نصرت‌الله تاجیک در یادداشتی در روزنامه اعتماد، نوشته است: اعلام این اقدام فعلاً این فرصت را برای ظریف ایجاد کرده است که در سفر پیش رویش به نیویورک مخاطبان بیشتر و مشتاق‌تری برای پیام‌هایش داشته‌باشد، پیام‌هایی که با این تصمیم تا آستانه سانسور توسط کاخ سفید رفت. قطعاً اگر همین فردا دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا بگوید که واشنگتن تصمیم گرفته است محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران را تحریم کند نباید شگفت‌زده یا غافلگیر شد...
زیرا او از هیچ استراتژی و برنامه مشخصی پیروی نمی‌کند. روی سیاست‌های ترامپ اصلاً نمی‌توان حساب باز کرد، در نتیجه یک اعلامیه یا یک سیاست در راستای لغو یا تعویق تحریم‌ها را نمی‌توان گام نهادن در مسیر آشتی‌جویانه یا عقب‌نشینی تلقی کرد. واشنگتن فقط یک هدف را دنبال می‌کند و آن هم تضعیف ایران است و در این راستا از هیچ تلاشی فروگذار نیست. دولت ترامپ تلاش می‌کند با اقدامات مختلف و آنچه فشار حداکثری و تحریم هوشمند معرفی می‌کند، ایران را وادار کند از مزیت‌های نسبی‌اش در سیاست خارجی دست بکشد. مزیت نسبی ایران در سیاست خارجی نفوذ در خاورمیانه و سرمایه‌گذاری‌های معنوی و مادی در منطقه است، واشنگتن تنها هدفی که دنبال می‌کند قطع دسترسی ایران به منافع این سرمایه‌گذاری است.
مطرح شدن بحث تحریم وزیر امورخارجه ایران یک بار سنگین حقوقی و سیاسی برای ایالات متحده امریکا داشت. وزیر خزانه‌داری ایالات متحده امریکا زمانی که این بحث را اولین‌بار در جمع خبرنگاران مطرح کرد هم به شکل قاطع از اجرای آن خبر نداده‌بود، بلکه گفته‌بود که در حال بررسی امکان چنین اقدامی هستیم و تا یک هفته آینده تصمیم خواهیم گرفت. به نظر می‌رسد که تصمیم نهایی دولت امریکا این بود که این تصمیم امکان اجرایی ندارد، چه به لحاظ حقوقی و چه به لحاظ سیاسی این اقدام بار بسیار سنگینی بر دوش امریکا می‌گذاشت. چنین اقدامی در تاریخ روابط بین‌المللی تقریباً بی‌سابقه است، مفهوم چنین اقدامی مشخصاً این خواهد بود که تمامی درهای دیپلماتیک نه تنها میان واشنگتن و تهران، بلکه میان تهران و بقیه متحدان امریکا هم بسته خواهد شد. مشخص بود که چنین چیزی بدون مطالعه و زمینه کافی اعلام شده است. اما همان‌گونه که اشاره کردم، دولت ترامپ هر لحظه ممکن است بر اساس میل و احساسات رهبر این کشور، بدون توجه به عواقب تصمیم‌های نامتعارف، عجیب و غیرقانونی اتخاذ کند.
نباید خوش‌بینانه تصور کرد که اقدام‌های نامتعارفی مانند اعلام بررسی تحریم وزیرخارجه یک کشور به دلیل تمام شدن ابزارهای دیگر فشار در اختیار امریکاست. درست است که دولت امریکا، بدون فکر، بدون برنامه‌ریزی و فقط برای ایجاد موج‌های خبری ممکن است اقداماتی شاذ و غیرمتعارف اعلام کند، اما همچنان مسیرهایی در اختیار امریکا قرار دارد که فشار را بر ایران افزایش دهد. این ابزار هم در طول زمان به دلیل سیاست‌های نادرست در داخل کشور و وابستگی روزافزون ایران به اقتصاد تک‌محصولی در اختیار قدرت‌های خارجی متخاصم قرار گرفته است که در شرایطی که منافع‌شان حکم می‌کند، از طریق فشار بر اقتصاد ایران، تلاش کنند خواسته‌های‌شان را تحمیل کنند. استراتژی نهایی ترامپ استفاده از همه امکانات برای فشار به ایران، شوراندن مردم علیه حکومت و نهایتاً تغییر نظام در ایران است، بر خلاف برخی از ناظران خوش‌بین من معتقدم که دولت کنونی امریکا حتی از اقداماتی مانند تجزیه ایران هم استقبال می‌کند، چرا که واشنگتن فقط و فقط در پی تضعیف توان ایران است.
بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که سفر پیشین محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشور به نیویورک و گفت‌وگوهای او با رسانه‌ها و شرکت در نشست‌ها، یکی از عوامل تصمیم امریکا برای تحریم او بود. من پیش‌بینی می‌کنم که سفر پیش روی ظریف به نیویورک، چندان از این اقدام تاثیر نپذیرد. جامعه پژوهشی و اندیشکده‌های امریکایی به هر حال جامعه بازی محسوب می‌شود و این امکان برای وزیر امورخارجه کشورمان وجود دارد که با وجود فشار دولت امریکا و مطرح شدن امکان تحریم او، باز هم سخنان و پیام‌های خود را به افکار عمومی و اندیشمندان امریکایی برساند. به گمان من اعلام قصد امریکا برای تحریم ظریف ممکن است که باعث شود سخنرانی‌ها و اظهارنظرهای او در سفر پیش رو مخاطب بیشتری هم پیدا کند، چرا که بسیاری کنجکاو خواهند شد که بدانند کاخ سفید قصد داشته است چه چیزی را از آنها پنهان یا چه پیامی را سانسور کند که برای تحریم و محدودیت ظریف برنامه‌ریزی کرده است.
بر اساس گزارش‌هایی که رسانه‌ها به نقل از مقام‌های آگاه امریکایی اعلام کرده‌اند، مساله تحریم ظریف «فعلا» و به صورت موقت کنار گذاشته شده است. اگر کاخ سفید تصمیم خود را در آینده اجرایی کند و تلاش کند که شکلی از تحریم دیپلماتیک را علیه ایران به صورت جهانی پیگیری کند، واقعاً پیچیدگی مسائل را افزایش خواهد داد. به هر حال ایران باید به تلاش‌هایش برای انزوای امریکا به‌ویژه انزوای سیاسی ناشی از خروج از برجام، ادامه دهد، تا اگر در آینده چنین تصمیمی عملی شد، کشورهای دیگر حاضر به همراهی با آن نباشند. امریکا تعهداتی نسبت به سازمان ملل متحد دارد که قاعدتاً نباید این حق را داشته‌باشد که از سفر ظریف به نیویورک برای شرکت در جلسات سازمان ملل متحد جلوگیری کند، ایران باید زمینه را فراهم کند که در صورت اقدام امریکا به چنین عملی، کشورهای عضو سازمان ملل آماده واکنش جدی و قاطعانه، از جمله انتقال جلسات مجمع عمومی به یک کشور اروپایی باشند.
نظر شما