نفتکش سیصد هزار تُنی «گریس یک» پنجشنبه گذشته توسط تفنگداران نیروی دریایی انگلیس و نیروهای پلیس جبل‌الطارق توقیف شد. ادعا شده که این نفتکش عازم پالایشگاه شهر «بانیاس» در شمال غرب سوریه بوده است. «فابین پیکاردو» سروزیر منطقه خودمختار جبل‌الطارق در این مورد گفت: این پالایشگاه در مالکیت شرکتی است که مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه قرار دارد.
اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۱ به طور یکجانبه تحریم‌هایی علیه سوریه وضع کرد که سازمان ملل بر آن مهر تایید نزده است. به نظر می‌رسد این اولین باری است که یک محموله نفت خام در رابطه با این تحریم‌ها، توسط یک کشور اروپایی توقیف می‌شود.
***چرا اسپانیا وارد عمل نشد؟
«جوسپ بورل» سرپرست وزارت خارجه اسپانیا گفت: انگلیس به درخواست آمریکا این کشتی را توقیف کرده است. از سوی دیگر، انگلیسی‌ها گفته‌اند که اطلاعات مرتبط با این نفتکش را از دولت محلی جبل‌الطارق گرفته‌اند؛ آنهم بر اساس اطلاعاتی که واشنگتن ارائه کرده بود.
جبل‌الطارق منطقه‌ای سوق‌الجیشی در شبه‌جزیره «ایبری» در جنوب اسپانیاست که مادرید و لندن مدعی حاکمیت بر آن هستند. در واقع، این ناحیه سی هزار نفری طی قرون گذشته بارها باعث تنش در روابط دو طرف بوده است. در تازه‌ترین مورد، اسپانیا چند ماه پیش اعلام کرده بود که قبل از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا باید وضعیت این منطقه روشن و حل شود.
سوال اینجاست که اگر نفتکش ایرانی در آبهای اسپانیا یا آبهای آزد بوده است چرا مقام‌های این کشور در توقیف یا جلوگیری از توقیف آن اقدامی نکردند؟ پاسخ اسپانیایی‌ها این بوده که از آنجا که روند توقیف این نفتکش توسط یک کشور اروپایی و در راستای اجرای تحریم‌های اتحادیه علیه سوریه بوده، نیازی به دخالت ندیده است.
***ماموریت بورل
اسپانیا با توجه به اینکه جبل‌الطارق را بخشی از خاک خود می‌داند حضور نفتکش ایرانی را در آبهای بین‌المللی نزدیک خود عنوان کرده است. بورل گفته که مادرید این مساله را بیشتر بررسی می‌کند. سرپرست وزارت خارجه دولت سوسیالیست اسپانیا یک روز پس از آنکه از طرف رهبران اروپایی برای جانشینی «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نامزد شد، یک پرونده مهم مرتبط با ایران را روی میز خود دید. این می‌تواند اولین آزمون وی برای ورود به پرونده هسته‌ای ایران باشد چرا که در صورت تایید نامزدی‌اش در پارلمان اروپا باید از اول نوامبر آینده در پست جدیدش برای حفظ برجام، عمل به تعهدات اروپایی‌ها در قبال تهران و میانجیگری برای کاهش تنش‌ها با ایران بکوشد.
***چهار پرونده حیاتی
بورل در مقام سرپرست وزارت خارجه اسپانیا و نامزد جانشینی موگرینی وظایف مشخصی دارد و در رابطه با توقیف نفتکش ایرانی مواضعش را تا حدی روشن کرده است. اما انگلیس نیز در یک دوره تاریخی مهم باید تصمیم درست را اتخاذ کند.
انگلیس در شرایط فعلی ۱) باید نخست وزیر تازه‌ای انتخاب کند، ۲) در مورد نحوه جدایی از اتحادیه اروپا تصمیم‌گیری کرده و آن را محقق کند، ۳) برای حفظ برجام و اجرای تعهدات خود و سایر شرکای اروپایی در برابر ایران عمل کند و ۴) پرونده توقیف نفتکش ایرانی را با درایت و به دور از تنش‌افزایی ببندد.
***سرنخ هایی از شیطنت واشنگتن
آمریکا برگزیت را فرصتی برای طلاق دائمی میان انگلیس و اروپایی‌ها می‌داند که کمک می‌کند لندن در مساله برجام راه خود را از فرانسه و آلمان جدا کرده و به فشارهای واشنگتن علیه ایران بپیوندد. انگلیس و آمریکا همواره مناسبات خود را تحت عنوان «روابط ویژه» تعریف کرده‌اند.
در آستانه خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و تغییر نخست وزیر انگلیس، کاخ سفید به این باور رسیده که مجالی فراهم شده است تا این روابط ویژه دوباره بروز عملی یافته و لندن حضور فعالانه‌ای در مدار واشنگتن داشته باشد؛ شاید همان مداری که تونی بلر نخست وزیر اسبق انگلیس روی آن می‌چرخید و در ماجراجویی‌های نظامی با آمریکا همراه بود.
این بار ماجرا متفاوت است. زیرا ایران، عراق نیست و رهبران انگلیس علاقمند به جنگ نیستند. «جرمی هانت» وزیر خارجه انگلیس و نامزد رهبری حزب محافظه‌کار این کشور یازده روز پیش در مجلس عوام اعلام کرد لندن به جنگ احتمالی آمریکا با ایران ملحق نمی‌شود.
