«اتا کارینا» (Eta Carinae) یک سامانه ستاره‌ای دوتایی در صورت فلکی «شاه‌تخته» (Carina) است که ۷۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. این سامانه حداقل از دو ستاره تشکیل شده‌است. یکی از دو ستارهٔ شناخته شدهٔ این سامانه، یک متغیّر آبی درخشان (ال. بی. وی) است که در مراحل اولیهٔ زندگی خود جرمی در حدود ۱۵۰ جرم خورشیدی داشته است؛ ولی امروزه حداقل ۳۰ جرم خورشیدی از جرم آن کاسته شده است.
ستارهٔ دیگر این سامانه یک ستارهٔ «ولف-رایه» است که جرمی تقریباً ۳۰ برابر جرم خورشید دارد و به دور همدم بزرگترش در گردش است. این ستارهٔ همدم به هیچ وجه به صورت بصری قابل مشاهده نیست، زیرا اتا کارینا به وسیلهٔ سحابی سرخ‌رنگ ضخیم و بزرگی احاطه شده است که مشاهدهٔ آن را عملاً غیرممکن می‌سازد. درخشندگی مجموع این دو ستاره در حدود چهار میلیون برابر خورشید و جرم مجموع آنها تقریباً ۱۰۰ برابر جرم خورشید تخمین زده می‌شود.
یکی از دو ستاره این سامانه ستاره‌ای که به دور یکدیگر می‌چرخند، بزرگ و بسیار ناپایدار است و تقریباً در پایان حیات خود قرار دارد. این دوقلوی ستاره‌ای پویا هر از گاهی فوران‌های خشونت‌آمیزی نیز تولید می‌کنند.
معروف‌ترین فوران این سامانه ستاره‌ای در سال ۱۸۳۸ روی داد. پس از این فوران این ستاره‌ها به تدریج درخشان شدند به‌طوریکه در سال ۱۸۴۴، اتا کارینا دومین ستاره‌ای بود که در آسمان شب درخشان‌ترین محسوب می‌شد.
با وجود اینکه زمان اوج درخشش این ستاره‌ها در آسمان کوتاه بود اما این سامانه همچنان یک هدف مطلوب برای ستاره‌شناسان بود، چرا که فوران قرن نوزدهم هنوز به شکل ابرهای دمبل مانندی از گاز و غبار قابل مشاهده هستند.
هابل در ۲۵ سال گذشته تقریباً از تمام ابزارهای خود برای گرفتن تصویر از این سامانه ستاره‌ای و سحابی اطراف آن استفاده کرده است.
جدیدترین تصویر ماوراء بنفشی که هابل از این سامانه ستاره‌ای گرفته است، یک ساختار جدید منیزیم درخشان را نشان می‌دهد که میان این دو ابر دمبل‌مانند مخفی شده است. این ابرهای دمبل‌مانند در حقیقت، رشته‌هایی هستند که از تصادم میان امواج گاز و گرد و غبار که از این سامانه ستاره‌ای در طول میلیون سال خارج شده‌اند، انرژی گرفته‌اند.
ناتان اسمیت، یک ستاره‌شناس در رصدخانه Steward در دانشگاه آریزونا و پژوهشگر ارشد برنامه هابل، در یک بیانیه خبری گفت: ما مقدار زیادی گاز گرم کشف کردیم که در این انفجار بزرگ تخلیه شده بودند اما هنوز با مواد دیگر اطراف اتا کارینا برخورد نکرده‌اند، بیشتر این فواران در محلی قرار دارد که انتظار داشتیم یک حفره خالی پیدا کنیم.
محققان با مطالعه حرکت گاز و غبار اطراف این سحابی که مدرکی دال بر فوران‌های گذشته هستند، امیدوارند به اسرار چگونگی آغاز این فوران بزرگ پی ببرند. هر تصویر ماوراء بنفش از این سامانه ستاره‌ای و سحابی اطراف آن جزئیات ساختاری را نشان می‌دهد که می‌تواند به ستاره‌شناسان در درک بهتر این پویایی در بازی در داخل اتا کارینا کمک کند.
محققان خاطرنشان کردند: ده‌ها سال است که از تلسکوپ فضایی هابل برای مطالعه اتا کارینا در نور مرئی و مادون قرمز استفاده شده بود و تصور می‌کردیم که مجموعه کاملی از بقایای خروجی از این سامانه ستاره‌ای در اختیار داریم اما تصویر جدید ماورای بنفش گرفته شده توسط تلسکوپ فضایی هابل به طرز شگفت‌آوری متفاوت است و گازهایی را نشان می‌دهد که محققان در تصاویر قبلی با نور مرئی یا مادون قرمز مشاهده نکرده بودند.
نظر شما