در سال‌های گذشته مهاجرت از مناطق روستایی به شهرها با فروش زمین و دام‌های سبک و سنگین، به امید افزایش درآمد و رفاه اجتماعی، در کشور شتاب گرفت، اما در این وادی به دلیل بسیاری از فشارهای اقتصادی و تأثیرپذیری شهرها از مشکلات اقتصادی حاکم بر جامعه، تاب‌آوری این روستاییان در برابر مشکلات معیشتی شهرها غیرممکن به نظر می‌رسد.
بسیاری از زمین‌دارانی که روزی در اراضی کشاورزی خود مشغول تولید و برداشت محصول بودند، با مهاجرت به مناطق شهری و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات اقتصادی به چهارراه‌های شهرهای مختلف برای کسب روزی حلال در گرمای طاقت‌فرسای تابستان و سرمای سوزناک زمستان رهسپار شدند.
با وجود رفع مشکلات زیرساختی و برخورداری بیشتر روستاهای کشور از جاده‌های دسترسی و شبکه‌های برق، گاز و تلفن و آب آشامیدنی، اما روند مهاجرت به مناطق شهری در سال‌های گذشته رو به افزایش بوده است.
بر اساس آمار در سال ۱۳۵۷ جمعیت روستاها ۷۰ درصد از کل کشور بود و این رقم در سال ۱۳۹۵ به ۳۰ درصد رسید، و اکنون ۷۰ درصد جمعیت ایران در شهرها زندگی می‌کنند و با مهاجرت جوانان توانمند روستایی به مناطق شهری، روستاهای کشور اکنون به سکونت‌گاه‌هایی برای افراد پا به سن گذاشته تبدیل شده است.
روستاها اوایل سال ۱۳۷۰ سهم ۲۵ درصدی از تولید کل ناخالص ملی به خود اختصاص داده بودند، در سال‌های اخیر اما این آمار روند نزولی به خود گرفت و سهم روستاها از تولید ناخالص ملی به ۱۰.۲ درصد کاهش یافت.
با خالی شدن روستاها از جوانان مستعد و توانمند، این مناطق از روند اجرای طرح‌های توسعه‌ای و اشتغال‌آفرین در سال‌های گذشته جا ماندند و روستاها روز به روز خالی از جمعیت شدند.
باید به این نکته مهم توجه داشت که می‌توان با ایده‌پردازی، اشتغال و توسعه را از محل زندگی خود آغاز کرد و روستاییان این موضوع را درک کنند که شهرها مسیری برای درآمد سرشار نیستند بلکه ظرفیت روستاها برای تولید و اشتغال بیشتر از مناطق شهری است.
در مناطق روستایی استان سمنان هم روند مهاجرت در سال‌های گذشته روند صعودی داشته به گونه‌ای که اکنون تنها ۲۰ درصد از کل جمعیت ۷۰۲ هزار نفری این استان در روستاها زندگی می‌کنند.
کاهش موازی کاری در ارائه خدمات به روستاها
نماینده دهیاران استان سمنان با اشاره به ضرورت مدیریت واحد برای جلوگیری از موازی‌کاری و هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی در مسیر توسعه روستاهای استان، گفت: موازی‌کاری دستگاه‌های اجرایی در اجرای طرح‌های عمرانی و زیرساختی یکی از چالش‌های اساسی مدیریت روستاها است که مسئولان برای رفع این چالش اقدام کنند.
محمدرضا اعوانی افزود: کاهش تصدی گری دولت با افزایش اعطای اختیار به دهیاری‌ها محقق می‌شود و در چارچوب قانون مسئولان برای اجرای این طرح اقدام کنند.
نماینده دهیاران استان سمنان ادامه داد: نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ارائه طرح با قید فوریت برای توسعه و عمران روزافزون روستاها برای افزایش اختیار به دهیاری‌ها اقدام کنند.
اعوانی اضافه کرد: در سال ۱۳۸۹ دهیاری‌ها به عنوان دستگاه‌های اجرایی شناخته می‌شدند که این رویکرد در تنظیم بودجه در سال‌های گذشته حذف شده و مسئولان برای بازگرداندن این رویه دوباره اقدام کنند.