او گفته بود: آمریکا نزدیک‌ترین متحد ماست. ما تمام‌وقت با آنها صحبت می‌کنیم. ما هر درخواستی را که آنها مطرح می‌کنند با دقت بررسی می‌کنیم. اما نمی‌توانم وضعیتی را تصور کنم که آنها خواستار جنگ شده و ما با آن موافقت کنیم.
***فشار آمریکا بر لندن
با این حال، به نظر می‌رسد لندن در ماجرای توقیف نفتکش ایرانی تحت فشار آمریکا قرار گرفته و دچار لغزشی دیپلماتیک شده است. انگلیس پیشتر نیز به همراه آمریکا ایران را به حمله به نفتکشها در خاورمیانه متهم کرده بود. اما همسویی لندن با واشنگتن هیچ کمکی به کاهش تنش‌ها نمی‌کند. تحلیلگران خارجی رفتار تازه انگلیس را در چارچوب هم‌آوایی لندن با واشنگتن می‌دانند.
«متیو اورسمن» وکیل مستقر در آمریکا که درباره تحریم‌ها به شرکت‌ها مشاوره می‌دهد، در گفت‌وگو با الجزیره اظهار داشت: توقیف نفتکش ایرانی احتمالاً با مشارکت دولت ترامپ انجام شده است. او افزود: این نخستین باری است که اتحادیه اروپا اقدامی چنین علنی و تهاجمی انجام داده است. تصور می‌کنم این اقدام به نحوی با آمریکا هماهنگ شده بود زیرا نیروهای ناتو در آن دخیل بودند.
شبکه سی.بی.اس کانادا به نقل از «اولیویه ورگان» کارشناس تحریم‌های اقتصادی در شرکت حقوقی Hughes Hubbard & Reed در پاریس گزارش داد، اقدام انگلیس ظاهراً پیامی به ایران بوده است که اگر توافق هسته‌ای را نقض کند کشورهای اروپایی به آن واکنش نشان خواهند داد. به گفته وی، «این موضوع به دلیل ایجاد تاثیر سیاسی انجام شد.»
راشا تودی اعلام کرد، توقیف این نفتکش به بهانه نقض تحریم‌های سوریه به این دلیل انجام شد که اتحادیه اروپا همراهی خود را با واشنگتن نشان دهد. این فشارها پس از خروج آمریکا از برجام افزایش یافته است. هدف دیگر آن است که به سوریه اعلام کند برای جدا کردن آن کشور از متحدانش تلاش می‌کند. آمریکا مناقشه نفتکشها را از آبهای خلیج فارس و دریای عمان به آبهای اروپا کشانده است.
***تفسیرهای انگلیسی
رسانه‌ها و صداهای زیادی در انگلیس هستند که دولت را از کشیده‌شدن در ورطه بحران برحذر می‌دارند. روزنامه ایندیپندنت از تمایل انگلیس برای برای آرام شدن مناقشه خبر داد و نوشت: ورود [نیروهای انگلیسی به کشتی] با اکراه صورت گرفت. پیام انگلیس همواره این بوده که باید روابط با ایران حفظ شده و برای نجات توافق هسته‌ای تلاش شود؛ توافقی که دونالد ترامپ می‌خواهد در اجرای آن کارشکنی کند.
مجله انگلیسی اسپکتیتور نگاهی عمقی به راهبرد لندن در رابطه با تحولات اخیر خاورمیانه انداخته و نوشته، سخت است بتوان تشخیص داد که دولت انگلیس در مناقشه جاری میان ایران و آمریکا سیاست مشخصی داشته باشد.
این نشریه پرسیده است که در صورت بروز درگیری نظامی احتمالی میان آمریکا و ایران، انگلیس چه خواهد کرد؟ و جواب می‌دهد: سکوت دولت انگلیس در این زمینه به دلیل فقدان قدرت نظامی است. قدرت نظامی انگلیس افول یافته و برای لندن سخت است که حتی وانمود کند از موضع برابر به عملیات احتمالی به رهبری آمریکا ملحق می‌شود.
***سیاست طلایی نخست وزیر آتی انگلیس
اسپکتیتور با تاکید بر اینکه «هنوز مشخص نیست که بحران جاری با ایران چه نتیجه‌ای خواهد داشت» راهکارهایی را پیش پای انگلیسی‌ها گذاشته است. این نشریه یکی از پیشنهادهایی خود را چنین شرح داده است: انگلیس در کمتر از چهار هفته آینده نخست وزیر جدیدی خواهد داشت که مشغله وی برگزیت خواهد بود. هر دو نامزد نخست وزیری یعنی بوریس جانسون و جرمی هانت تجربه حضور در وزارت خارجه را دارند و هر دو در دوره آرامش نسبی عهده‌دار سمت وزارت خارجه بوده‌اند.
هیچیک از آنها آمادگی ندارند در حالی که برای خروج از اتحادیه اروپا تلاش می‌کنند با فصل جدیدی از مناقشه در خلیج فارس نیز مواجه شوند. بهتر آن است که هر دو نامزد طی هفته‌های آینده در مورد نحوه پاسخگویی به این مناقشه کار کنند. در نهایت اسپکتیتور توصیه کرد: بهترین سیاست برای انگلیس آن است که رویکرد خویشتندارانه‌ای در قبال نزاع آمریکا و ایران داشته باشد.
نظر شما