایان می‌رسد. اما شرایط طبق برنامه ریزی ها پیش نرفت. جنگی که تصور می‌شد بدون خون ریزی و سریع باشد، به یک کشتار خونین طولانی تبدیل شد که جان میلیون‌ها جوان را گرفت، به سرنگونی نظام‌های سیاسی در آلمان، اتریش-مجارستان و روسیه منجر شد و به آغاز طاعون فاشیسم و کمونیسم انجامید.

مساله مشترک در همه این موارد، این تصور بود که فاز اولیه درگیری در نتیجه آن تعیین کننده خواهد بود. اشتباه آدلمن هم همین بود. مواجهه اولیه نظامی ایالات متحده با نیروهای صدام به خوردن کیک واقعاً نزدیک بود. ارتش عراقی در برابر نیروهای مهاجم آمریکایی هیچ شانسی نداشتند. وقتی صدام سرنگون شد، جورج دابلیو. بوش، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده، با هواپیمایی به آمریکا سفر کرد که یک پرچم بزرگ «مأموریت با موفقیت انجام شد»، روی آن نصب شده بود. با این حال، اثبات شد که پیروزی اولیه نظامی تنها آغاز یک سردرد طولانی مدت برای ایالات متحده بوده است. در طی چند ماه پس از آن، علیه نیروهای اشغال گر آمریکایی شورش شد و بی ثباتی سیاسی ناشی از جنگ داخلی در عراق کشور را فلج و مسیر را برای ظهور داعش هموار کرد. طبق آخرین آمارها، ۴ هزار و ۴۰۰ نیروی آمریکایی در مأموریت عراق کشته شدند و ایالات متحده چندین تریلیون دلار متضرر شد. با هیچ معیاری نمی‌شود این جنگ را به سادگی خوردن یک کیک توصیف کرد.

همین مساله است که چشم انداز ترامپ درباره جنگ با ایران را به موضوعی بسیار نگران کننده تبدیل می‌کند. او تصور می‌کند که ایالات متحده هم در حمله و هم در ضد حمله کنترل را در دست دارد. مقامات آمریکایی درباره عراق و چند دهه پیش از آن درباره ویتنام، همین فرضیه اشتباه را داشتند. اما حتی دشمنانی که از نظر قابلیت‌های قراردادی نظامی ضعیف‌تر به شمار می‌روند، می‌توانند گزینه‌های زیادی در استفاده از جنگ افزارهای غیرمتعارف داشته باشند. و یک چنین استراتژی ای می‌تواند به معنای جنگی فاجعه آمیز با خسارت‌های شدید به برتری نظامی ایالات متحده باشد.

به ویژه ایران اگر چنین رویکردی در درگیری احتمالی با ایالات متحده در پیش بگیرد می‌تواند خیلی مؤثر عمل کند. قابلیت‌های ایران از نظر نظامی بسیار اندک است؛ اما جیمز استاوریدیس، دریادار بازنشسته به این مساله اشاره کرده که ایران در بسیاری زمینه‌ها «قابلیت های جنگ افزاری نامتقارن به شدت قدرتمندی» دارد: «حملات سایبری، تاکتیک‌های استفاده از گروه قایق‌های کوچک، زیردریایی‌های دیزلی، نیروهای ویژه و موشک‌های کروز سطح به سطح همگی دارایی‌های ارزشمند و سطح بالایی به شمار می‌روند. به علاوه، آنها در استقرار این دارایی‌ها در محیط خشن خاورمیانه بسیار با تجربه هستند.» ایران جدای از استفاده از قابلیت‌های نظامی خود، می‌تواند از شبکه متحدان سیاسی و نظامی شیعه خود در سراسر خاورمیانه برای ایجاد فضایی وحشتناک برای ایالات متحده استفاده کند. ایران با حزب الله در لبنان و چندین گروه شبه نظامی در عراق روابط خیلی نزدیکی دارد و به ویژه نیروهای مستقر در عراق در برابر حملات و آزارهای بالقوه این گروه‌ها آسیب پذیر هستند. ایفای نقش احتمالی اکثریت شیعه تحت فشار و خشمگین در بحرین را هم نمی‌تواند نادیده گرفت. اگر آنها خشم و اعتراض خود را بر سر رژیم سنی تحت حمایت واشنگتن خالی و یک درگیری داخلی را آغاز کنند، آنگاه استفاده از ستون پنجم ایالات متحده در بحرین برای دولت ترامپ به طور فزاینده دشوار خواهد شد.

وارد جنگ شدن با ایران مساله بی اهمیت و کوچکی نیست و اقدام بی محابای رئیس جمهوری ترامپ در این زمینه بی مسئولیتی خواهد بود. حمله به ایران می‌تواند آغاز یک کابوس طولانی و پر هزینه برای آمریکا باشد که هم خسارت جانی و هم خسارت مالی زیادی در بر خواهد داشت. پیش گویی تولسی گابارد، نامزد دموکرات انتخابات آتی ریاست جمهوری، مبنی بر اینکه جنگ با ایران سبب می‌شود جنگ با عراق به مثابه خوردن کیک به نظر بیاید، اصلاً دور از واقعیت نیست. تهران برای تلافی حمله واشنگتن و آغاز مواجهه دوجانبه راه‌های زیادی دارد. برای سران ایالات متحده بهترین راه این است که بیشتر در این مسیر مخاطره آمیز پیش نروند.