وی با اشاره به اینکه توسعه روستاهای استان نیازمند هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی است، تاکید کرد: بهتر است نماینده دهیاران سمنان به عنوان عضو ناظر در شورای برنامه ریزی استان شرکت کنند.
نماینده دهیاران استان سمنان گفت: توسعه استان با اعطای اختیار بیشتر به دهیاری‌ها محقق می‌شود و مسئولان برای اجرا و اتخاذ این راهبرد تلاش کنند.
لایحه خدمات جامع به روستاییان تصویب شود
مدیرکل دفتر روستایی و شوراهای استانداری سمنان گفت: متولی رفع مشکلات زیرساختی در بخش روستایی، به دلیل ناهماهنگی دستگاه‌های اجرایی در ارائه خدمات، مشخص نیست.
مهدی صمیمیان افزود: لایحه‌ای از سوی دولت در ارتباط با خدمات جامع روستایی تدوین شد که با تصویب آن در مجلس شورای اسلامی ارائه خدمات به بخش روستایی کشور هدفمند می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: حضور ناهماهنگ دستگاه‌های اجرایی بدون برنامه ریزی در روستاهای سمنان یک چالش است که با تغییر رویه و در چارچوب قانون این موضوع برطرف می‌شود.
مدیرکل دفتر روستایی و شوراهای استانداری سمنان ادامه داد: میزان اعتبارهای بخش روستایی برای تولید و اشتغال در دولت تدبیر و امید به نسبت دولت قبل ۸۴ درصد افزایش یافت و در سال گذشته ۳۱۰ میلیارد ریال به حساب دهیاری‌های استان واریز شد.
صمیمیان تصریح کرد: از سال ۹۶ تاکنون با راه اندازی سامانه کارا بیش از یک هزار و ۹۰۰ میلیارد ریال تسهیلات در بخش اشتغال روستایی پرداخت شد.
وی اضافه کرد: از سال ۹۷ تاکنون با همکاری بنیاد مستضعفان و یکی از بانک‌های عامل کشور ۴۰۰ میلیارد ریال تسهیلات به بخش روستایی سمنان پرداخت شد.
مدیرکل دفتر روستایی و شوراهای استانداری سمنان افزود: روند مهاجرت از روستاهای سمنان به دلیل خدمات ارائه شده از سال ۹۷ متوقف شد و به احتمال در آینده نزدیک شاهد مهاجرت معکوس خواهیم بود.
سهم ۱۰.۲ درصدی روستاها در تولید ناخالص ملی
معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور هم با اشاره به اینکه یک پنجم، معادل ۱۶ میلیون نفر از جمعیت کشور در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند، افزود: ۲۵ سال پیش سهم روستاها از تولید ناخالص ملی ۲۵ درصد بود که این رقم اکنون به ۱۰.۲ رسیده است.
سعیدرضا جندقیان خاطر نشان کرد: کاهش تولید ناخالص ملی در روستاها در دهه‌های گذشته به دلیل کاهش تولید در بخش کشاورزی و گرایش به بخش خدمات است.
معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور گفت: نوسان قیمت ارز در تولید ناخالص ملی تأثیر گذاشته و در ارتباط با رویکردهای توسعه و اشتغال روستایی در سال‌های گذشته مطالب گسترده‌ای عنوان شده است.
جندقیان افزود: ۲۸ دستگاه دولتی برای توسعه روستاهای کشور فعال هستند و سالانه اعتبارهای قابل توجهی برای توسعه در این مناطق تخصیص می‌یابد اما به معنی واقعی نتوانستیم برای رونق روستاها اقدام کنیم.
وی تصریح کرد: سند توسعه روستایی و مناطق محروم، برنامه ششم توسعه و برنامه‌های مختلفی برای توسعه روستاها تدوین شده اما این برنامه‌ها به معنی واقعی به رونق کشور منجر نشده است.
معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور گفت: یک پنجم جمعیت کشور اکنون حاشیه‌نشین هستند که این امر به دلیل بی‌تدبیری برخی مدیران با وجود تدوین برنامه‌های مختلف حاصل شده است.
جندقیان گفت: اکنون بر اساس آمار ۱۱ میلیون حاشیه‌نشین در کشور وجود دارد اما معتقدم دست کم ۱۶ میلیون نفر حاشیه نشین در کشور وجود دارد.
وی خاطر نشان کرد: منابع نفتی قابل توجهی در کشور وجود دارد و به جای آنکه ظرفیت‌ها مبنا باشد نیاز و دغدغه‌ها در کشور مبنا است.
وی اضافه کرد: از نظر زیرساختی و ارائه خدمات روستاهای کشور بیشتر خدمات را در جهان دریافت می‌کنند اما با این وجود توسعه در ایران نهادینه نشده است.
۵۳ درصد روستاهای سمنان توسعه نیافته هستند
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری سمنان گفت: ۳۱۰ میلیارد ریال در یک سال گذشته برای عمران و آبادی روستاهای استان به حساب دهیاری‌ها واریز شد.
صمیمیان افزود: بر اساس آخرین درجه‌بندی دهیاری‌ها، ۵۳ درصد دهیاری‌های سمنان درجه یک به معنی عقب‌مانده در بخش وسعت، جمعیت و درآمدزایی هستند.
وی خاطر نشان کرد: ۳۴ روستای استان سمنان داخل حریم شهری قرار دارد که این امر مانع اجرای طرح‌های توسعه در بخش روستایی استان است.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری سمنان ادامه داد: ۲۹۷ روستای استان دارای طرح هادی است و این استان دارای ۳۰۸ روستای برخوردار از شورای اسلامی است.
صمیمیان با بیان اینکه بر اساس برنامه ششم توسعه ۹ روستا در استان سمنان به عنوان روستاهای هدف گردشگری باید بازسازی شود، تصریح کرد: ۵۰۰ نفر در بخش روستاها و دهیاری‌های استان فعالیت دارند در حالی که در ۱۹ شهر سمنان دست کم چهار هزار نیروی انسانی در شهرداری‌ها فعال هستند.
وی خاطر نشان کرد: بیش از ۷۰ شاخص برای ارائه تسهیلات به بخش روستایی سمنان هدفگذاری شده و اعطای تسهیلات در این بخش در سال ۹۸ هدفمند می‌شود.
روستاها اساس توسعه کشور
رئیس مجمع نمایندگان استان سمنان گفت: ۱.۵ میلیارد دلار با پیشنهاد مجلس شورای اسلامی و از صندوق توسعه ملی با اجازه رهبر معظم انقلاب برای توسعه روستاهای کشور مصوب شد.
احمد همتی افزود: ارائه اعتبار ۱.۵ میلیارد دلاری از محل صندوق توسعه ملی برای توسعه بخش روستایی سمنان یکی از اقدام‌های مثبت برای جلوگیری از مهاجرت و رفع مشکلات زیرساختی است که باید از این اعتبار در بخش‌های مختلف استفاده بهینه شود.
وی خاطر نشان کرد: اجرای طرح‌های توجیهی در بخش‌های مختلف با تخصیص اعتبارها و ارائه تسهیلات مدنظر دهیاران باشد، سهم ۲ درصدی مناطق محروم از فروش گاز و نفت در بودجه امسال به سه درصد افزایش یافت.
وی گفت: بیش از ۶۰ هزار میلیارد ریال قیر به منظور رفع مشکلات زیرساختی و عمرانی روستاهای کشور در سال جاری لحاظ شد.
همتی بیان کرد: روستاها پایه و اساس توسعه کشور هستند به خصوص در شرایط سخت اقتصادی روستاها می‌توانند نقش مهمی را در تولید ایفا کنند.
وی خاطر نشان کرد: روستاها با تأثیر کمتری از تحریم‌ها مواجه می‌شوند و دهیاران نقش غیرقابل انکاری برای رونق تولید ایفا کنند.
نماینده مردم شهرستان‌های سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مصوبات خوبی در مجلس برای توسعه روستاها در سال‌های گذشته مصوب شد و در برنامه ششم به توسعه متوازن و رونق روستاها اشاره شده است.
وی گفت: در برنامه ششم طرح آمایش سرزمین برای توسعه روستاها و شهرهای کشور عنوان شده و بر اساس قانون این طرح باید در کمتر از یکسال در گام اجرایی قرار می‌گرفت.
همتی تصریح کرد: اجرای طرح آمایش سرزمین با وجود آنکه در سمنان پیشرفت خوبی داشت، اما در دیگر استان‌های کشور این طرح هنوز در گام اجرایی قرار نگرفت.
وی افزود: پایه و اساس توسعه کشور آمایش سرزمین است که در چهار دهه اخیر این طرح مهم در کشور اجرا نشده است.
وی اضافه کرد: ظرفیت‌های بسیار خوبی در روستاهای کشور وجود دارد که با توجه به زیرساخت‌ها می‌توان از این منابع استفاده کرد.
رئیس مجمع نمایندگان استان سمنان گفت: توزیع ارزش افزوده از اقدام‌های مثبت مجلس دهم شورای اسلامی است که با اتخاذ این راهبرد می‌توان برای توسعه این مناطق اقدام کرد.
بیکاری عامل اصلی مهاجرت
استاندار سمنان نیز درآمد ناکافی و بیکاری روستاییان را عامل مهاجرت و حاشیه‌نشینی در مناطق شهری دانست و گفت: با اجرای طرح‌های اشتغال‌آفرین می‌توان از این مهاجرت جلوگیری کرد.
علیرضا آشناگر افزود: یکی از دلایل اساسی در مهاجرت روستاییان بیکاری است که باید برای رفع این چالش اقدام کرد، اکنون ۲۶ درصد از جمعیت کشور در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و با وجود ظرفیت‌ها باید این رقم روز به روز افزایش یابد.
استاندار سمنان تصریح کرد: ۸۰ درصد منابع آبی، ۹۰ درصد وسعت و ۹۰ درصد عرصه‌های طبیعی کشور در اختیار روستاییان است که باید از این ظرفیت‌ها برای توسعه کشور بهره برد.
آشناگر تصریح کرد: بیش از ۱۱ تا ۱۵ میلیون نفر از جمعیت کشور در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند که با برنامه ریزی اصولی و با مهاجرت معکوس این رقم کاهش یابد.
وی اضافه کرد: باید روستاهای سمنان به فکر درآمدزایی باشند و با اجرای طرح‌های اشتغالزا می‌توان برای توسعه و رونق این مناطق گام‌های اصولی برداشت.
دهیاران موفق تشویق می‌شوند
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سمنان نیز با اشاره به اینکه افزایش مهاجرت از روستاهای سمنان به دلایل مختلف از جمله مشکلات زیرساختی جدی و نگران کننده است، افزود: اکنون ۲۰ درصد از جمعیت استان سمنان در مناطق روستایی زندگی می‌کنند که این امر به عنوان یک چالش جدی مطرح است.
منوچهر فخری خاطر نشان کرد: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان آماده اجرای طرح‌های فرهنگی و گردشگری در روستاهای استان است و دهیاران برنامه‌های خود را برای رونق کسب و کار به این اداره کل ارائه دهند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سمنان تصریح کرد: نقش بانوان بر اساس قانون در دهیاری‌های استان پر رنگ‌تر شود و با حضور این افراد می‌توان برای رفع مشکلات حوزه زنان و خانواده و رفع چالش‌های اجتماعی از این دست در روستاها اقدام کرد.
فخری تصریح کرد: با برنامه‌ریزی دولت تدبیر و امید استخدام دهیاران کشور در دست اقدام است و در آینده نزدیک این مهم محقق می‌شود.
وی اضافه کرد: از دهیاران موفق برای مسئولیت‌های شهرستانی و استانی استفاده شود و این افراد توانمندی قابل توجهی برای توسعه استان دارند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سمنان گفت: با هم‌افزایی و تلاش دستگاه‌های اجرایی و دهیاری‌ها باید برای توسعه روزافزون روستاها تلاش شود و حمایت بیشتر از دهیاری‌ها در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
۷۳۳۹/۶۱۰۳
